Материализм
Википедиагийн чанарын стандартад нийцүүлэхийн тулд энэ өгүүллийг хянан тохиолдуулах хэрэгтэй байна. Энэ талаар хэлэлцүүлгийн хуудас дээр юм уу энэ тэмдгийг илүү нарийвчилсан тэмдгээр солино уу. |
Материализм
Философид материалзимын онол нь юм бүхэн зөвхөн материас тогтох ба эдгээр нь материаллаг бодит зүйлүүдийг бүрдүүлж улмаар бүх үзэгдэл юмс нь материаллаг харилцан үйлдлийн үр дүн юм гэж үздэг. Өөрөөр хэлбэл матер нь бодис болно. Олон философид “физикалимз” нь зөвхөн материализмтай синоним биш гэж үздэг. Гэвч тэд физикийн санааг хоёр үгээр тодорхойлсон ба үүнд уламжлал ухаанд матер биш болно. Иймд материализмын ерөнхий философийн зөвшилцөл нь физикалимзтай холбогддог. Мөн натурилизмын аргачлалын санаа болон метафизикийн натурилизим нь холбогддог. Философийн альтернатив материализм нь “монизмын” зарим хэлбэр болдог. Материализм нь сонгодог монист онтологид хамаардаг. Мөн онтологын онолын ялгаа нь дуализм ба плурализмд суурилдаг. Материализмын үзэгдлийн холбоо нь идеализм; неутрал монизм болон спиритуализмтай эрс ялгаатай. Философийн сургуулийн томоохон тоо болон нарийн ялгааны хооронд бүх философчид 1-2 категорт орж өөр бусад ялгаануудыг нь хамааруулсан. Идеализм ба материализмаар. Эдгээр хоёр категорын суурь асуудал болон хувийн ялгааны хооронд тэд 2 суурь асуултыг хариулсан: үнэн бодит бүрэлдэхүүн нь юу вэ? Хэрхэн яаж үүсгэх вэ? Идиалистууд хоёрдогч матер бие бий болсон гэж үздэг. Материалистуудын матер нь анхдагч ба оюун санаа нь хоёрдогч гэж үздэг. Материалист үзэл нь оюун санааны түүхэнд илүү их тусгагдсан. Материализм нь материаллаг бодис хэрхэн бүрэлдсэнийг өгүүлдэггүй. Практик дээр ихээхэн давтагддаг. Материализм нь байнга редуктионизмтай холбогдож юмс үзэгдэл түүний обьект нь нэг бүлгийн түвшинд өөрийн гэсэн онцлогтойгоор илүү их буурсан түвшинд зарим өөр бүлгийн түвшинд юмс үзэгдлийн обьектуудыг тайлбарладаг. Редуктив бус материализм нь шулуухан шууд үзэл бодлыг эсэргүүцдэг хэдий ч суурь материалын конституенцын хэрэглээг тайлбарладаггүй. Jerry fodor түүний үзэл нь эзэнт гүрний хуулийн дагуу онцгой шинжлэх ухааны тайлбарыг фсихологи болон геологитэй адилтгасан. Олон ном зохиолд дээрх үзэгдэл тархсан. Орчин үеийн философийн материалистууд энерги; хүч болон эзэлхүүний талаарх хамаарлыг өргөжүүлсэн. Философич Mary Midyley материйн ерөнхий төсөөлөлийн талаар зөвлөсөн. Материализмын хэлбэр нь дуализм, феноменализм, идеализм, витализм болон хоёр талын монизмтай эрс тэс ялгаатай болно. Материаллаг-Материалист-Философи нь хоосон философийг шүүмжилдэг. 19-р зууны турш карл-маркс heyel болон эртний позитивистуудад нөлөөлж материализмыг өргөжүүлэн тэлсэн материалист нарын материалист түүхэн бүрдэлтийг нураасан.
Материализмын түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Материализм нь европын олон газрыг хамарсан. Энэтхэгийн философид материализм нь ajita kesakambal; payasi; канад болон философийн carvaka, сургуулийн пропонентүүдийн ажилуудтай “600bc” орчим шинэ санааг гаргасан. Канад нь атомизмын эртний пропонентүүдийн нэг нь болсон. Nyaya-viasesika сургууль (600 bс-100 bc) Атомизмын нэгэн эртний хэлбэрийг хөгжүүлсэн. Атомын уламжлал нь буддизмын атомизм болон jaina сургуульд түгээгдсэн. Хun zi (312-320bc) нь эртний хятадад реализм ба материализмыг хөгжүүлж шинээр бие болгосон. Хятадын бусад материалистуудад Yang xiong болон Wang chony болно. Грекийн философич Anaxagoras (500-428bc); epicurus Democritus нар нь материалистуудын өмнөх үеийн юм. Латин яруу найрагч de rerum natura by Lucretius (99bc-55bc) нь epicurus болон Democritus зэрэгийн механистик философийг дахин тооцсон. Материйн хумхын тоосын суурийг атом гэж нэрлэсэн ба ялгаатай хөдөлгөөнтэй бүх юмс үзэгдэл гэсэн үзэл оршиж байсан. De rerum nuture нь юмс үзэгдлийн механистикыг элэгдэл, ууршилт, салхи болон дууны үзэгдлээр тайлбарласан. Материалист Jayaraashi bhatta (6-р зуунд) нь ttwopaplavasimha хэмээх өөрийн Nyaya sutra епистемотологийг няцаасан. Материалисти carvaka философийн гаралт нь 1400 AD-ийн зарим цагт мөхсөн.12-р зуунд Al-Andalusi Арабын философын IBN Tu FAIL нар материализмын шинэ философийг бичиж, материализмын түүхэн санааг дэвшүүлсэн. Европын Pierre материалист уламжлалыг төлөөлж дуалистын суурь үндсэн шинжлэх ухааныг гаргахыг оролдсон. Дараагийн материалистууд jean meslier, julien offroy de la mettrie, paul-henri Thiry baron d holdbach, Denis diderot Luywiy Feuerbach болон английн john walking stewart нар бүх матер бол ёс суртахууны хэмжигдэхүүнтэй байдлыг шаардсан. Schopenhaver материализмын талаар бичихдээ тархины дамжуулагч болон байгуулалтан дах материаллаг обьект нь мэдэгдэж болохыг ашиглаад мэдэгдсэн. Тархи нь туршигдсан материалын обьектыг тодорхойлдог
Марксын материалист ойлголтын түүх
[засварлах | кодоор засварлах]1870 онд европд шинэ философи ба улс төрийн марксизм гэж нэрлэгдэх онол гарч ирсэн. Эзэмшигч нь Karl Mark дэлхийд матерлизмын онолоо тайлбарласан. Карл-Маркс болон Федрих-энгелс нь Хегелсийн идеалист диалистикын эмх замбараагүй байдлыг эрс өөрчилж диалетик-материализм ба материалист гэж хоёр ойлголттой болгосон. Маркс нийгмийн холбоо болон дэлхийг бүрдүүлэгч хүчийг суурь материал болгож ашигласан. Нийгмийн суурь холбооны туршилт, бүх бусад идеологи хэлбэр нь эдийн засаг, хууль, ёс суртахууны шинжлэх ухааныг багтаасан. Түүхэн материализм нь 20-р зуунд тэлж томорсон. Маркс ба Энгелс нар материализм гэх нэр томьёог эдийн засагтай холбосон. Материализм нь өөр ондоо зүйлийн өмнөх хэсэгт эхлэх цэгтэй ба хүн практик дээр үр ашигтай үйл ажиллагаа болон биеийн ажилд өдөр бүр эдийн засгийн хэрэгцээ бий болдог Маркс ганц эдийн засаг бус улс төр, нийгмийн харилцаа холбоо, хуульд загварчлалаа гаргасан. Нийгмийн харилцаа холбоо нь нийгмийн материаллаг хүчийг тодорхойлж мөн технологийн түвшин болон байгаль орчины хүч нөлөөний ашгийг тодорхойлно. Шинжлэх ухааны материалистууд философчидод Daneil Dennett, Willard Van Orman Quine, Donald Davidson, John Rogers Searle ба Jerry fodor нар орно. Шинжлэх ухааны материалистууд байнга редуктив материализмтай эерэг нэг хандлагатай байдаг. Саяхан Paul Patricia Churchland нар радикал контраст байдлыг хамгаалж eliminavist материализм нь бүх оюуны үзэгдэлтэй оршихгүй. Элиминатив материалистууд “итгэл” гэсэн ойлголт ухагдахууныг зөвлөдөг. Ретуктив материализм нэг төгсгөлтэй ба элиминатив материализм нь өөр болно. Revisionary материализм нь хаа нэг дундадын газрын материйн хамаарал ба үндэс нь шинжлэх ухаан философитой адил ойлголттой болно. Матер нь олон төрөлтэй. 19-р зуунд физикийн салбарт материйн уламжлалт ойлголт өгсөн. Матер нь цаг зуурын байж болно. Дотоод өөрчлөлтөөрөө матер ба энерги нь холбоотой. Онтологи үзлээр энерги нь чухал матер ба хэлбэртэй болно. Нөгөөтэйгээр практикийн физикчидын стандарт загвар нь квантын салбарын онолын бүх холбоог тодорхойлоход ашиглагдана. Энэ үзлээр дээрх салбар энерги ба матер нь салбарын өмч болно. Давамгай космологи загвараар хар энерги ба хар матер нь эрдэмтдийн хооронд зөвшөөрөгдөөгүй. Уламжлалт материализм нь квантын салбарын онолоор тэмдэглэгдсэн. Гэвч энэ хамаарал нь матер агуулаагүй байсан. Олон физикийн эрдэмтэд материйн ойлголтыг өөрчлөгддөг гэдэгт итгэж зарим туйлын байршлаас хассан.
Werner Heisenbery хэлэхдээ онтологи материализм нь төөрөгдөл дээр үлдсэн гэсэн. Зарим философчид материализмаас физикализм руу шилжсэн. Notre dame Alvin plantinga-ийн их сургуульд философийн профессор болон Divinity Keith Ward-ийн профессор Emiritus Regius нар материализмын талаар зөвлөсөн. Тэд өөрсдийн нөхөддөө тэдний бичсэн ажлуудын жигсаалтуудыг бид мэднэ. Тэдний цөөхөн нь материалистууд гэж хэлсэн. Орчин үеийн физикчид зохиолч Paul Davies болон John Gribbin нар квант механик болон chaos-онолыг нээсэн. Квантын онол нь материйн загварыг хувиргасан. Багц онол: Энэ нь мэтгэлцдэг үүнд: материалын биеийн шинж чанар, хэмжээ, хэлбэрт Locke бид суурь бодисыг мэдэхгүй гэж хэлсэн Berkely дэлхий дээр бодис матер үгүй бол бид юуч төсөөлөхгүй харин матер байвал бидэнд санаа бодол төрдөг гэж бичсэн. Энэ онолын үр дүн биеэ даасан шинж чанар нь бие биендээ нэгдмэл оршдог гэдэгт оршино. Нeyel ба Berkely нь материализмтай зөрчилддөг. Дуализм нь бодис бол зайлшгүй дэлхийн физикээр тайлбарлагдаж байдаг гэвч оюун санаагаар тайлбарлагдахгүй. Энэ нь үнэндээ өргөн утга санаатай. Бусад арга бий болж холизм ба философийн процесс нь уламжлалт материализмыг чөлөөтэй бүх материализмгүйгээр ойлголтыг сайжруулдаг.
Материализмын аргачлал
[засварлах | кодоор засварлах]Зарим материализмын обьектын хэсэт шүүмжлэгчид хэт эргэлзэж нарийн редуктивист аргын оночлол бодис нь зөвхөн бодис гэдэг онтологи шаардлагаас арай илүү болно. Физикчид болон английн онолч John Polkinghorne харын сэдэвийг материализм шинжтэй нэрлэж матерлист шинжлэх ухаан эцэстээ юмс үзэгдлийн тайлбарыг өвлөж энэ нь тайлбарлахад хэцүү биш (Polkinghorne нь материализмдах хос монизын байдлыг эрхэмлэдэг) Фсихологист Iman dts Baruss зөвлөхдөө материалистууд схем бүрээр үнэн бодит байдлын тайлбар “хайрцган дээрх хайрга” схемийг хамаагүй хэрэглэдэг нь ерөнхий физикийн үзэгдэлд буруу болно. Материализм нь бодисыг тайлбарлаж чадахгүй ба ганц гажиг үзэгдэл эсвэл субъектив тохиолдлыг зөвшөөрдөг. Гэвч улс төрийн томоохон академд үлдэгдэл нь өөрчлөгдөхгүй.