Долгорын Цэнджав

Долгорын Цэнджав нь (1954 онд төрсөн) Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Д.Нацагдоржийн шагналт зохиолч, С.Буяннэмэхийн шагналт утга зохиолын судлаач шүүмжлэгч, Д.Бодоогийн шагналт сэтгүүлч нийтлэлч зохиолч, доктор, профессор.

Олноо До.Цэнджав нэрээр танигджээ. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Засгийн газрын хэрэгжүүлэх хорооны 2011 оны шилдэг романаар "Цагаагчин гахай жил" роман шалгарч, "Цэвдэг жаран", "Босоо жаран" романаар Ардын хувьсгалын 100 жилийн ойг тохиолдуулан үндэсний утга, уран зохиолын шилдэг бүтээл шалгаруулах уралдаанд ТЭРГҮҮН байр эзэлжээ.

Намтар

          1954 онд Дундговь аймгийн Гурвансайхан сумын нутаг Билгэх Хайрхан гэдэг газар төрсөн. Мандалговь хотын 10 жилийн сургуулийг 1971 онд төгсөж, УБДС-ийн монгол хэл-уран зохиолын анги, ОХУ-ын Москва хотод Нийгэм улс төрийн дээд сургуулийг төгсчээ. 1978 онд Дундговь аймгийн Өндөршил сумын 8 жилийн сургуулийн захирал, 1981 оноос Дундговь аймгийн Боловсролын хэлтэст байцаагч, Сургалт заах аргын  кабинетын эрхлэгч, 1986 оноос “Үнэн” сонины реадакцид, мөн оноос тус сонины  МОНЦАМЭ, Монголын радиогийн Өмнөговь, Сүхбаатар аймаг дахь тусгай сурвалжлагч, “Үнэн” сонины хэлтсийн эрхлэгч, утга зохиолын нарийн бичгийн дарга, 1993 оноос “Засгийн газрын мэдээ” сонины нэгдүгээр орлогч эрхлэгч,  1995 оноос тус сонины Нью-Йорк дахь сурвалжлагч, 1996 оноос “Зууны мэдээ” сонины хариуцлагатай нарийн бичгийн дарга, “Өнөөдөр” сонины орлогч эрхлэгч, 1998 оноос Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг “Оюуны өмчийн” газрын ахлах мэргэжилтэн,  “Монголын мэдээ” сонины нэгдүгээр орлогч эрхлэгч, “ Утга зохиол, урлаг” сонины эрхлэгч, “Монгол post” сонины ерөнхий эрхлэгч, өдөр тутмын  “Өнөөдрийн монгол” сонины ерөнхий эрхлэгч, Монголын Сэтгүүлчдийн  Нэгдсэн эвлэлийн дэд ерөнхийлөгч, ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэгч,  Монголын Утгазохиолын Академийн ерөнхийлөгч, 2007 оноос  Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын Албаны дарга, Хүмүүнлэгийн ухааны Их сургуулийн олон улсын сэтгүүлзүйн тэнхимд багш, зөвлөх профессор, 2007 оноос МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургуулийн утгазохиол, урлаг судлалын тэнхимд багш, зөвлөх   профессор.  Мөн 2018 оноос 2021 он хүртэл  Монголын Зохиолчдын эвлэлийн  Удирдах зөвлөлийн дарга зэрэг ажлыг     хийж байжээ.

        1995 онд “Монгол туужийн дүрийн сэтгэлзүйн онцлог” сэдвээр магистрын зэрэг, 2005 онд “ЕБС-ийн утга зохиолын сургалтын агуулга, стандартыг боловсронгуй болгох асуудал” сэдвээр докторын (Ph. D) зэрэг хамгаалж, 2001 онд Хүмүүнлэгийн ухааны Их сургуулийн  дэд профессор,  2000 онд мөн сургуулийн  профессор, 2012 онд МУИС-ийн дэд профессор цол хүртсэн. “Чонын алтан шагай” романаар МЗЭ-ийн шагнал, “Хөх жавар” туужийн номоор Д.Нацагдоржийн шагнал, судалгааны бүтээлүүдээр С.Буяннэмэхийн шагнал,“Он цагийн шастир” сэтгүүл зүй, нийтлэлийн бүтээлээр  Д.Бодоогийн шагналыг хүртжээ. Оны шилдэг бүтээлд олгодог “Алтан өд” шагналыг хоёр удаа хүртжээ. Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн. “Ерөнхий боловсролын сургуулийн уран зохиолын сургалтын агуулга стандартыг боловсронгуй болгох нь” сэдвээр доктор (Ph.d) зэрэг хамгаалжээ. МУИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн гишүүн, Уран зохиолоор доктор  (Ph.d) зэрэг хамгаалуулах Эрдмийн зөвлөлийн гишүүн, Их, дээд сургуулиудын хүмүүнлэгийн салбарын сургалтын хөтөлбөрийг Магадлан итгэмжлэх зөвлөлийн дарга, МУИС-ийн Монгол судлалын хүрээлэнгийн эрдмийн зөвлөлийн гишүүнээр сонгогдож байсан.  Уран бүтээлээ далаад оны дундаас  урансайхны шүүмж судлалаар эхэлж,  1982 онд МЗЭ-ээс улсын хэмжээнд зарласан шүүмжийн уралдаанд “Ачааны хүндийг үүрэг хариуцлага” шүүмжээр тэргүүн байр эзэлжээ.

               До. Цэнджав уран зохиолын том төрөл болох романаас эхлээд  тууж, өгүүллэг, яруу найраг,  баримтат болон уран сайхны роман,  кино, жүжиг, хүүхдийн роман,  судалгаа шүүмжлэл  зэрэг бүх төрлөөр бичжээ.  Мөн сэтгүүлзүйн судлалд ч хувь нэмрээ оруулж, “Эрэн сурвалжлах сэтгүүлзүйн онол практик” (2000), “Хэвлэл мэдээллийн менежмент” (2004) “Хариуцлагатай сэтгүүлзүй” зэрэг  сурах бичиг, гарын авлага, уран зохиол, нийтлэлийн  40-өөд ном туурвижээ.  Соёлын яам, МЗЭ,  Соёл урлагийн газраас улсын хэмжээнд Ардын хувьсгалын 100 жилийн ойн  уран бүтээлийн уралдаанд “Босоо жаран” романаараа  нэгдүгээр байр, Улсын Эрдмийн Драмын театр  бусад байгууллагатай хамтран зарласан жүжгийн уралдаанд  “Хаангүй сэнтий” жүжгийн зохиолоороо тэргүүн байр эзэлжээ. “Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь” I,II,III  ботийн хариуцлагатай редактороор ажилласан байна. До.Цэнджавын уран бүтээл англи, орос, хятад, япон, франц, солонгос, герман, казак  хэлээр орчуулагдсан байна.

Ном бүтээл

• Нэг. Роман 1.     “Цагаагчин гахай жил” роман. 2011 он 71, 5 хх, 2015 он  Уб. 58 хх. Хянан тохиолдуулсан  Ардын уран зохиолч, Төрийн шагналт  Д.Цоодол 2.     “Цагаагчин гахай жил” роман -2 дахь хэвлэл 2015 он. Уб. 58 хх –Хянан тохилдуулсан Ардын уран зохиолч,  Төрийн шагналт Д.Цоодол 3.     “Чонын алтан шагай”  роман. Уб 1997 он. 20 хх –анхны хэвлэл 4.     “Чонын алтан шагай” роман. Бүлэг нэмж засамжилсан II,III,IY  хэвлэл. Уб. 2009- 2012 он.  24. 75 хх 5.     Do. Tsendjav “Chinu -yen - altan shagai” – Өвөр монголын Ардын хэвлэлийн хороо. Буулгасан Ш. Манханхүү , Уянгоо, Хүсэл.  – Хөх хот.  2013 он. 22, 75хх 6.     “Элэгдэхийн аргагүй он жилүүдийн мөрөөр” –Улаанбаатар –Эсээ роман -2012 он -25хх 7.     “Од чиний дэргэд байгаа” (Өсвөр үеийнхэнд зориулсан роман)- УБ. 2015 он. 10 хх. Редактор Д.Батжаргал   8.     “Эрдэнэ жонон ван Ширнэндамдин“ – түүхэн баримтат  роман -34,25хх. Түүхийн зөвлөх ШУА-ийн Түүх, архелогийн  Хүрээлэнгийн захирал  доктор, профессор С.Чулуун  9.     “Цэвдэг  жаран” – түүхэн  баримтат- урансайхны роман  - I  дэвтэр. 2О17 он. 10.   “Бөмбөгөр ногоон” – роман. 28.75хх . 2020 он.Редактор , доктор, проф Д.Галбаатар 11.  “Цэвдэг жаран” –  баримтат-урансайхны роман-   Ерөнхий редактор Төрийн шагналт түүхч Д.Өлзийбаатар 12.  “Босоо жаран” –Роман .29,6
• 13. "Түшээт хан аймгийн Дайчин бэйсийн хошууны түүхэн ойллого" - түүхч Д.Дондовын хамт .40хх -2023 он
  Хоёр. Тууж 1.     “Тэнгэрт хальсан тоос” -2О13 он. Уб ном. 45,9 хх 2.     “Өнцөгдсөн сэнтий” -  Тууж 3.     “Тал сар” -     Тууж 4.     “Хөх жавар”-      Тууж, өгүүллэг, эсээ -2ОО8 он. Уб. УБ. 6О хх- Хянан тохиолдуулсан Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Ардын уранзохиолч Л.Түдэв   5.     “Гүн тайгын манан” -   Туужийн ном – 2О17 он 6.     “Цахарын хар шуурга” –  Туужийн ном- 2О17 он 7.     “Маргааш л дайн эхэлчих юм шиг 1080 хоног минь” – Эсээ баримтат тууж 8.     “Дэмид жанжин” –Тууж . “Жанжин цадиг” ном 2О15 он 9.     “ХХ зууны шилдэг туужис” – Уб. Мөнхийн үсэг” ХХК- 2019 он 10.  “Шинэ зууны шилдэг туужууд” –Уб. 2002 он.” “Хүннү пресс” хэвлэлийн газар
  Гурав. Өгүүллэг 1.     “Хөх нуурын домог” номонд  “Алтан жүн жор” “Хоёрын даваа” “Морь”  “Чонос” зэрэг  40 гаруй өгүүллэг  - 23,6 хх – Уб. 2015 он 2.     Монголын өгүүллэг, туужийн дээж . УБ.  2О13 он 3.     “Ингэн зэрэглээ” номонд 31 өгүүллэг. 2021 он 4.     “Мянган хун чуулах цагаар ирээрэй” номонд 32 өгүүллэг. 2021 Дөрөв.Жүжиг 1.     “Хаангүй сэнтий” – жүжиг – Жүжгийн уралдаанд  тэрүүн байр эзэлсэн тул Улсын драмын эрдмийн театрын санд 2.     “Хэлхээгүй сувд” –Д.Нацагдоржийн амьдралын тухай контемпорари жүжиг –тавигдахаар бэлтгэгдсэн Тав.  Шүлэг яруу найргийн ном 1.      “Хул салхи” яруу найргийн ном.  УБ. 2000 он, -12, 2 хх 2.     “Зохист аялгууны анир” ном.  2010 он. УБ  22х 3.     “Асар тэнгэрийн дор” -500 рубай  УБ.   2012 он.  15,5 хх. Зургаа.  Урансайхны кино 1.     “Чонын алтан шагай” – Телевизийн 35 ангит уранс айхны  кино. 2012 он. Ерөнхий  найруулагч Ч.Эрхэмбаяр   2.     “Үхэл амьдралын заагт” –Уран сайхны кино-  2013  он. Ерөнхий найруулагч МУГЗ  Нэргүйбаатар Долоо. Баримтат кино 1.      “Эрдэмт мэргэн гавж Зава Дамдин” – найруулагч  МУГЗ Б.Нагнайдорж – 1996 он 2.      “Эмчээ танд баярлалаа” –Найруулагч  МУГЗ Б.Нагнайдорж – 1996 он 3.      “Нар тоссон хязгаар” –Найруулагч Б.Нагнайдорж – 2О13 он. 4.      “Дундговийн шил адуу” – Найруулагч Ж. Адьяа, Б. Ганпүрэв  зэрэг 10-аад баримтат кино 5.      “Өөдөлж мандсан Өндөршил нутаг” – баримтат кино
    Найм.  Судалгаа  шинжилгээний өгүүлэл 1.     “Таван хошуу малын мэнд эрэх судрын тухай”- МУИС-ийн МХССургууль “Монгол судлал”  ЭШ-ний сэтгүүл.  (XXXIII. 359) 2011 он.  137- 146 –р тал 2.     “Нэгэн уран бүтээлийн шинэ  олдворын тухайд” –Олон улсын монголч эрдэмтдийн Х хурал. 2011 он 3.     “С.Буяннэмэхийн далд амьдрал болоод далд утгат нэгэн туужийн тухайд” -МУИС-ийн МХССургууль  “Монгол судлал” ЭШ-ний сэтгүүл (XXXIY.360) . Уб. 2012 он.193- 206-р тал 4.     “Урансайхны шүүмжийн одоо, ирээдүй” –Уб. МУИС-ийн МХССургууль. “Монгол судлал” ЭШ-ний сэтгүүл (XXXYI,  386).  2013 он. 218-224-р тал 5.     “Y ноён хутагт Данзанравжаа болон YI Далай лам Цаяьнжамцын бүтээл туурвилын учиг холбогдол”  МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургууль. “Монгол судлал” ЭШ-ний сэтгүүл. (XXXIX, 433) Уб. 2015 он. 164- 174-р тал   6.     Д.Нацагдоржийн  “Харанхуй хад” өгүүллэгийн тухай шинэ таамаг”- МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургууль. “Монгол судлал”  ЭШ-ний сэтгүүл. (XXXX. 463) 2016 он.  173- 180-р тал 7.      “Nomadic realism” буюу “Нүүдэлчний реализм” – МУИС. “Монгол судлал” ЭШ-ний бичиг сэтгүүл. (XLI. 483) 2017 он. 103-110-р тал. 8.     “Нүүдэлчний реализм болоод Монгол реализмын тухайд” –МУИС, Бээжингийн Төвийн үндэсний Их сургуулийн хамтарсан  Олон улсын ЭШ-ний хуралд тавьсан эш-ний илтгэл.  2017 он 9.     “On tabun hoshyun mal-un mendu,, sudur”    USA. Washington City.  Олон улсын Эрдэм шинжилгээний хуралд тавьсан илтгэл, 2017 он 10.  “Нэгэн ардын сурган хүмүүжүүлэгчийн бүтээлийн тухай”  МУБИС-ийн “Монгол судлалын чуулган” –ЭШ-ний сэтгүүл, № 25 (60) 11.  “Уран зохиолын боловсрол, дүрийн сэтгэлзүйн тайллын тухайд” “Монгол судлалын чуулган”  Уб. 2017 он  № 23(58) 12.  “Равжаагийн яруу найргийн чөлөөт сэтгэлгээ, шинэчлэгч мөн чанар” эш-ийн илтгэл.  –МУБИС, Монгол судлалын сургууль. Олон улсын монгол судлалын холбоо. Олон улсын ЭШ-ний бага хурал. 2013 оны 4 сарын 18-21 13.  Б.Ринченгийн “Туурь өгүүллэг судлалын асуудалд” -  “ACTA MONGOLICA”  -Монгол судлалын хүрээлэн.  Volume 16 (426). 2015 14.  “Утгын мэлмийг нээгчийн цагаан лавайн эгшиглэн” –Антоон Мостаэрт Монгол судлалын төв. “Оюуны хэлхээ” ЭШ-ний бичиг сэтгүүл. Боть II (10)  Уб. 2013 он 15.  “Сонин нийтлэлийн хэл найруулгын тухайд” -  ШУ А, “Эх хэлээ эрхэмлэх нийгэмлэг”. “Эх хэл бичиг” ЭШ-ний сэтгүүл. Дугаар 4. 88-94-р тал. 2013 он 16.    “Эх хэлний тунгаширал” – ШУА, “Эх хэлээ эрхэмлэх нийгэмлэг” “Эх хэл бичиг- ЭШ-ний бичиг.  Дугаар 18 56- 56-62-р тал 17.  “Бичгийн мэргэн түшмэдийн яруу найруулахуй” –ШУА, “Эх хэлээ эрхэмлэх нийгэмлэг. “Эх хэл бичиг” ЭШ-ийн сэтгүүл Дугаар 13, 2016 он 18.  “Breaking news”  буюу “Шуурхай мэдээ” ЭШ-ний өгүүлэл. МУИС. НШУС “Сэтгүүл зүй” – 2013 он №14 (372) 19.  “Монголын яруу найргийн таван шинэчлэл” - Бээжин хотын Төвийн Үндэсний Их Сургуулийн эрдэм шинжилгээний сэтгүүл. 2011 он. 20.  “Хариуцлагатай сэтгүүлзүй- чөлөөт сэтгүүлзүйн харилцан хамаарал” The First International Symposium on Mongolian Studies of China, Mongolia and Russia, 2019 он Бээжин - Өвөрмонгол. Баруун зүүн хошуу 66-67 –рт  тал.
• 21. МУИС-ийн Монгол судлалын хүрээлэн"-гийн МУИС-ийн профессорын эрдмийн өв" цуврал 3 боть.
• "Уран зохиолын боловсрол" - бүтээл туурвилын эмхэтгэл. I боть. 2023 он. 21,3хх
• Утга зохиолын судлал шүүмжлэл"- бүтээл туурвилын эмхэтгэл. II боть 2023 он. 28,67 хх
• "Зохиолчийн урлан судлал" - оюутан сурагч, утга зохиол сонирхогчдод зориулсан гарын авлага III боть.30 хх Ес.  Шүүмж судлалын ном 1.     “Уран дүрийн ертөнцөд” –  шүүмжийн түүвэр. УБ.  1989 он. 15 хх 2.     “Зохиолчийн урлан” -2016 – 24 хх 3.     “Утга зохиолын судлал шүүмжлэл” – 2016 – 20хх 4.     “Утгын мэлмийг нээхүй” – Уб.  2012 он. 25 хх 5.     “До.Цэнджавын шинжлэл” –Уб. 2017 он. –“Жиком пресс” хэвлэлийн газраас онцолсон “Уранзохиолын судлал шинжлэл”  цувралын №10 – 25хх 6.     “Утга зохиолын боловсрол”  - I боть  Уб. 2023 он 7.     “Утга зохиолын шинжлэл”-II боть 8.     “Зохиолчийн урлан судлал” III   боть  --2023 он 9.     “Түшээт хан аймгийн Дайчин бэйсийн хошууны түүх” –түүхч Д. Дондовын хамт -2023 он -41хх              Арав: Эсээ болон  амьд түүхийн ном 1.     “Буурал ижийнхээ хөлийг юугаар дулаацуулсан билээ” . Essay,s  2010 он. УБ. 25,5 хх 2.     Дундговь аймгийн Гурвансайхан сумын түүх” -2014 он. 18 хх 3.     “Бага газрын их хэлмэгдүүлэлт”   - 2018 он.  Хошууч генерал Ж.Содномын хамт 4.     “Талын уул” – 2022 он Уб                           Арван нэг. Сэтгүүлзүйн ном 1.     “Он цагийн шастир”- Уб. 2010 он. 48,5 хх 2.     “Цагаан цадиг” “- УБ. 2001 он . 20 хх 3.     “Галын эзэд”-  УБ. 2001 он.  16 хх Ардын уран зохиолч П.Бадарчийн хамт 4.     “Гал голомтын хоймор”-  УБ. 10хх . 1997 5.     “Эргэх цагийн хүрдэн” – “Монголын шилдэг нийтлэл” № 69 . Уб. 2019 он       Арван хоёр. Сурах бичиг, гарын авлага 1.     “Эрэн сурвалжлах сэтгүүлзүйн онол, практик”  сурах бичиг .Уб. 2000 он.  18 хх. 2.     “Хэвлэл мэдээллийн менежмент”- Сурах бичиг Уб. 13, 16 – 2004 он 3.     “Электрон сэтгүүлзүй”  - сурах бич иг Хүмүүнлэгийн ухааны Их сургууль. Хамтын бүтээл. УБ. 2005 он. 20 хх. 4.     “Илтгэх урлагийн онол, аргазүй” сурах бичиг  -МУИС-ийн эрдэмтэн  багш нарын хамт  2015 он. 5.     “Сэтгүүлчийн ангид элсэгчдээс авах ур чадварын шалгалтад бэлтгэх зөвлөмж” – гарын авлага  ХИС-ийн сэтгүүлзүйн тэнхим . Уб. 5 хх.  2005 он 6.     “Чөлөөт хэвлэл”  - гарын авлага Хамтын бүтээл. 2003 7.     “Уран зохиолын боловсрол” –  МУИС. Хамтын бүтээл -2017 он   Арван гурав. Афоризмын ном 1.     “Мянган цэн үг” – 1000 афоризм . Уб.  10хх. 2010 он 2.     “Mingan tsen ug” –БНХАУ. Өвөр Монголын Ардын хэвлэлийн хороо.- Орч Сүмбэрбат     Арван дөрөв:     CD буюу хуурцаг 1.      “Дээдэс өршөө” богино өгүүллэгийн уран уншлагын хуурцаг. Жүжигчин  Н. Ялалт-2008 он   2.     “Сарны аялгуу” –Дуучин Сарантуяа, Ариунаа, Алтанцэцэг, Номин талст – 2014 он.   Арван тав:  Монголын уран зохиолын дээжис-108 боть 1.     Долгорын Цэнджав “Алтан жүн жор” ботийн № 85-д бие дааж оров.    УБ. 2006 он. 20 хх Арван зургаа: Сурвалжлага, тэмдэглэл, ярилцлага, хөрөг 1.     “Монголын шилдэг нийтлэл” -   № 69 . 2015 он Ps:  900- аад тэмдэглэл, сурвалжлага, өгүүлэл,  уран нийтлэл, хөрөг, ярилцлага, дурсамж,  тойм, бичил ярилцлага, сэтгүүлзүйн судлал,  найруулал, аян замын тэмдэглэл, фото мэдээ,  хөрөг Арван долоо. Гадаадын хэлээр хэвлэгдсэн зохиолууд 1.      ,,Stories from the steppe ,, - “Тhe Horse “  2013 . Translated by Simon Wiekham Smith. 2.      “Songs  of  eternal  heaven” “The wine classer”. 2006 Academy of  Poetry and Culture 3.      “ An anthology  of Mongolian literature”    “ The horse”  2008. Translated by Simon Wickham Smith  with Tsog Shagdarsuren. 2008   231 – 234 4.      “GUNU” –International poetry and iiterature. Dolgoryn Tsendjav “ Golden recipe”  Translated by G.Dashdavaa. Magazine. 3,4 . 2006.  27- 28 5.      Mao jing xian dai duan pian xiao shuo – япон хэлээр 6.      ,,Antholoie de nouvelles mongoles,,- La recette d ,or – франц хэлээр Oulgn-Bator. 2015 7.      “Le nurlement du loup et autres nouvelles mongoles” 2016 -“Bankhar Le chien” -“Un cheyal” -“Les Loups” -“Mazaalai, I, ours de Gobi” -“Khulan, I, hemione sauvage”         Textes   selectionnes et   traduits  par: Renchin Munkhzul 8.       “Современный  монгольский рассказ” – Антология. “Конь” – оросоор 9.      Д.Ценджаб “К вопросу традиции и обновления литературного образования “ Уб. 2ОО5 10.  “ Golden gun recipe  was selected as the best  short from Utgiin chimeg award ”Golden recipe” Written by Tsendjav Dolgor , translated by Tuul Chuluunbaatar 11.  “ Mali” – солонгос хэлээр 12.  Jin yao – хятад хэлээр 13.  Байыт Кабанүлы “Монгол өлен” –казак хэлээр -Дөм -Ештене жок -Сагынам -Кездэсу -Көк бүйдайдын иiсi
  Арван найм.:  БОТЬ
  “Жарны туульс” –I боть “Жарны туульс” - II боть “Жарны туульс” – III боть “Эрдэнэ жонон ван Ширнэндамдин” – IY боть “Сономын Лувсан” –Y боть “Маргааш л дайн эхэлчих юм шиг 1080 хоног” YII боть “Их туульс”:  “Цагаагчин гахай жил”  YIII боть “Их туульс” : Цагаагчин гахай жил” –IX боть  
• Арван ес: Судлаач, эрдэмтдийн эрдэм шинжилгээний ном, өгүүлэл
• Шинжлэх ухааны Академийн ХЭЛ ЗОХИОЛЫН ХҮРЭЭЛЭН: ХХ зууны монгол зохиолчид (Намтар бүтээл) Г. Мэнд -Ооёо "ДОЛГОРЫН ЦЭНДЖАВ" Уб. 2004 он. Цувралын № 77. Ерөнхий редактор: Доктор, профессор, академич Х.Сампилдэндэв, Цувралын редактор: доктор, проф С.Байгалсайхан Гишүүд: Доктор проф С.Лочин, Ч.Билэгсайхан
• Монгол Улсын Их сургууль. Монгол судлалын хүрээлэн. Ч. БИЛЭГСАЙХАН "Бүтээл туурвилын эмхэтгэл" II боть. 2022 он. УТГА ЗОХИОЛЫН ШҮҮМЖЛЭЛ: "Монгол язгууртан дээдсийн амилсан түүх" (До.Цэнджавын "Цагаагчин гахай жил" романы тухай шинжлэл бодол) 106- 114-р хуудас
• Монгол Улсын Их Сургууль. Монгол судлал хүрээлэн. Д.ГАЛБААТАР "Бүтээл туурвилын эмхэтгэл" 2021 он. III боть. "Хүний сэтгэлд хургасан "Хөх жавар"-ыг дэлгэж байж л ариусна" -211-220-р тал
• ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэн. Монгол Улсын их сургууль. Жигжидийн Болдбаатар "Монгол түмний сод хүмүүс" (Монголын зохиолч, яруу найрагчид, яруу тайлбарлагчид) Зургаадугаар боть. Уб. 2015 он. Хянан нягталсан: Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, хэл бичгийн ухааны доктор , проф. Чойсүрэнгийн Давгадорж "ДОЛГОРЫН ЦЭНДЖАВ" -218- 241- тал

А.Мөнх-Оргил "Зохиолчийн хөдөлмөр-Утгын мэлмийг нээхүй" (Зохиолч Долгорын Цэнджавын туурвилийн үнэт зүйлс) ном. Уб. 2022 он. Хэвлэлийн хуудас 34

Гавьяа Шагнал

• Монгол Улсын Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн
• Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт
• С.Буяннэмэхийн шагналт зохиолч