Гадна хана
Гадна ханын систем нь хүмүүсийг оруулах, агаар нэвтрүүлэхгүй байлгах зорилготой барилгын бүрхүүл юм. Гадна ханыг эдийн засгийн хэмнэлттэйгээр хөнгөн материалаар хийдэг. Шилэн хана нь байгалийн гэрлийг барилгаруу гүн нэвтрүүлж чаддагаараа давуу талтай. Гадна хана нь барилгын ачааг авдаггүй зөхөн өөрийн ачаагаа авдаг. Хана нь хэвтээ чиглэлээр шилждэг ба гол барилгын шал болон баганатай холбогддог. Гадна хана нь агаар, ус нэвтрэхээс барилгыг хамгаалж мөн барилга өөрийн жингээр салхи, газар хөдлөлтөөс болж ганхахаас хамгаалах зорилготой.
Гадна ханын систем нь ихэвчлэн шахмал хөнгөн цагаанаар хийгддэг ба хамгийн эхний гадна ханыг гангаар хийддэг. Хөнгөн цагаан хүрээ нь архитектурийн хуьд маш зө шийдэл болж өгдөг. Гэсэн хэдий ч маш их гялалздагматериалаар гадна ханыг хийх нь дулаан болон харагдах байдлын хуьд маш тохиромжгүй юм. Шилнээс гадна металл хавтан, чулуун өнгөлгөө,жалюз болон цонхоор гадна ханыг бүрхэж болно.
Гадна ханын систем нь бусад системүүдийг бодвол барилгын ганхалт, ус нэвчилт, барилгын хөдөлгөөн зэргээс барилгыг хамгаалдаг ба халаалт хөргөлтийн зардалыг хэмнэх боломжтойгоороо ялгаатай.
-
Wuhan хот,Хятад улс -
Канд граж-Бэрлин 1929-1930 оны барилгын шилэн гадна хана -
1926 оны Дэссаугийн Баухаусийн шилэн гадна хана -
16 cook street 8, Ливерпүүл Англи, 1866.-таазнаас шал хүртэлх зай урт учир барилгын орон зай их байх ба байгалийн гэрэл барилгын орон зай руу сайн нэвтэрдэг -
Oriel chambers, Ливерпүүл Англи, 1864
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Ихэнхи барилгуудын гадна ханыг даацын хана болон тоосгон ханаар хийдэг байжээ. Энэ нь барилгын ачааг улас нэмж байсан байна. Ган бүтэцтэй гадна хана нь өргөн ддэлгэрчтөмөр бетон ханыг ашиглахаа болсон нь шилэн хана үүсэх үндэс суурийг тавьжээ -19р зууны өмнөх барилгын гадна ханын загварууд нь модон хийцтэй байсан ба 18р зуунаас хойш төмөр дэлгэрч эхэлснээс Английн Ditherington Flaxmaall-д анхны төмөр шил хийцтэй БОЛОР ОРДОН баригдсан. 1864 онд английн ливерпүүлд баригдсанПетер Элмест гэх барилгын инженежрийн төлөвлөсөн Oriel chambers болон 16 Cook street ийн барилга нь дэлхийн хамгийн анхны шилэн ханатай барилга болсон. Том шилэх хана нь барилгад байгалийн гэрлийг хангалттай нэвтрэх боломжийг өгч өвөл барилгын гэрэлтүүлгийн зардлыг хэмнэх бүрэн боломжтой болсон юм. Oriel Chambers барилга нь 4000m2 бөгөөд 5давхар лифтгүй барилга юм.Эхний гадна хана нь ган дээврээр хийгддэг ба шилэн хавтан нь дээвэртэй холбогдсон байдаг. Эцэст нь ёилконон чигжээс эсвэл шиллэгээтэй соронзонг шилэн цонхны баганы системд ашигладаг. Хамгийн анхны гадна хана нь Ньъ Ёорк хотын Лэвэр Хаус барилга (Скидмор, Оингс болон Мэррил,1952) юм. Орчин үеийн модерн барилгын жишээ нь Баухаус Дэссау дахь болон Хайди барилга Сан Франциско(1918) 1970 н оноос хөнгөн цагаан дээврийг өргөн хэрэглдэгэ болсон. Хөнгөн цагаан нь амархан хэлбэрт ордог ба ямар ч загвар зориулалтанд тохирдогоороо маш давуу талтай. Өнөө үед барилгын загвар хэлбэр нь хязгааргүй зураг төсөлийннарийн төвөгтэй болжээ. Үүний нэгэн адил өнөөгийн гадна хана нь өндөр үзүүлэлттэй болсон нь холболтын арууд нь жилээс жилд хөгжсөөр байх учраас юм.
Систем болон зарчимууд
[засварлах | кодоор засварлах]Модон систем
[засварлах | кодоор засварлах]Модон систем нь шалнаас тааз хүртэлх хэвтээ болон босоо хэлбэрийн эрт ганбанзаас тогтоно.
Шаталсан систем
[засварлах | кодоор засварлах]Модон системтэй төстэй бөгөөд цохны багана нь хуваагдаж эсвэлт хавтгай хавтан болж болох цонхын бганаас бүрддэг.Энэ системийн сул тал нь бүтцийн үйл ажиллагааг удаашруулж цохны багана хооронд нийлж харагдахуйц байдал маш урт харагддаг.
Хэсэгчилсэн систем
[засварлах | кодоор засварлах]Хэсэгчилсэн гадна ханын систем нь үйлдвэрийн бэлдэцийг угсарч хийдэг. Эдгээр хэсгүүдийг гадна хананд суурилуулахад маш бага зардал гарах ба маш хурдан угсарагддаг ба дотор засалтын орныг маш сайн тохируулдаг. Эдийн засгийн хэмнэл нь зөвхөн томоохон төсөл дээр харагддаг.
Анхаарах зүйл
[засварлах | кодоор засварлах]Гадна ханын системийг төлөвлөхдөө заагдсан бүх ачаллыг зохицуулах ба түүнчлэн барилгын агаар сэлгэлт, ус нэвчилтийг тооцох хэрэгтэй.
Ачаа
[засварлах | кодоор засварлах]Гадна ханын ачээг барилгын дээврээс дамжин бэхэлгээгээр барилгын бүтэцэд шилждэг. Тиймээс барилгын бүтэц дизайнд энэ ачааг тооцх хэрэгтэй. Хувийн ачаа
Хувийн ачаа гэдэг нь барилгын бүтээцийн элемент бүрийн жин гэж тодорхойлогддог. Харин гадна ханын ачаа нь дээвэрболон бэхэлгээ гадна ханын бүтээцийн болон материалын ачааг тооцно. Нэмэлт хувийн ачаа нь нарны хаалт, бэхэлгээ зэргийг тооцдог.
Салхины ачаа
[засварлах | кодоор засварлах]Салхины ачаа нь барилга дээр салхи үлээхэд үүсдэг. Гадна хананы системд нь салхины даралтыг эсэргүүцэж барилгыг хамгаалдаг. Салхины ачаа маш их бөгөөд зарим бүс нутагт маш хүчтэй салхин шуурга болдог. Тиймээс аль ч газар барилгыг тооцохдоо салхины хүчийг тооцож барьсан байх шаардлагатай. Ихэвчлэн салхины хонгил нь ер бусын хэлбэртэй ба том барилга дээр хэрэглэдэг.Барилгын загвар нь орчин тойрон дох нөлөө болон хуйлран авч явах зүйлсийг тооцох хэрэгтэй.
Газар хөдлөлтийн ачаа
[засварлах | кодоор засварлах]Газар хөдлөлтийн ачааг барилгын гадна ханын бэхэлгээ тооцоход маш сайн бодолцох хэрэгтэй. Ихэнхи тохиолдолд гадна хана нь газар хөдлөлтөнд тогтвортой байж харин салхины улмаас барилга ганхахад шилэн өнгөлгөө болон дээвэр хоорондын зайны ачаар тэсьэрлэж чаддаг Туршилтын үед стандарт гадна ханын систем нь 75Мм-н салхины нөлөөнд эвдэрсэн шил болон хагаралт зэрэгт тэсвэрлэж чаддаг. Том хэмжээтэй шалнаас том хэмжээтэй шал руу шилжихэд төмөр холбоос нь тэсвэрлэж чадахаар байрлуулах хэрэгтэй.
Цасны ачаа
[засварлах | кодоор засварлах]Цасны ачаа болон амьд ачаа нь гадна ханатай холбоогүй ч гэсэн гадна хана нь босоо эсвэл халуу байрлах ёстой. Хэрэв 20градусаас дээш болон тэнцүү налуутай гадна хана тооцсон тохиолдолд цасны ачааг тооцох хэрэгтэй.
Дулааны ачаа
[засварлах | кодоор засварлах]Хөнгөн цагааан нь дулаанд тэлдэг учир гадна ханын систмд ачаа болдог. Энэ нь хэсэг давхар хоорондын зай тэлнэ гэсэн үг юм. Энэ тэлэлт болон агшилтанд цохнхы багана хоорондын зайг багасгах арга хэмжээ ач болно.
Тэсэлгээний ачаа
[засварлах | кодоор засварлах]Санамсаргүй дэлбэрэлт болон террорист аюул занал зэрэг нь барилгын гадна хананд нөлөө үзүүлдэг. Облахома хотын Оклахама дахь Альфрэд П.Мурра нь барилгын бөмбөгдөлтын ачааллыг эсэргүүцэх барилгын тэсвэртэй байлгах талаар судладаг. Одоогийн байдлаар АНУ улс болон бусад орны элчин сайдын газрын барилга болон засгийн газрын барилгууд тэсэлгээний ачааг тооцон баригдсан байна.гадна хана нь барилгын гадна тал учир бөмбөг дэлбэрэхэд хамгийн эхний талбар болох юм. Тиймээс тэсэлгээний тэсвэртэй гадна ханыг тооцоолж өгснөөр тэслгээний эсрэг дотор засал хийх шаардлагагүйгээр барилга доторх хүмүүсийг хамгаалж чадна. Тэсэлгээний ачаа нь маш өндөр ачаалал өгөх ба маш хурдан болж өнгөрөх тул туршилт хийхдээ маш их динамик хүчтэй хурдан тэсэлгээгээр туршиж шалгах хэрэгтэй.
Агаар нэвтрүүлэлт
[засварлах | кодоор засварлах]Агаар нэвтрүүлэлт нь гадна ханаас барилгын доторх хүртэлх агаарын шилжилт хөдөлгөөн юм. Агаар нь жийргэвч болон босоо багана хоорондоор нэвтрэнэ. Америкийн Архитектурийн холбоо нь гадна ханаар агаар нэвтрүүлэх зөвшөөрөгдөх хэмжээ болон түвшнийг судалдаг АНУ-ын үйлдвэрийн худалдааны байгууллага юм. Энэ хязгаарлалт ньгада ханын талбайг хамгийн ихээр ач 1.75 фхф даралт нь 0.06 CEM байдаг.
Хазайлт
[засварлах | кодоор засварлах]Дээврийг хөнгөн цагаанаар хийх сул тал нь маш уян хатан, модуль нь гуравны нэг орчим нь ган гэсэн үг юм. Энэ нь тухайн ачааллын хүрээнд нэг ган хэсэгт дээврийн хөнгөн цагаан 3дахин хазайна гэсэн үг юм. Барилгад хазайлтыг перпендикуляр(салхины улмаас) гэж тогтоодог. Эдгээр хазайлтыг хязгаараар дээвэрт хэр их хүч чадал ноогдохыг тооцох хэрэгтэй. Харин тэдгээр нь (хэт их хазайлтаас болж эвдэрч болно.) шилэн дээвэр нь өөрийн хэсгээс гарч ирэх явдлыг хангах зорилгоор хазайлтад хязгаар нь дээвэртэй ойрхон байж болох ба, хэт их хазайлт нь дээвэр болон ханатай шүргэлцэж аюул учруулж болох юм. Мөн хананы хазайлт нь хэт мэдэгдэхээр бол хүмүүс ханыг бат бөх гэж бодохгүй. Хазайлтын хязгаар нь ихэвчлэн тогтмол тоогоор хуваагддаг. Хязгаар нь L/75 энэ нь гадна ханыг тооцон, хазайлтын хязгаарын хэмжээ юм. Өгсөн гадна хана нь 12 фүүт өндөртэй холбогддог. Боломжтой хазайлт 144/175=0.823 инч буюу хана нь хойшоо урагшаа 0,823 инч хазайсан байх ёстой.
Бат бөх байдал
[засварлах | кодоор засварлах]Бат бөх байдал нь тухайн материалын бат бөх болон хөшүүн чанартай холбоотой байдаг. Энэ нь хананы загвар болон тооцоо хийх өөр шалгуур юм. Тиймээс материалын сонголтоосоо болж төслийн зургийг гаргадаг.Барилгын бат бэх байдал нь хамгийн их ачаалал их байж болох ч хөнгөн цагааныг ихэвчлэн хэрэглэг нь бага жинтэй ба өгөршилд бага ордог ба гантай сайн зохицдог ба хазайлт нь ихэвчлэн хананы хэлбэр нь чухал үзүүлэлт болдог.
Энэ өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.