Jump to content

Нийгмийн зохион байгуулалт

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь

Нийгмийн шинжлэх ухаанд нийгмийн бүтэц нь нийгэмд буй хэвийн нийгмийн зохион байгуулалтын нийтлэг дэс дараалал бөгөөд эдгээр нь хувь хүмүүсийн үйл ажиллагаанаас үүдэж, түүнд нөлөөлдөг. Нийгмийг бүтэцтэй холбоотой бүлгүүд эсвэл үүрэг чиглэлийн олон янзын бүлгүүдэд хувааж үздэг. Нийгмийн бүтэц нь гэр бүл, шашин, хууль, эдийн засаг, анги зэрэг жишээ үзүүлж болно. Энэ нь "нийгмийн систем" гэж нэрлэгддэг ойлголтоос ялгаатай бөгөөд энэ систем нь эдгээр бүтэцүүдийн суурь бүтцийг илэрхийлдэг. Тиймээс нийгмийн бүтэц нь эдийн засгийн систем, хууль зүйн систем, улс төрийн систем, соёлын систем зэрэг томоохон системүүдэд ихээхэн нөлөө үзүүлдэг. Нийгмийн бүтэц нь нийгэм байгуулагдсан хүрээ гэж бас хэлж болно. Энэ нь нийгмийн янз бүрийн байгууллагуудын хоорондын норм болон харилцааны хэв маягийг тодорхойлдог.

1920-аад оноос хойш уг термин нь нийгмийн шинжлэх ухаанд өргөн хэрэглэгдэж байгаа бөгөөд энэ нь бусад социологийн хувьсагчидтай харьцуулахад салбар бүрийн дэд бүрэлдэхүүнүүдийг ялгах шаардлагатай гэж үздэг. Мөн академик ухаанд бүтцийн үзэл баримтлалын нөлөөгөөр энэ ойлголт түгээмэл болсон. Жишээлбэл, "нийгмийн шатлал" гэдэг ойлголт нь нийгмийн бүтцийг ашиглан ихэнх нийгмүүд өөр өөр шаталсан (түсэл) түвшинд хуваагддаг бөгөөд эдгээр түвшнүүд нь нийгмийн системийн доорх бүтэцээр удирдуулж байдаг гэж тайлбарладаг. Мөн орчин үеийн байгууллагын судалгаанд чухал үүрэгтэй, учир нь байгууллагын бүтэц нь түүний уян хатан байдал, өөрчлөлт хийх чадвар гэх мэт зүйлсийг тодорхойлж чадна. Энэ үүднээс нь бүтэц менежментийн хувьд чухал асуудал болдог.