Ураи-Кёхальми Каталин
Ураи-Кёхальми Каталин (унгар. Uray-Kőhalmi Katalin; 1926 оны 3 дугаар сарын 11-нд Вена хотод төрсөн- 2012 оны 2 дугаар сарын 17-нд Будапешт хотод нас барсан) -Унгарын монголч эрдэмтэн.
Хатагтай Каталин Урай-Кёхальми бол Төв Азийн филологи, угсаатны зүй, Сибирийн судалгааны олон улсын нэр хүндтэй унгарын төлөөлөгч. Тэрээр 1926 онд Вена хотод энгийн иргэний гэр бүлд төржээ. Тэрээр эхний жилүүдээ Вена хотод өнгөрөөсөн бөгөөд дараа нь гэр бүлээрээ Будапешт руу нүүж, ахлах сургуулиа тэнд төгссөн байна.
Тэрээр Будапешт хотод Евангелийн охидын дунд сургуулийг дүүргэж, дараа нь Лайос Лигети, Гюла Немет, Гюла Ортутай зэрэг шилдэг багш нарын удирдлаган дор Пазмани Петрийн их сургуульд Төв Азийн филологи (Монгол, Манж) болон угсаатны зүйн чиглэлээр суралцжээ. Тэрээр коллежид сурч байхдаа хожмын нөхөр Түвд судлаач Геза Ураи-тай танилцжээ.
1949 онд Унгарын ШУА-ийн ажилтан болж, Дорно дахины цуглуулгад, улмаар Хэл зохиолын хүрээлэнд 1987 он хүртэл ажиллаж байгаад эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтнаар тэтгэвэртээ гарсан.
Тэрээр хэд хэдэн Их дээд сургуульд багшилж, Сегедийн их сургуулийн хүндэт профессор, Эөтвөс Лорандын их сургууль, Венийн их сургуулийн Төвд судлалын хүрээлэнгийн Төв Азийн тэнхимийн зочин профессороор ажиллаж байжээ.
1957 онд анх Монголд ирж дараа нь хэд хэдэн удаа дахин ирж байжээ. Тэрээр Монголд хийсэн судалгааныхаа талаар олон судалгаа хэвлүүлсэн бөгөөд эдгээрээс Камниганчуудын хэлийг хамгийн чухал гэж үзсэн.
Тэрээр нүүдэлчид, дорно дахины судлал чиглэлээр Унгарын ШУА-д ажиллаж байсан юм. Судалгааны ажил нь нүүдэлчдийн ардын аман зохиол, ахуй амьдрал, нүүдэлчдийн ахуй байдал, төрт ёсны төлөвшил, археологийн олдворуудыг тайлбарлахтай холбоотой байв. Манж, тунгус судлалаар ажиллаж байсан байна. Тэрээр Шинжлэх ухааны академийн комисс, шинжлэх ухааны сэтгүүл (ялангуяа «Шаман» /Бөө/ сэтгүүл) -ийг тэргүүлж байв. Тэрээр Acta Orientalia Hung, Shaman, бөө мөргөлийн судалгааны олон улсын эрдэм шинжилгээний форум зэрэг хэд хэдэн шинжлэх ухааны сэтгүүлийн редакцийн зөвлөлийн гишүүн байсан.
Тэрээр 1968 онд "Тал нутгийн нүүдэлчдийн сур харваа" нэртэй эрдмийн зэрэг хамгаалсан нь Корёси Цсомагийн жижиг номын сангийн 12 дугаар боть ("Талын нүүдэлчин", зэвсэгт. Будапешт, Академаи Киадо 1972) -д хэвлэгдсэн. Түүний уран бүтээл Төв Азийн филологийн олон салбарыг хамарсан маш баялаг бөгөөд ном зүй нь 170 гаруй зүйлтэй. Түүний Манж-Тунгус үндэстний домог судлалын тухай ном нь гайхалтай бүтээл юм (Die Mythologie der mandschu-tungusischen Völker. In: Wörterbuch der Mythologie. I. Description of the Alten Kulturvölker 27. Lieferung. Hrsg. Stuttgart 1998).
Тэрээр зуун тавь гаруй эрдмийн ажлаа хэвлэлүүлсэн (1952-2005 онуудад голчлон шинжлэх ухааны нийтлэлүүд).
2012 онд нас барсан.
Гэр бүл
[засварлах | кодоор засварлах]1949 онд төвөд судлаач профессор Гёза Ураи-тай (1921-1991) гэрэлсэн. Тэд хоёр хүүхэдтэй- хүү Гашпар (2003 нас барсан), охин Пирошка.