1918 он

1916 он | 1917 он | 1918 он | 1919 он | 1920 он

1918 (MCMXVIII) Аргын тооллоо Нэгэн мянга есөн зуун арван найман он. Григорийн он тооллоор энэ он Мягмар гарагаас эхэлжээ. Энэ он бол хоёр дахь мянганы 918 дахь, XX зууны 18 дахь, 1910-аад он гэж тоолбол ес дэх жил. Билгийн тооллоор 1918 оны шороон морь жил. Энэ онд Дэлхийн нэгдүгээр дайн эцэслэж, амар жимэр цаг ирэв. Гэсэн ч дайны талбарт амь алдсанаас илүү буюу 50-100 сая хүний амь насыг авч одсон "Испани ханиад" буюу амьсгалын замын ханиад дэгдсэн он байлаа.

Онцлох үйл явдал

Нэгдүгээр сар

• Нэгдүгээр сар - 1918 оны цар тахал: "Испани ханиад" гэж нэрлэгдсэн нэг ёсны амьсгалын замын халдварын анхны тохиолдол АНУ-ын Канзас мужийн Хаскелл тойрогт анх бүртгэгдэв.
• Нэгдүгээр сарын 2 - Их Британи улс нисэх хүчнийг удирдах, нэгдсэн бодлого, удирдлагаар хангах зорилгоор Нисэх хүчний яам байгуулж, сайдаар нь Лорд Ротермерийг тохоон томилжээ.
• Нэгдүгээр сарын 4 - Финландын тусгарын тогтнолыг ЗХУ, Швед, Герман, Франц улс хүлээн зөвшөөрөв.
• Нэгдүгээр сарын 8 - АНУ-ын Ерөнхийлөгч Вүүдроу Уилсон АНУ-ын Конгресст 14 санаа нэртэй илтгэл тавив. Уг илтгэлийн санаа нь Дэлхийн нэгдүгээр дайн-ыг дуусгах зорилгоор энхийн хэлэлцээ эхлүүлэх, АНУ уг хэлэлцээрт зуучлах агуулгатай байсан юм.
• Нэгдүгээр сарын 9 - Баавгайт хөндийн тулаан: АНУ-ын түүхэнд уугуул Америкчуудтай хийсэн сүүлийн тулаан тохиов. Тулаанд Америкийн явган цэргүүд, Яки омгийн индианчууд оролцжээ.
• Нэгдүгээр сарын 12 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Галатигийн тулаан: Румын улсын Галати хотод Оросын арми 12 мянган цэрэгтэйгээр дайрав. Дорно Фронтыг элбэн тохинуулах зорилготой тулаан 22-ны өдрийг хүртэл үргэлжилсэн юм.
• Нэгдүгээр сарын 15 - ЗХУ-д "Улаан Арми" байгуулагдав.
• Нэгдүгээр сарын 19 - Холбооны бүгд найрамдах ардчилсан Орос улсыг Үүсгэн байгуулагдын хурлаас татан буулгав.
  • Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Галатигийн тулаан: Оросын арми Галати хотыг бүсэлж эхлэв.
• Нэгдүгээр сарын 22 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Галатигийн тулаан: Румын улсын цэргүүдийг стратегийн агаарын болон тэнгисийн цэргийн хүч ихээхэн дэмжив. Оросууд хэдийгээр цэргийн тоогоор илүү байсан ч дэг журам алдагдсан учраас ялагдах гол шалтгаан болжээ. Цэргүүдийн дийлэнх нь дайны фронтоос явж улмаар, үлдсэн цэргээ Молдав руу эргүүлэн татсанаар Румын улсын ялалтаар өндөрлөсөн юм.
• Нэгдүгээр сарын 25 - Бүгд найрамдах Украин ард улс Больщевик Оросоос салан тусгаарлажээ.
• Нэгдүгээр сарын 26 - Английн Лондон хотод жүдо бөхийн дугуйлан нээгдэв. Энэ нь Европ тив дэх анхны клуб болжээ.
• Нэгдүгээр сарын 27 - Финландын иргэний дайн дэгдэв.
  • Украин-Зөвлөлтийн дайн: Больщевикууды Одесс хотод бослого дэгдээд засгийн ордон шуудангийн төв, галт тэрэгний буудлуудыг галдан шатааж эхлэв.
  • Адал явдалт "Тарзан" киноны анхны хувилбар дэлгэцэд гарчээ.
• Нэгдүгээр сарын 28 - Порвенирийн хядлага: АНУ-ын морьт цэргүүд Мексикийн тосгоны зэвсэггүй, энгийн номхон 15 иргэнийг хороов. Ихэнх нь эрэгтэйчүүд, хөвгүүд байжээ.
  • Украин-Зөвлөлтийн дайн: Украины цэргүүд Одесс хотод төрийн чухал байгууллагуудад эргэн хяналтаа тогтоов.
• Нэгдүгээр сарын 29 - Украин-Зөвлөлтийн дайн: Киев хотод зэвсгийн үйлдвэрийн больщевикууд бослого дэгдээв.
• Нэгдүгээр сарын 30 - Украин-Зөвлөлтийн дайн: Украины больщевикуд Одессийн талд бууж өгөв. Ингэснээр Зөввлөлтийн бүгд найрамдах Одесс улс байгуулагджээ.
  • Украин-Зөвлөлтийн дайн: Украины 400 цэргийн хүчтэй жижиг арми Киев хотод нэвтрэв. Таван цаг үргэлжилсэн тулаанд Украины армийн тал нь амь үрэгдсэн ч Төвийн хүчнүүдтэй энхийн гэрээ байгуулж, Германы талаас дэмжлэг авахаар болсон юм.

Хоёрдугаар сар

• Хоёрдугаар сарын 1 - Украин-Зөвлөлтийн дайн: Украины төв зөвлөл нийгэм, эдийн засгийн шинэчлэлийг зөвшилцлийн замаар шийдвэрлэхээ амлаж, Киев дэх зэвсгийн үйлдвэрийн бослогыг нэн даруй зогсоохыг уриалжээ.
• Хоёрдугаар сарын 2 - Украин-Зөвлөлтийн дайн: Украины салан тусгаарлагч Симон Петлюгаар удирдуулсан цэргүүд Киев хотод нэвтэрч, зэвсгийн үйлдвэр рүү дайрчээ.
  • Финландын өөрийгөө хамгаалах хүчин байгуулагдав.
• Хоёрдугаар сарын 4 - Украин-Зөвлөлтийн дайн: Киевийн зэвсгийн үйлдвэрийн бослогыг Украины зэвсэгт хүчнийхэн хүч хэрэглэн дарав. Бослогын үеэр 300 гаруй хүн амиа алджээ.
  • Эстонид Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг олон нийтээс асуув. Большевикууд Оросын бүрэлдэхүүнд багтахыг олонхиор дэмжинэ гэж таамаглаж байсан ч санал хураалтад оролцогсдын ердөө 38% нь л Оросын бүрэлдэхүүнд байлгахыг дэмжжээ.
• Хоёрдугаар сарын 6 - Их Британид Ард түмний төлөөллийн тухай хуулийг батлав. Уг хуульд 30-аас дээш насны эмэгтэйчүүдийн санал өгөх эрхийг баталгаажуулжээ.
  • АНУ-ын Нью-Йорк хотод Бруклинийн худалдааны танхим байгуулагдав.
• Хоёрдугаар сарын 7 - Киевийн хамба лам Владимир Богоявленскийг Улаан армийн цэргүүд лам нарынх нь өмнө цаазлав. Оросын Үнэн алдартны сүм хожим нь 1998 онд түүнийг гэгээнтнээр өргөмжилсөн юм.
• Хоёрдугаар сарын 8 - Украин-Зөвлөлтийн дайн: Зөвлөлтийн тал Киевийг булаан эзлэв. Украинын Засгийн газар Жытомир хотод шилжин байршсан юм.
• Хоёрдугаар сарын 9 - Төвийн хүчнүүд Брест-Литовскийн гэрээгээр Бүгд найрамдах Украин ард улсад батлан хамгаалах онцгой гэрээ байгуулав.
• Хоёрдугаар сарын 10 - Колумби улсад болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Марко Фидель Суарез ялалт байгуулж, тус улсын 9 дэх Ерөнхийлөгч болох нь тодорхой болов.
  • Финландын иргэний дайны үеэр Шведийн талд нэгдэхийг дэмжсэн Оланд аралд Финландын армийн 460 хүний бүрэлдэхүүнтэй цэргийн хүч газардав.
  • Их Британид Мэдээллийн яам байгуулж, анхны сайдаар Лорд Бивербрукийг тохоон томилжээ.
• Хоёрдугаар сарын 11 - Финландын улаан цэргүүд Антреа хотод нэвтэрч Сейстола, Ахлова тосгодыг булаан эзлэв. Гэвч стратегийн чухал ач холбогдолтой Ханилла тосгонд хяналтаа тогтоож чадсангүй.
• Хоёрдугаар сарын 12 - Финландын цагаан цэргийн командлагч Аарне Сихвогийн удирдлага дор Ахлова хотыг эргүүлэн авах сөрөг дайралт эхлэв. Эцэст нь цагаан цэргүүд Ахлова хотод эргэн хяналт тогтоожээ.
• Хоёрдугаар сарын 13 - Хятадын Шантоу хотод 7.2 магнитудын хүчтэй газар хөдөлж, 2000 гаруй хүн амиа алдаж, хэдэн мянган хүн гэмтэж, бэртжээ.
• Хоёрдугаар сарын 14 - Оросын засаг захиргаа Юлианы он тооллоос Григорийн он тоолол руу шилжив. Ингэснээр нэгдүгээр сарын 31-нээс шууд хоёрдугаар сарын 14 рүү шилжсэн юм.
  • Финландын цагаан цэргийн хүч Оланд арлын Прасто тосгонд хяналтаа тогтоов.
• Хоёрдугаар сарын 15 - Шведийн батлан хамгаалах арми Оланд арлын Экеро тосгонд газардав.
• Хоёрдугаар сарын 16 - Литвийн зөвлөл Оросоос тусгаар тогтнож байгаагаа зарлав.
• Хоёрдугаар сарын 17 - Финландын Улаан цэргийн 150 хүний бүрэлдэхүүнтэй анги Оланд аралд газардав.
• Хоёрдугаар сарын 18 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Төвийн хүчнүүд хамгийн сүүлийн дайралтаа эхлүүлэв. Дорно фронтод эхлүүлсэн уг дайралт Оросын дайралтыг няцаах зорилготой байсан юм. Нийтдээ гурван замаар байлдах уг дайралтад нийтдээ 53 дивиз оролцсон байна. Хойд хэсгийн хүч Оросын Псков болон Эстонийн Нарва руу, төвийн хүч Смонленск руу, өмнөд хэсгийн хүч Киев рүү довтолсон юм.
• Хоёрдугаар сарын 19 - Финландын Цагаан цэрэг 1000 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр Варкаус хот руу дайрав. Варкаус хотыг Улаан армийн 1200 цэрэг хамгаалж байжээ. Гэвч улаан цэргүүд хөнгөн зэвсэгтэй байсан бөгөөд ердөө 150 винтов зэвсэглэлд ашиглаж байсан юм.
• Хоёрдугаар сарын 20 - Финландын цагаан цэргүүд Варкаус хотыг бүслэв.
• Хоёрдугаар сарын 21 - Египетийн явган цэрэг Жерико тосгонд хяналтаа тогтоов. Тэд Британийн хяналтад байсан Йордан голын хөндийд хяналт тогтоох зорилгоор дараагийн дайралтаа эхлүүлжээ.
  • Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Төвийн хүчнүүдийн сүүлийн дайралтаар Минск хотод хяналтаа тогтоов.
• Хоёрдугаар сарын 23 - Зохион бүтээгч Артур Шербиус код тайлах зорилготой Энигма машин зохион бүтээж, патентыг нь авчээ.
• Хоёрдугаар сарын 24 - Эстони улс Оросоос тусгаар тогтнож байгаагаа зарлав.
• Хоёрдугаар сарын 25 - Тусгаар тогтносон Эстони улсын Талинн хотод Герман цэргүүд хяналтаа тогтоов. Улмаар Эстонийн засгийн газрыг түлхэн унагаж, Германы эзэнт гүрний нэг хэсэг гэж зарлажээ.
• Хоёрдугаар сарын 28 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Төвийн хүчнүүд Оросын Псков хотыг булаан эзлэв.

Гуравдугаар сар

• Гуравдугаар сарын 1 - Украины цэргийн командлагч Симон Петилура Киев хотод Төвийн хүчнүүдийн дэмжлэгтэйгээр Оросын армийн эсрэг давшив.
  • Бразилийн экс Ерөнхийлөгч Франциско де Паула Родригез Алвеш бараг бүх сонгогчдын буюу 99.1% саналаар сонгуульд ялалт байгуулав.
• Гуравдугаар сарын 2 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Төвийн хүчнүүд Киев хотод хяналтаа тогтоов.
• Гуравдугаар сарын 3 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Төвийн хүчнүүд Зөвлөлт Оростой Брест-Литовскийн гэрээ байгуулав. Ингэснээр Оросын арми Дэлхийн нэгдүгээр дайнд оролцохоо больсон билээ.
• Гуравдугаар сарын 5 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Германы тэнгисийн цэргийн хүч Балтийн тэнгисийн Оланд аралд газардав. Шведийн хяналтад байсан Оланд аралд халдан довтолсноор Оросын 1200 цэргийг олзолжээ.
• Гуравдугаар сарын 6 - Британийн Ард нийтийн танхим Ирландын үндэсний үзэлт улстөрч Жон Редмондын дурсгалыг хүндэтгэв. Тэрбээр Лондон хотод зүрхний шигдээсээр насан эцэслэсэн юм.
  • Дэлхийн түүхэнд анх удаа нисгэгчгүй дроныг туршив. АНУ-ын Нью-Йорк хотын Лонг Айланд хотод нисэхийн инженер Элмер Амброс Сперри, Петер Купер Хьют нар "Хьют-Перригийн автомат онгоц" нэрт төхөөрөмжийг хөөргөжээ. Гэвч удирдлагын систем нь доголдолтой болох нь тогтоогдсоны дараа 1925 онд устгасан байна.
• Гуравдугаар сарын 7 - Финландын цагаан цэрэг Германтай холбоотны гэрээ байгуулав. Ингэснээр Финландын иргэний дайнд Герман улсын анги нэгтгэл оролцохоор болсон юм.
• Гуравдугаар сарын 8 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Чехословакын хөлсний цэргүүд Герман цэргүүдтэй нэгдэн Украины Бахмачийн тулаанд оролцов. Энэ нь Дорно фронтын сүүлийн томоохон тулаанд оролцсон явдал болсон юм.
  • Оросын социаль демократ хөдөлмөрийн намын VII их хурлаар албан ёсоор нэрээ өөрчилж, Оросын коммунист нам болов.
  • АНУ-ын Аризона мужийн түүхэнд байгаагүй эрэн сурвалжлах ажиллагаа эцэслэв. Сар гаруйн хугацаанд эрэн хайсан ажиллагааны дүнд Галиуро нурууны бэлд гурван оргодлыг баривчлах. Тухайн үеийн хуулиар баривчлагдсан этгээдүүдэд бүх насаар нь хорих ял оноожээ. Хожим хойно буюу 1960 онд хоёрт нь өршөөл үзүүлж, сулласан байна.
• Гуравдугаар сарын 9 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Британийн явган цэргийн 158-р бригад Йорданы хөндийн доод хэсэгт бүрэн хяналт тогтоов.
• Гуравдугаар сарын 10 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Оланд арлын тулаан: Финландын улаан цэргүүд Германтай хэлэлцээ эхлүүлэв.
  • Испанийн сонгуульд Либерал эвсэл 42%-ийн саналаар ялалт байгуулав. Ингэснээр Антонио Маура гурав дахь бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрдсэн юм.
  • Холливудын алдарт "Уорнер Бродерс" компани анхны киногоо дэлгэцэнд гаргав. Америкийн дипломатч Жеймс Жерардын дурсамж номоос сэдэвлэсэн үзэл суртлын агуулгатай "Германд өнгөрөөсөн дөрвөн жил" киног мэргэжилтнүүд үзэж, хянаад дөрөвдүгээр сард Нью-Йоркын кино театруудаар гаргахаар тогтов.
• Гуравдугаар сарын 11 - 1918 оны Испани ханиад: АНУ-ын Канзас мужийн Форт Райли хотод оршин суугч Алберт Гитчелээс испани ханиадны халдвар илрэв. Тархварын судалгаагаар Канзасийн Хаскелл тойрогт нэгдүгээр сард испани ханиадны шинж тэмдэг ажиглагдаж эхэлжээ.
  • Энэтхэгийн Төмөр, гангийн компани Бумпур хотод байгуулагдав.
• Гуравдагаар сарын 12 - Зөвлөлт Орос улс нийслэл хотоо Москва руу шилжүүлэв. Өмнөх нийслэл Петрограп хот Төвийн хүчнүүдийн сүүлийн довтолгоонд өртөх эрсдэлтэй гэж үзэн ийнхүү нийслэлээ шилжүүлжээ.
  • Бүх Оросын үйлдвэрчний эвлэлийн IV хурал Москва хотод эхлэв. Хурлыг үйлдвэрчний эвлэлийн дарга Михайл Томский даргалсан байна.
• Гуравдугаар сарын 13 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Чехословакийн хөлсний цэргүүд Бахмачийн тулаанд Германчуудыг ялав. Ялагдал хүлээсэн Германий армийн 300 цэрэг амиа алдаж, хэдэн зуун цэрэг шархаджээ.
  • Финландын улаантнуудын засаг захиргаа Финландын иргэний дайнд эмэгтэй цэргүүдийн анги нэгтгэл байгуулах зорилгоор цэрэгт татаж эхлэв. Гэвч хэзээ ч дайны фронтод тулалдаагүй билээ.
  • Японы Осака хотод бизнесмен Коносүке Мацүшита гэрлийн чийдэнгийн компани байгуулав. Хожимоо энэ компани нэршилээ өөрчилж "Панасоник" бренд нэрээр дэлхийд танигдсан билээ.
• Гуравдугаар сарын 14 - Туркийн Тербизонд хотод Оттоманы эзэнт гүрэн болон Транскавказийн комиссариатын газрын хооронд энхийн хэлэлцээ эхлэв. Гэвч урт хугацаанд үр дүнд хүрч чадаагүй тул тгэсгээд зогсжээ.
  • Шведийн хуульчдын холбоонд Эва Анден гишүүнээр элсэв. Тэрбээр тус холбоонд гишүүнээр элссэн анхны эмэгтэй болсон юм.
• Гуравдугаар сарын 15 - Финландын иргэний дайн: Финландын Тампер хотод Цагаан цэргийн 16 мянган байлдагч, Улаан цэргийн 14 мянган байлдагчид тулав.
• Гуравдугаар сарын 17 - Украины Днипро хотод Бүх Украины социалист хурал хоёр дахь удаагаа болов. Володимир Затонскийгийн даргалсан уг хурлаар Брест-Литовскийн гэрээг соёрхон баталжээ.
• Гуравдугаар сарын 20 - Зөвлөлтийн бүгд найрамдах Донецк-Кривой Рог улс Зөвлөлт социалист бүгд найрамдах Украин улстай нэгдэв.
  • Британийн лорд Уолтер филимор Үндэстнүүдийн лиг байгуулах тухай "Филиморын тайлан"-г нийтэд танилцуулав.
• Гуравдугаар сарын 21 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Германы хаврын дайралт - Германы эзэн хааны арми Михаел ажиллагааг баруун фронтод эхлүүлэв. Сейнт Күентин хотод болсон гуравдугаар армийн эсрэг давшжээ. Тулааны эхний өдөр Британийн армийн 20 мянга гаруй цэрэг амиа алдсан байна.
  • Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Египетийн явган цэрэг Йордан голыг гаталж Оттоманы армийн эсрэг давшив.
  • АНУ-д Төмөр замын хяналтын хууль хэрэгжиж эхлэв. Ингэснээр дайн дуустал холбооны засгийн газар хянахаар болжээ. Улмаар төмөр замын газрын даргаар Сангийн сайд Уиллиам Гиббс МакАдүү томилогдов.
• Гуравдугаар сарын 22 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Михаел ажиллагаа: Британийн арми Сомме голыг өгсөн Германы хүчний эсрэг давшилт эхлүүлэв.
• Гуравдугаар сарын 23 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Германы арми том хэмжээний их буу байршуулж Парис хотыг 114 км зайнаас тасралтгүй бөмбөгдөж эхэлжээ.
  • Зөвлөлтийн бүгд найрамдах Дон улс байгуулагдав. Богино хугацаанд оршин тогтносон энэ улс тавдугаар сард Донын Казакууд чөлөөлснөөр задран бутарчээ.
• Гуравдугаар сарын 24 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Михаел ажиллагаа: Францын Бапауме хотод Германы арми хоёр дахь дайралтаа эхлүүлэв.
• Гуравдугаар сарын 25 - Бүгд найрамдах ардчилсан Беларусь улс Минск хотод тусгаар тогтнолоо зарлажээ.
• Гуравдугаар сарын 26 - Франц, Британийн цэргийн удирдах албан тушаалтнууд Баруун фронтод энхийн хэлэлцээ эхлүүлэв. Францын фильд маршал Фердинанд Фохыг Холбоотны дээд командлалын тэргүүнээр томилжээ.
• Гуравдугаар сарын 30 - Армени-Азербайжанын дайн дэгдэв.
  • Канадын Засгийн газар Дайны арга хэмжээний хууль батлав. Ингэснээр Квебект цэрэг татлагын эсрэг үймээн самуун эрчимжиж байгаа тул Квебек хотод холбооны засгийн газар хяналт тогтоохоор болов.

Гадаад холбоос

 Commons: 1918 – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан