Хоккайдо
Хоккайдо (япон. 北海道, -Хоккайдо, [hokkaꜜidoː] 'Хойд тэнгисийн тойрог') нь Японы хоёр дахь том арал бөгөөд хамгийн том, хойд муж болно. Цугару хоолой нь Хоккайдо арлыг Хоншүүгаас тусгаарладаг, Хоёр арлыг далайн доорх төмөр замын Сейкан хонгилоор холбодог.
Хоккайдогийн хамгийн том хот бол нийслэл Саппоро (札幌) хот юм. Сахалин нь Хоккайдо хотоос хойд зүгт 43 км (26 миль) зайд оршдог бөгөөд зүүн болон зүүн хойд талаараа Курилийн арлууд оршдог бөгөөд эдгээр арлууд ОХУ-ын захиргаанд байдаг ч хамгийн өмнө зүгт дөрөв нь Япон байдаг. Хоккайдог өмнө нь Эзо, Йезо, Йесо эсвэл Есо гэж нэрлэдэг байсан.
Хэдийгээр 16-р зуунаас хойш арлын өмнөд хязгаарыг захирч байсан Япон суурингууд байсан ч Хоккайдо нь Айнү хүмүүс гэгддэг арлын уугуул иргэд амьдардаг харийн нутаг гэж тооцогддог байв. Япончууд 17-р зуунд Хоккайдо руу нүүж эхэлсэн бөгөөд энэ нь Япон болон Айнугийн хүн амын хооронд мөргөлдөөн, бослого гарахад хүргэж байжээ.
1869 оны 8-р сарын 15-нд Мэйжийн сэргээн босголтын дараа Японоор "харгисчуудын нутаг" гэсэн утгатай Эзог колончлолыг Японд нэгтгэж, Хоккайдо гэж нэрлэжээ. Энэ үйл явдлын дараа Япон суурьшлагчид арлыг колоничилж эхэлсэн нь Японы анхны орчин үеийн суурьшсан колони болжээ. Японы суурьшгчид арлыг колоничлоход Айнү үндэстнийг газар нутгаас нь булаан авч, уусгах мөн Япон суурьшгчид айну нарыг түрэмгийлэн гадуурхаж байв. 21-р зуунд Айнүчууд Японы нийгэмд бараг бүрэн уусчээ. Үүний үр дүнд Айнү гаралтай олон япончууд өөрсдийн удам угсаа, соёлын талаар ямар ч мэдлэггүй болсон юм.
Хүн ам
[засварлах | кодоор засварлах]15-р зуунд 50 мянга орчим уугуул Айнү үндэстнүүд тус арал дээр оршин сууж байсан гэдэг. 19-р зууны сүүл ба 20-р зууны эхэн үед Японы колоничлол ялангуяа өргөн цар хүрээтэй болсон. Жишээлбэл, 1897 онд 64,350 япон цагаач арал дээр ирсэн; дараа жил, 1898, 63,630 бүртгэгдсэн; 1901 онд 50,100; гэх мэт. Үүний үр дүнд 1903 он гэхэд одоогийн статистик мэдээллээр Хоккайдогийн Японы хүн ам 845 мянгад хүрсэн бол Айнугийн уугуул иргэд ердөө 18 мянга болжээ. 1925 он гэхэд Хоккайдогийн хүн ам 2,5 саяд хүрч, 1960 он гэхэд 5 сая давжээ.
2020 оны хүн амын тооллогоор -5 225 000 хүн амтай болжээ. Хоккайдогийн хүн ам нь Японы нийт хүн амын 4.2 % орчим эзэлдэг бөгөөд үүний 1,952,000 нь Саппоро хотод амьдардаг байна.
Хоккайдо арал дээрх том хотууд
[засварлах | кодоор засварлах]| № | Хот | хүн ам |
|---|---|---|
| 1 | Саппоро | 1 973 395 |
| 2 | Асахикава | 329 306 |
| 3 | Хакодатэ | 251 084 |
| 4 | Томакомай | 170 113 |
| 5 | Обихиро | 166 536 |
| 6 | Кусиро | 165 077 |
| 7 | Эбецу | 121 056 |
| 8 | Китами | 115 480 |
| 9 | Отару | 111 299 |
| 10 | Титосе | 97 945 |
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Хоккайдо аймаг – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
Энэ өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.