Кодоны доройтол
Кодоны доройтол эсвэл илүүдэл нь амин хүчлийг тодорхойлдог гурван үндсэн хос кодоны нэгдлүүдийн олон талт байдлаар илэрдэг генетикийн кодын илүүдэл юм. Генетик кодын доройтол нь ижил утгатай мутаци үүсэх шалтгаан болдог.
Суурь
[засварлах | кодоор засварлах]Генетик кодын доройтлыг Лагерквист тодорхойлсон. Жишээлбэл, GAA ба GAG кодонууд хоёулаа глютамины хүчлийг тодорхойлж, илүүдлийг харуулдаг гэвч аль нь ч өөр ямар ч амин хүчлийг зааж өгдөггүй тул хоёрдмол утгагүй эсвэл хоёрдмол утгатай байдаггүй.
Нэг амин хүчлийг кодлодог кодонууд нь гурван байрлалын аль нэгэнд нь ялгаатай байж болно. Гэсэн хэдий ч ихэнхдээ энэ ялгаа нь хоёр, гурав дахь байрлалд байдаг. Жишээлбэл, амин хүчлийн глютамины хүчлийг GAA ба GAG кодоноор тодорхойлдог (гурав дахь байрлалын ялгаа); амин хүчлийн лейцин нь UUA, UUG, CUU, CUC, CUA, CUG кодонуудаар тодорхойлогддог (эхний эсвэл гурав дахь байрлалын ялгаа); болон амин хүчлийн серинийг UCA, UCG, UCC, UCU, AGU, AGC (эхний, хоёр, гурав дахь байрлалын ялгаа) тодорхойлсон.
Кодлогддог амин хүчлүүдээс илүү олон кодон байдаг тул доройтол үүсдэг. Жишээлбэл, хэрэв кодон бүрт хоёр суурь байсан бол зөвхөн 16 амин хүчлийг (4²=16) кодлох боломжтой. Доод тал нь 21 код шаардлагатай (20 амин хүчлийг нэмээд зогсох) ба дараагийн хамгийн олон тооны суурь нь гурав байх тул 4³ нь 64 боломжит кодоныг өгдөг бөгөөд энэ нь зарим доройтол байх ёстой гэсэн үг юм.