Эфирийн липид

(Structure of an ether phospholipid

Органик химийн ерөнхий утгаараа эфирийн липид гэдэг нь заавал глицерол биш алкилийн бүлэг (липид) болон тодорхойгүй алкил эсвэл арилийн бүлгийн хоорондох эфирийн гүүрийг илэрхийлдэг. Хэрэв глицерин оролцсон бол нэгдлийг глицерилийн эфир гэж нэрлэдэг бөгөөд энэ нь алкилглицерин, алкил ацил глицерол эсвэл фосфатидын бүлэг фосфолипид хэлбэртэй байж болно. Плазмалогенийг 1924 онд Феулген, Войт нар эдийн хэсгүүдийг ДНХ-ийн хүчил гидролизийн үр дүнд ялгарсан альдегидтэй урвалд ордог цөмийн будгаар будаж байхдаа санамсаргүйгээр нээсэн юм Биохимийн утгаараа эфирийн липид гэдэг нь ихэвчлэн фосфолипид гэж нэрлэгддэг янз бүрийн төрлийн глицерофосфолипидуудыг хэлдэг бөгөөд глицеролын нурууны sn-1 байрлалд эфирийн холбоогоор холбогдсон липид, sn-2 байрлалд липидээр холбогддог ацил бүлэг. Энэ нь илүү түгээмэл глицерофосфолипид болох 1,2-диацил-сн-глицерин (DAG)-аас ялгаатай бөгөөд глицеролын нурууны sn-1 ба sn-2 байрлал нь эфирийн холбоогоор ацил гинжтэй байдаг. Эфир липид нь sn-1 байрлал дээр эфиртэй холбогдсон липид бүхий химил (16:0), батил (18:0), селахил (18:1 n-9) зэрэг алкилглицеролыг мөн хэлж болно.

Биохимийн утгаараа эфирийн липид гэдэг нь ихэвчлэн фосфолипид гэж нэрлэгддэг янз бүрийн төрлийн глицерофосфолипидуудыг хэлдэг бөгөөд глицеролын нурууны sn-1 байрлалд эфирийн холбоогоор холбогдсон липид, sn-2 байрлалд липидээр холбогддог ацил бүлэг. Энэ нь илүү түгээмэл глицерофосфолипид болох 1,2-диацил-сн-глицерин (DAG)-аас ялгаатай бөгөөд глицеролын нурууны sn-1 ба sn-2 байрлал нь эфирийн холбоогоор ацил гинжтэй байдаг. Эфир липид нь sn-1 байрлал дээр эфиртэй холбогдсон липид бүхий химил (16:0), батил (18:0), селахил (18:1 n-9) зэрэг алкилглицеролыг мөн хэлж болно.

Төрөл[засварлах | кодоор засварлах]

Plasmalogen

Плазманил ба плазманил фосфолипид гэсэн хоёр төрлийн эфир липид байдаг. Плазманил фосфолипидууд нь алкил бүлэгт sn-1 байрлалд эфирийн холбоо үүсгэдэг. Плазменил фосфолипидууд нь sn-1 байрлалд алкенил бүлэг, 1-0-alk-1’-enyl-2-acyl-sn-glycerol (AAG) -тай эфирийн холбоотой байдаг. Сүүлийн төрлийг плазмалоген гэж нэрлэдэг. Тромбоцит идэвхжүүлэгч хүчин зүйл (PAF) нь эфирийн липид бөгөөд хоёр дахь байрлалд ацилийн гинжин хэлхээний оронд ацетил бүлэгтэй байдаг (SN-2).

Функцүүд[засварлах | кодоор засварлах]

Structural Плазмалогендер, түүнчлэн зарим 1-О-алкил липидүүд нь хөхтөн амьтад, агааргүй бактерийн хаа сайгүй байдаг, заримдаа эсийн мембраны гол хэсэг юм. Архейд эфирийн липидүүд нь эсийн бүрхүүлийн гол туйлын липидүүд бөгөөд тэдгээрийн элбэг дэлбэг байдал нь энэ бүлгийн прокариотуудыг бактериас тусгаарладаг гол шинж чанаруудын нэг юм. Эдгээр эсүүдэд дифитанилглицеролипид эсвэл биполяр макроциклик тетраэфирүүд нь ковалентаар холбогдсон "хос давхарга" үүсгэж болно. Second messenger Эфир глицерофосфолипидын тусгай фосфолипаза ферментийн катаболизмын хоорондох ялгаа нь дохио дамжуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг простагландин, арахидоны хүчил зэрэг липидийн хоёр дахь мэдээний системийг бий болгоход оролцдог байж болно.[8] Тромбоцит идэвхжүүлэгч хүчин зүйл нь хөхтөн амьтдын дархлааны систем дэх лейкоцитын үйл ажиллагаанд оролцдог эфирийн липидийн дохионы молекул учраас эфирийн липидүүд нь эсийн дохиололд шууд нөлөөлж чаддаг.[9] Antioxidant Плазмалогений эфирийн липидийн өөр нэг боломжит функц нь антиоксидант юм, учир нь исэлдэлтийн стрессээс хамгаалах нөлөө нь эсийн өсгөвөрт илэрсэн тул эдгээр липидүүд нь ийлдэс дэх липопротеины солилцоонд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Энэхүү антиоксидант үйл ажиллагаа нь янз бүрийн реактив хүчилтөрөгчийн төрөл зүйлд чиглэсэн энол эфирийн давхар холбооноос үүсдэг.

Synthetic ether lipid analogs[засварлах | кодоор засварлах]

Синтетик эфирийн липидийн аналогууд нь мембраны бүтцийг тасалдуулж, уураг киназа С, фосфолипаза С зэрэг дохио дамжуулах зам дахь ферментийг дарангуйлагч болж, цитостатик болон цитотоксик шинж чанартай байдаг. Эфир липидийн хүний эрүүл мэндэд нэн чухал ач холбогдол нь эфирийн липидийн дутагдлаас үүдэлтэй удамшлын пероксисомын эмгэг юм. Шинээр гарч ирж буй судалгаагаар эфирийн липидийн үйлдвэрлэл өөрчлөгдсөн нь мэдрэлийн дегенератив өвчин, хорт хавдар, бодисын солилцооны эмгэг зэрэг бусад олон эмгэгүүдтэй холбоотой болохыг харуулж байна. Гэсэн хэдий ч эдгээр өвчинд эфирийн липидийн үүрэг гүйцэтгэдэг молекулын механизм нь ихэнх тохиолдолд тодорхойгүй хэвээр байгаа нь цаашдын судалгаа хийх шаардлагатай байна. Эфирийн липидийн хорт аналоги милтефосиныг саяхан мембранд нь эфирийн липидийн агууламж өндөртэй эгэл биет шимэгч лейшманиас үүдэлтэй лейшманиазын халуун орны өвчнийг амны хөндийн эмчилгээнд хэрэглэж эхлээд байна