Эстонийн Үндсэн хууль

Эстони улсын Үндсэн хууль нь тус Бүгд найрамдах улсад парламентын засаглалын хэлбэрийг тогтоосон төрийн үндсэн хууль юм. Баримт бичгийн үндсэн зарчмуудын дагуу Бүгд Найрамдах Эстони Улс бол төрийн дээд эрх мэдэл ард түмэнд харьяалагддаг тусгаар тогтносон, бие даасан ардчилсан улс юм. Үндсэн хуульд зааснаар Эстони тусгаар тогтнол, тусгаар тогтнол нь байнгын бөгөөд салшгүй юм. Ийнхүү Эстони үндэстэн, хэл, соёлыг олон зууны турш хадгалан үлдээсэн нь тусгаар тогтносон Бүгд Найрамдах Эстони Улсын үндэс суурь хэмээн тунхаглагдаж, Эстони үндэстний бүх хүмүүст оршин суух эрх (иргэншилээс үл хамааран) олгогдсон. Эстони хэлээр боловсрол эзэмшиж, төрийн болон хотын захиргааны байгууллагуудад албан ажил эстони хэлээр явуулах эрхтэй болжээ.

Түүх

Анхны үндсэн хуулиа 1920 оны 6-р сарын 15-нд Эстонийн хууль тогтоох байгууллага баталж, төрийн тэргүүний албан тушаалгүй парламентын Бүгд найрамдах улс байхаар тогтсон байна. Энэхүү Үндсэн хуулийн 12 дугаар зүйлд заасны дагуу үндэстний цөөнх эх хэлээрээ боловсрол эзэмшихийг баталгаажуулсан бөгөөд 23 дугаар зүйлд Орос, Герман, Швед үндэстэн иргэд төрийн төв байгууллагад өөрийн хэлээр бичгээр өргөдөл гаргаж байх эрхийг олгосон юм.

1934 онд Бүгд Найрамдах Эстони Улсын хоёр дахь Үндсэн хууль баталсан.

1938 оны Бүгд Найрамдах Эстони Улсын Үндсэн хуулиар анхны Ерөнхийлөгч Константин Пятсын (эстон. Konstantin Päts; 1874-1956) дэглэмийг албан ёсоор тогтоосон байна.

1940 оны Үндсэн хуулийг 1936 оны ЗХУ-ын Үндсэн хуулийн дагуу загварчилан өөрчилсөн.

1978 оны Үндсэн хуулийг 1977 оны ЗХУ-ын Үндсэн хуулийн дагуу загварчилсан. Орчин үеийн Эстони улсад Зөвлөлтийн үеийг албан ёсоор эзлэн түрэмгийлэл гэж үздэг бөгөөд Эстонийн ЗСБНХУ нь хууль бус эзлэн түрэмгийлэгч дэглэмтэй тул ЗХУ-ын Үндсэн хуулиуд батлагдсан цагаасаа эхлэн хүчин төгөлдөр бус гэж тооцогддог байна.

Шинэ Үндсэн хууль

Өнөөгийн Үндсэн хуулийг 1992 оны 6-р сарын 28-нд бүх нийтийн санал асуулгаар баталсан. Бүх нийтийн санал асуулгад зөвхөн Бүгд Найрамдах Эстони Улсын иргэд оролцохыг зөвшөөрсөн бөгөөд энэ нь тухайн үед тус улсын нутаг дэвсгэр дээр амьдарч байсан эстонийн иргэншилгүй хүн амын оролцуулагүй юм. Ингээд нийт 669,080 хүн сонгогчдын нэрсийн жагсаалтад орсон бол Бүгд найрамдах улсын нийт хүн ам 1992 оны 1-р сарын 1-ний байдлаар 1,550,000 гаруй хүн байжээ. Санал хураалтад ердөө 446,708 хүн оролцож тэдний 91.3 орчим хувь нь Үндсэн хууль батлахыг дэмжсэн байна.

Бүтэц

Үндсэн хуулийн эх бичвэр нь оршил, 15 бүлэг, 168 зүйлд хуваагддаг.

Оршил

1-р бүлэг: Ерөнхий заалтууд

2-р бүлэг: Үндсэн эрх, эрх чөлөө, үүрэг

3-р бүлэг: Иргэд ард түмэн

4-р бүлэг: Рийгикогу /парламент/

5-р бүлэг: Бүгд найрамдах улсын Ерөнхийлөгч

6-р бүлэг: Бүгд Найрамдах Улсын Засгийн газар

7-р бүлэг: Хууль тогтоомж

8-р бүлэг: Санхүү, улсын төсөв

9-р бүлэг: Олон улсын харилцаа ба олон улсын гэрээ эрх зүй

10-р бүлэг: Үндэсний батлан ​​хамгаалах

11-р бүлэг: Төрийн хяналт

12-р бүлэг: Хууль зүйн канцлер

13-р бүлэг: Шүүх

14-р бүлэг: Нутгийн удирдлага

15-р бүлэг: Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах тухай

Үндсэн хуульд оруулсан өрчлөлтүүд

Анх 2003 онд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахдаа орон нутгийн засаг захиргааны хууль тогтоох байгууллагын бүрэн эрхийн хугацааг гурваас дөрвөн жил болгон сунгаж байжээ. Энэхүү нэмэлт өөрчлөлт нь 2005 оны орон нутгийн сонгуулийн өмнө хүчин төгөлдөр болсон.

Хоёр дахь удаагаа Эстони улс Европын холбоонд элсэх шийдвэр гаргах үед Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулсан. Энэ нь бүх нийтийн санал асуулгаар Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулсан анхны бөгөөд одоогоор цорын ганц тохиолдол байлаа. Сануулахад, Эстонийн ард түмэн 2003 оны 9-р сарын 14-нд Европтой нэгдэх шийдвэр гаргасан (санал асуулгад оролцогчдын 66.8 хувь нь "төв" гэж санал өгсөн), 2004 оны 5-р сарын 1-нд тус улс ЕХ-ны нэг хэсэг болсон.

2007 онд Үндсэн хуулийг гурав дахь удаагаа өөрчлөхөөр болсон. Нэмэлт өөрчлөлтийг баталж, үүний дагуу Үндсэн хуулийн оршил хэсгийг өөрчилсөн. "Төр нь Эстонийн ард түмэн, соёлыг олон зууны турш хадгалж үлдэх ёстой" гэсэн хэллэгийг "Төрөөс Эстонийн ард түмэн, хэл, соёлыг олон зууны турш хадгалж үлдэхийг хангах ёстой" гэж өөрчилсөн. Ийнхүү Эстони улсын үндсэн үнэт зүйлсийн нэг болох Эстони хэлний утгыг текстэд тусгасан болно.

2011 онд Үндсэн хуульд үндэсний батлан ​​хамгаалах тогтолцооны талаар маш чухал нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан. Рийгикогу Батлан ​​хамгаалахын командлагч, дээд ерөнхий командлагчийн тухай заалтыг Үндсэн хуулиас хассан. Батлан ​​хамгаалахын дарга нарыг томилох, чөлөөлөх журмыг парламентад шилжүүлж, энэ талаар тусдаа хууль гаргах үүрэг хүлээсэн байна.