Хэрэглэгчийн яриа:Tulagaagaag

хүний тулгуур хөдөлгөөний тогтолцоо

Хүн нийгмийн болон боилогийн хоёрдмол шинжтэй.Хүний үүслийн тухай мөн хүний нийгмийн болон биологийн шинжийн аль нь анхдагч болох талаар материализм болон идеиализмын хооронд байнгын тэмцэл үргэлжилж байдаг.Яс булчингийн тогтолцоо нь бие махбод, дотор эрхтнийг хамгаалж, тулгуур эрхтэн, хөдөлгөөний үйл явцыг хариуцна. Яс булчингийн тогтолцооны байдлаас хүний идэвхтэй хөдөлгөөний чадавх хамаарна. Ясны эдээс биеийн бүх яснууд, мөгөөрс, үе тэдгээрийг холбогч холбоосуудаас бүрэлдэнэ. Ясны эдийн хатуу суурийг бүрдүүлэгч нь кальци, фосфор, кали, магни зэрэг элементүүд байх ба бүх үеүд ба холбоосууд үеийн доторх шингэнээр угаагдана. Үенүүд доторх шингэний чанараас яс булчингийн бүх тогтолцооны ажиллагаа хамаарна. Түүхэн хөгжлийн үүднээс аливаа амьд бие махбод энгийн нэг эст бүтцээс олон эст бүтэцтэй болон хөгждөг байна.тэр дундаа араг яс нь тулгуур хөдөлгөөний аппаратын идэвхигүй хэсгийг бүтээдэг хоорондоо холбогч эд,мөгөөрсөөр холбогдсон олон ясны хэлхээ юм.Хүний биеийн араг ясыг бүтээж бүх ясыг бүхэлд нь"ясны тогтолцоо"гэж нэрлэдэг ба хоёр зуу гаруй яснаас бүрэлддэг эдгээрээс гол тэнхлэгийн дагуу 37-38 сондгой яс байрладаг ба үлдсэн 100 гаруй яс нь биеийн хажуугаар байрладаг хос яснууд юм.ясыг байрлалаар нь мөчдийн яс,тэнхлэгийн яс-хохины,багана нуруу,цээжний хэнхэрцэгний гэж тус тусд нь ангилдаг.хохины ясны хохины тархины хэсгийг(cranium vertebrale буюу neurocranium),нүүрний хэсгийг(cranium viscerale)гэж ангилдаг.хохины ясанд дух,дагз,суурь,самалдаг гэсэн сондгой яснууд.чамархай,зулай гэсэн хос яснууд хамаарагддаг.хохины нүүрний хэсгийн ясанд нүүрний хэсгийн ясанд хоншоор,хацар,тагнай,хамрын доор хясаа,хамар яс,нулимас яс гэсэн хос,андис,хөвч,эрүү гэсэн сондгой яснууд хамаарна .цээжний хэнхэрцэг нь 12 хос хавирга өвчүү яснаас бүтдэг.Багана нуруу-Багана нуруу нь 5 хэсгээс тогтоно.Хүзүүний хэсэг,Цээжний хэсэг,Бүсэлхийн хэсэг,Ууцны хэсэг,Ахар сүүлний хэсэг Багана нуруунуудад байх ерөнхий шинж: Их бие- corpus vertebrae,Нуман хэсэг -(arcus vertebrae),Нүх-(foramen vertebrae),Арын сэртэн -(pro.spinosus),Хөндлөн сэртэн -(pro transversus),Үений дээд гадаргуу-(facies articularis sup),Үений доод гадаргуу -(facies articularis inf),Нугаламны дээд сэтэрхий -(incisura ver). Sup Нугаламны доод сэтэрхий -(incisura ver. Inf) Хүзүүний нугалам /С1-7/ - Vertebrae cervicales Аман хүзүү - атлант - (atlas),(Massa lat) - хажуугийн цул,(Fovea articulalis sup) - дээд үений хонхор,(Foveа articulalis inf) - доод үений хонхор,(Arcus ant )- урд нум,(Fovea dentis) - шүдний хонхор,(Tuberculum anterus )- урд төвгөр,(Arcus pos ) - хойд нум,(Tuberculum pos) - хойд төвгөр,(Sulcus arteriae verte). - нугаламын судасны ховил,Хатан хүзүү - axis,(Dens )- шүд,(Facies articularis sup) - дээд үений гадаргуу,(Facies articularis inf) - доод үений гадаргуу Сээрний нугалам /Th1-12/ - Vertebrae thoracicae – (Fovea costalis sup)- дээд хавирганы хонхор,(Fovea costalis inf) - доод хавирганы хонхор,(Fovea costalis transversus )- хавирганы бурааны хонхор, Бүсэлхийн нугалам /L1-5/ - Vertebrae lumbales (Processus accessorius)- нэмэгдэл сэртэн,(Processus mamillaris) - хөхлөгт сэртэн,Ууцны нугалам /S1-5/ - Vertebrae (sacrales)- Крестцовые позвонки,(Basis ossis sacrim)- ууцны ясны суурь(Promontorium - ууцны төвгөр,(Pro.arti.sup) - дээд үений сэртэн,(Partes lat )- хажуу хэсэг,(Facies auriculalis )- чихний дэлбээ шиг гадаргуу,(Tuberositas sacralis)- ууцны төвгөр.(Facies pelvina )- аарцагны гадаргуу,(Linae transversae)- хөндлөн шугам,(Foramina sacraliapelvina)- ууцны нүх,(Facies dorsalis)- арын гадаргуу,(Crista sacralis mediana )- ууцны гол ирмэг,(Crista sacralis intermedia) - ууцны завсрын ирмэг,(Crista sacralis lat) - ууцны хажуугийн ирмэг,(Foramina sacralis dorsalia )- ууцны арын нүх,(Canalis sacralis) - ууцны хөндий,(Cornu sacrale) - ууцны эвэр , (Hiatus,sacralis) - ууцны үүд,(Apex ossis sacri)- ууцны ясны орой Ахар сүүлний нугалам /4-5/ - Vertebrae coccygeae (Cornu coccygeum)- ахар сүүлний эвэр Цээжний хэнхэрцэг - Thorax Цээж нь араасаа сээрний 12 нугалам, 2 талаараа 12 хос хавирга,урдаасаа өвчүү ба эдгээр ясуудыг холбосон үе холбоонуудаас бүтнэ.Цээжний хэнхэрцэг нь:Сээрний нугалам,Хавирга,Өвчүүнээс тогтоно.Цээжний хэнхэрцэг нь арын, өмнөд, хажуугийн хананд хуваагддаг.Өмнөд талын хана нь бусад ханаас богино, өвчүү, хавирганы мөгөөрснөөс тогтоно.Арын хана нь өмнө ханаас урт, цээжний нугалам, хавирга үүсгэлцэнэ.Хажуугийн хана нь өмнөд, ба арын ханаас урт, хавирга үүсгэлцэнэ.(Apertura thoracis sup) - хэнхэрцэгний дээд амсар,(Apertura thoracis inf ) - хэнхэрцэгний доод амсар,(Spatium intercostale ) - хавирга хоорондын завсар,(Sulcus pulmonis) - уушигны ховил,(Arcus costalis )- хавирганы нум,(Angulus intersternalis )- өвчүүний доорхи өнцөг Өвчүү - Sternum Урт хавтгай, химт яс. (Manubrium sterni )- өвчүүний бүдэрхий ,(incisura clavicularis) - эгэмний сэтэрхий,(incisura jugularis) - омлуурын сэтэрхий 2. Corpus sterni - өвчүүний их бие(incisurae costales)- хавирганы сэтэрхий,(angulus sterni)- өвчүүний өнцөг . Pro. xiphoideus - аймхай мөгөөрс Хавирга - Сostae Урт махир хэмт 12 хос яс, ясан ба мөгөөрсөн хэсгээс тогтоно. .costae verae /1-7/- жинхэнэ хавирга .costae spuriаe /8-10/- хуурамч хавирга .costae fluctuantes /11-12/ - сул хавирга Хавирганы мөгөөрс - cartilago costalis Хавирганы ясан хэсэг - os costale Хавирганы ясан хэсэг:(caput costae)- хавирганы толгой,(facies articularis capitis costae )- хавирганы толгойны үений гадаргуу,(crista capitis costae )- хавирганы толгойн ирмэг,(collum costae)- хавирганы хүзүү,(crista colli costae )- хавирганы хүзүүний ирмэг,(corpus costae) - хавирганы их бие,(tuberculum costae)- хавирганы төвгөр,(angulus costae )- хавирганы өнцөг,(facies articularis tuberculi costae )- хавирганы төвгөрийн үений гадаргуу,(sulcus costae) - хавирганы ховил