Туйлын мөсөн бүрхүүл
Туйлын мөсөн бүрхүүл буюу туйлын таг гэдэг нь мөсөнд хучигдсан гариг, одой гариг эсвэл байгалийн хиймэл дагуулын өндөр өргөргийн бүс юм.
Мөсөн биеийг туйлын мөсөн бүрхүүл гэж нэрлэхийн тулд хэмжээ, найрлагын талаар ямар ч шаардлага байхгүй, мөн хуурай газрын дээгүүр байх геологийн шаардлага байхгүй, зөвхөн туйлын бүсэд хатуу фазын биет байх ёстой. . Энэ нь "туйлын мөсөн бүрхүүл" гэсэн нэр томъёог төөрөгдүүлэхэд хүргэдэг, учир нь мөсөн бүрхүүл гэдэг нэр томьёо нь өөрөө хуурай газрын дээгүүр, 50,000 км2-аас бага талбайг хамардаг биетүүдэд илүү нарийн хэрэглэгддэг: том биетүүдийг мөсөн бүрхүүл гэж нэрлэдэг.
Мөсний найрлага өөр өөр байх болно. Жишээлбэл, дэлхийн туйлын таг нь ихэвчлэн усны мөс байдаг бол Ангараг гаригийн туйлын бүрхүүлүүд нь хатуу нүүрстөрөгчийн давхар исэл, усны мөсний холимог юм.
Өндөр өргөргийн бүс нутгууд нарнаас нарны цацраг хэлбэрээр экваторын бүс нутгаас бага энерги авдаг тул гадаргуугийн температур бага байдаг тул туйлын мөсөн бүрхүүл үүсдэг.
Сүүлийн 12,000 жилийн хугацаанд дэлхийн туйлын таг эрс өөрчлөгдсөн байна. Гараг эсвэл сар нарыг тойрон эргэлдэж байх үед нарны эрчим хүчийг шингээх чадвараас шалтгаалан мөстлөгийн улирлын өөрчлөлтүүд гарч ирдэг. Нэмж дурдахад геологийн цагийн хуваарийн дагуу цаг уурын өөрчлөлтөөс шалтгаалан мөсөн бүрхүүлүүд томорч, багасаж болно.