Марксист эрх зүйн философи

Марксизм - европын соёл иргэншилийн үр дүн. XIX зууны дунд үед марксист философи үүсэн хөгжихөд тухайн үеийн европын нийгмийн объектив, субъектив хүчин зүйлүүд нөлөөлсөн юм.

Герменевтик арга зүйн үүднээс марксизмыг үндэслэгч, эгэл жирийн ард түмний хүсэл зоригийг илэрхийлэн хамгаалагч Карл Маркс (1818 - 1883)

К. Маркс нь материалист үзэл санааны үүднээс “Бодит болон бодит бус бүхэн зохистой байх ёстой” хэмээн үзэж, тухайн үеийн Германы төр нь зохистой биш учраас бодитой биш хэмээн шүүмжилж байлаа.Марксист философийг үндэслэгч К. Марксын үзэл санаа хоёр гол асуудалд чиглэгдэж байсан юм. Энэ нь:

1. Чөлөөлөхүй буюу эмепсипаци

2. Хүнийсгэл

Марксизм гэж юу вэ?

Чөлөөлөхүй, хүнийсгэлийн тухай асуудлыг авч үздэг философийг марксизм хэмээн үздэг байна.Марксизм нь өмнөх түүхийг судлаад ирээдүйг ойлгох материалист философийг бий болгож, өнгөрсөн, одоо, ирээдүйг бүхэлд нь авч үзсэн юм.Марксизмыг:

1. Барууны марксизм,

2. Дорнодахины марксизм хэмээн хоёр хувааж ирсэн бөгөөд барууны марксизм нь шинжлэх ухаанч шинж чанараа алдалгүй хөгжсөн бол дорнодахины марксизм нь шинжлэх ухаанч шинж чанараа алдаж, улс төрийн номлол болж хувирсан байна.

Марксист философи нь улс төр, нийгмийн асуудлыг авч үзэхийн зэрэгцээ төр, эрх зүйн тухай асуудлыг авч үзсэн юм. Марксист философи нь хэт материалист чиг хандлагыг баримталдаг учраас үзэл санааны зөрчил нилээд байсан.Марксист эрх зүйн философи нь эрх зүйг нийгэм, соёлын хүчин зүйлүүдтэй холбоотой болохыг үгүйсгэдэггүй бөгөөд эдийн засгийг нийгмийн ялгаралын үндсэн шалтгаан хэмээн үздэг тул шинэ харилцаа үүсч, өмчийг дахин хуваарилж, өмч нь хэсэг хүмүүсийн гарт төвлөрч байгаа үед буюу нийгэм ангиудад хуваагдаж, хувийн өмч хэлбэржин тогтож байгаа нөхцөлд эрх зүйн хэм хэмжээ үүссэн гэж үздэг байна. Өөрөөр хэлбэл, ангиудын үйлдвэрлэлийн хэрэгсэлд хандах янз бүрийн үзэл хандлага нь өмчинд хандах хандлага, бодгаль хүний бодит эрх чөлөөний түвшинг тодорхойлдог хэмээн үздэг.

Мөн бүхий л цаг хугацаанд эрх чөлөөний бүх хэлбэрүүд оршин байсан боловч “зарим үед эрх чөлөө нь онцгой эрх ямбыг, зарим үед бүх нийтийн эрх”-ийг тодорхойлж байсан гэжээ. Ийнхүү эрх зүйг материаллаг харилцаагаар тодорхойлогддог хэмээн үздэг учраас марксист эрх зүйн философийн үзлээр “эрх зүй нь эдийн засгийн харилцаагаар тодорхойлогдсон эрх чөлөөний хэмжүүр” болж байна.

Марксист эрх зүйн философийн хувьд эрх зүй нь хууль тогтоомжийн хэлбэрээр бэхжсэн, бүх нийтээр заавал даган мөрдөх объектив шинжтэй хэм хэмжээ хэмээн үзсэнээрээ хууль зүйн позитивизмтай төстэй. Гэхдээ эрх зүйг ангиас гадуурхи хүсэл зоригийн үр дүн хэмээх үзлийг шүүмжилж, эрх зүй нь эдийн засгийн хувьд ноёрхогч ангийн хүсэл зоригийг илэрхийлдэг тул хүсэл зоригийн шинжтэй гэж үздэг. Ноёрхогч ангийн хүсэл зориг нь марксист эрх зүйн философийн хувьд жам ёсны эрх үүргийг гүйцэтгэдэг байна. Эрх зүй нь төрийн нэгэн адил ангит нийгмийн бүтээгдэхүүн тул ангич шинжтэй гэж марксист эрх зүйн философи нь үзжээ.Марксист эрх зүйн философи үзэхдээ эрх зүй нь төрөөс үүсмэл, төрийн хүсэл зоригийг илэрхийлэгч хэмээн үзэж, төрийн хууль тогтоох үүргийг үгүйсгээгүй боловч, нөгөө талаар төр өөрөө хуулинд захирагдмал байх ёстой. Төр нь хуулиас дээгүүр байх ёсгүй хэмээн үзсэн. Энэхүү үзэл хандлагаар эрх зүй нь төрийн нэгэн адил үүсээд, “хүн чадлынхаа хэрээр хөдөлмөрлөж, хэрэгцээнийхээ хэрээр авах” зарчим үйлчлэх үед мөхөх аж.Орчин үеийн эрх зүйн философийн зарим чиг хандлага нь эрх зүйн үүсэл, хөгжилд нийгэм – эдийн засгийн хүчин зүйлүүд нөлөөлөхийг үгүйсгэдэггүй боловч марксист эрх зүйн философийн үзлээс өөрөөр ханддаг юм. Хэрвээ марксист эрх зүйн философи нь эрх зүйг эдийн засгийн хувьд ноёрхогч ангийн хүсэл зориг, ашиг сонирхлыг бэхжүүлэх хэрэгсэл хэмээн үздэг бол эрх зүйн философийн орчин үеийн хандлага нь эрх зүй ба бие хүн, эрх зүй ба төрийн харилцан хамааралын тухай асуудалд гол анхааралаа хандуулдаг. Өөрөөр хэлбэл, орчин үед эрх зүйн зохицуулалт нь эсрэг тэсрэг ангийн эрх ашгийн тухай асуудалд бус, харин янз бүрийн ашиг сонирхолтой хүмүүсийн эрхийг хамгаалахад чиглэгдэх ёстой байна.Иймд марксист эрх зүйн философи нь тухайн үеийн түүхэн нөхцлийг л харгалзан, материалист чиг хандлагын үүднээс эрх зүйн танин мэдэхүйн асуудалд хандсан учраас нийгмийн харилцааны хүрээнд эрх зүйг төдийгүй, төрийг хязгаарласан онол юм. Мөн хүний эрх чөлөөний илрэл болох хувийн өмчийг үгүйсгэж, нийтийн өмчийг хүлээн зөвшөөрөх үзэл нь эрх зүйн бодит агуулга, түүний мөн чанарыг танин мэдэх асуудлыг гажуудуулсан байна.