Сиднейн Их сургууль
Сиднейн Их сургууль (англи. The University of Sydney, товч. USYD, албан бусаар Syndey Uni) — Австралийн ууган Улсын судалгааны Их сургууль юм. 1850 оны 10-р сарын 1-нд Сиднейн Их сургуулийн хуулийн "University of Sydney Act." дагуу байгуулагдаж 1852 оны 10-р сарын 11-нд үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн түүхтэй. Австралийн нэр хүндтэй Их сургуулиудын нэг бөгөөд олон үзүүлэлтүүдээрээ дэлхийн хамгийн чансаа өндөртэй 20 Их сургуулиудын тоод багтдаг байна.
Сидейн Их сургууль төгсөгчид, багш нартай холбоотой 5 Нобелийн шагналтан, 2 Crafoord шагналтан байдаг. Энэ Их сургууль нь одоогийн Энтони Албанез зэрэг Австралийн найман Ерөнхий сайдыг бэлтгэсэн; Австралийн хоёр Ерөнхий захирагч; Шинэ Өмнөд Уэльсийн 13 Ерөнхий сайд; Австралийн Дээд шүүхийн 26 шүүгч, түүний дотор таван Ерөнхий шүүгч. Тус их сургууль нь Родосын 110 эрдэмтэн, Гейтсийн 19 эрдэмтэн бэлтгэсэн байна.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Тус их сургууль нь 1850 оны 9-р сарын 24-нд Сиднейн Их Сургуулийн тухай хууль батлагдсаны үндсэн дээр байгуулагдсан бөгөөд 1850 оны 10-р сарын 1-нд захирагч Сэр Чарльз Фицрой зөвшөөрөн баталсан байна. Вентворт бол шашны гурван сайдын хамт захирагчийн тунхагт нэрлэгдсэн их сургуулийн сенатын анхны гишүүдийн нэг байв. Хоёр жилийн дараа тус их сургууль 1852 оны 10-р сарын 11-нд одоогийн Сиднейн дүрмийн сургуулийн Их сургуулийн танхимд нээлтээ хийж байжээ. Анхны захирал нь Жон Вулли, хими, туршилтын физикийн анхны профессор нь Жон Смит байв. Сэр Уильям Чарльз Уиндейер анхны төгсөгч байсан. Их сургууль нь Австралийн анхны, түүнчлэн Британийн эзэнт гүрний анхны олон нийтийн, шашны бус Их сургуулиудын нэг байсан. 1858 оны 2-р сарын 27-нд Их сургууль нь хатан хаан Викториягаас их сургуулийн зэрэглэлээр олгодог эрдмийн зэрэг олгох, Их Британи дахь их дээд сургуулиудын олгодогтой тэнцэх зэрэгт хүлээн зөвшөөрөгдсөн хааны дүрмийг хүлээн авчээ.
Жон Хенри Чаллисийн эд хөрөнгийн ихэнх хэсэг болох 200,000 фунт стерлингийг 1889 онд их сургуульд гэрээслэн үлдээсэнийг хүлээн авчээ. Энэ нь Британийн татварын газрын нэхэмжлэлийг эсэргүүцсэн Сэр Уильям Монтагу Мэннинг (захирал 1878–1895)-ын ач тус юм. Дараа жил нь буюу 1890 онд анатоми, амьтан судлал, инженерчлэл, түүх, хууль зүй, логик ба сэтгэцийн философи, орчин үеийн уран зохиолын чиглэлээр долоон профессор бий болжээ.
Докторын зэрэг олгох асуудлыг 1944 онд хэлэлцэж эхлээд 1947 онд эхлүүлсэн байна. Тус их сургууль нь 1951 оны 4-р сарын 28-нд Инженерийн факультетийн Уильям Х.Виттрикт анхны докторын зэрэг хамгаалсан бол дараагийн энэ цол хүртсэн хоёр хүн бол Элеанора К.Гярфас, Жорж нар юм. 1951 оны 5-р сарын 2-нд Шинжлэх ухааны тэнхимээс Ф.Хамфри мөн хүртсэн байна.
Шинэ Английн их сургуулийн коллеж нь 1938 онд Сиднейн их сургуулийн нэг хэсэг болж байгуулагдсан бөгөөд 1954 онд "Шинэ Английн их сургууль" болж өрх тусгаарласан байна.
2001 онд Сиднейн их сургуулийн захирал Дам Леони Крамер их сургуулийн удирдах зөвлөлөөс огцрохоос өөр аргагүйд хүрчээ. 2003 онд Шинэ Өмнөд Уэльсийн Ерөнхий сайд асан Ник Грейнер "Бритиш Америкийн Тобакко" (Австрали) компанийг нэгэн зэрэг удирдахыг эсэргүүцсэний улмаас их сургуулийн Удирдлагын дээд сургуулийн даргын албан тушаалаасаа огцорчээ. Үүний дараа түүний эхнэр Кэтрин Грейнер тус их сургуульд Сиднейн Энх тайвны сангийн тэргүүн, Ази, Номхон далайн судалгааны хүрээлэнгийн гүйцэтгэх зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж байсан хоёр албан тушаалаа эсэргүүцэж огцорчээ.
2021 оны Оюутны аюулгүй байдлын үндэсний судалгаанд (NSSS) их сургуулийн хотхон дахь бэлгийн хүчирхийлэл, дарамтын талаарх судалгаанд хамрагдсан оюутнуудын бараг тавны нэг нь (18.5%), 6.7% нь их сургуульд орсноос хойш бэлгийн дарамтад өртсөн гэж Сиднейн их сургууль үзжээ.
2022 онд тус их сургуулийн Үндэсний дээд боловсролын холбооноос ажлын байрны баталгаагүй байдлыг зогсоох, эрдэм шинжилгээний ажилтнуудын ажлын ачаалалд 40 хувийн судалгаа хийх эрхийг хамгаалах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх, нутгийн болон Торрес хоолойн арлын ажил эрхлэлт, мэргэжлийн гишүүдийн эрхийг сайжруулсан байна.
Бүтэц
[засварлах | кодоор засварлах]Сиднейн их сургууль нь 16 тэнхим, сургуулиас бүрддэг. Тэдэнд суралцаж буй оюутны тоогоор хамгийн том тэнхимууд нь: Хүмүүнлэг, нийгмийн ухааны факультет, Аж ахуй эрхлэх сургууль. тэнхим тус бүр жилд 4500 оюутан элсүүлж авдаг байна.
- Хөдөө аж ахуй, байгаль орчны тэнхим (Faculty of Agriculture and Environment)
- Архитектур, дизайн, төлөвлөлтийн тэнхим (Faculty of Architecture, Design and Planning)
- Урлаг, нийгмийн ухааны тэнхим (Faculty of Arts and Social Sciences)
- Бизнесийн сургууль (University of Sydney Business School)
- Шүдний эмчийн тэнхим (Faculty of Dentistry)
- Боловсрол, нийгмийн ажлын тэнхим (Faculty of Education and Social Work)
- Инженер, мэдээллийн технологийн тэнхим (Faculty of Engineering and Information Technologies)
- Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны тэнхим (Faculty of Health Sciences)
- Сиднейн хуулийн сургууль (Sydney Law School)
- Сиднейн анагаахын сургууль (Sydney Medical School)
- Сиднейн сувилахуйн болон эх барихын сургууль (Sydney Nursing School)
- Эм зүйн тэнхим (Faculty of Pharmacy)
- Шинжлэх ухааны тэнхим (Faculty of Science)
- Сиднейн урлагийн коллеж (Sydney College of the Arts)
- Сиднейн хөгжмийн консерватори (Sydney Conservatorium of Music)
- Мал эмнэлгийн шинжлэх ухааны тэнхим (Faculty of Veterinary Science)