Александр Колчак хуудасны эх кодыг харах

{{Инфобокс цэргийн зүтгэлтэн
| нэр                   = Колчак
| зураг                 =[[Файл:Vice-AdmiralKolchak.jpg|250px|]]
| зургийн_тайлбар       = Александр Васильевич Колчак
| төрсөн_он_сар_өдөр    = 1874 оны 11 сарын 16
| нас барсан_он_сар_өдөр= 1920 оны 2 сарын 7
| оршуулсан_газар_нэр   = ЗХУ. Новосибирск
| төрсөн_газар          = [[Оросын Хаант Улс]], [[Санкт-Петербург]] хот
| нас барсан_газар      = ЗХУ. [[Эрхүү хот]]
| алдаршсан_нэр         = 
| бүтэн_нэр             = адмирал Александр Васильевич Колчак
| эх_орон               = орос
| салбар                = Тэнгисийн цэргийн
| албан_он_жилүүд       = 
| цол_хэргэм            = дэслэгч генерал
| ажиллагааны_тоо       =
| нэгж                  = дивиз
| албан_тушаал          = [[Цагаантны хөдөлгөөн]]
| тулалдаанууд          = [[Орос-Японы дайн]], [[Дэлхийн нэгдүгээр дайн]], [[Оросын иргэний дайн]] 
| тулалдааны_нэр        = 
| шагналууд             =
| харилцаа              =
| бусад_үйл             = 
}}
'''Александр Васильевич Колчак''' (1874 оны 11-р сарын 16-нд [[Санкт-Петербург]] хотод төрсөн- 1920 оны 2-р сарын 7-нд [[Эрхүү]] хотод буудуулан нас барсан) [[Оросын Хаант Улс|Оросын хаант улсын]] Тэнгисийн цэргийн командлагч, иргэний дайны үед большевик Засгийн газрын эсрэг цагаантаны армийг удирдаж байсан бөгөөд Орос улсын Дээд захирагч (1918 оны 11-р сарын 18-наас нас бартлаа 1920 оны 2-р сарын 7-ны өдөр хүртэл) байсан оросын улс төрийн зүтгэлтэн.

==Намтар==
Адмирал Колчак 1874 онд Санкт-Петербург хотноо цэргийн хүний гэр бүлд төржээ. Түүний эцэг нь тэнгисийн цэргийн хошууч генерал цолтой хүн байсан байсан ба Крымын дайны үед 1853—1856 онд [[Севастополь]] хотын хамгаалалтанд оролцожээ. Дайны дараа Тэнгисийн яамны харьяа Обуховскийн үйлдвэрт ерөнхий инженер зохион бүтээгчээр ажилласан байна.  

Тэрээр  Петербургийн гимназид элсэн орж суралцаад 1894 онд Тэнгисийн цэргийн сургуулийг төгссөн байна. Төгсөөд 1895-1899 онд Алс дорнодын Владивосток хотод томилогдон ажиллажээ. Улмаар Оросын өрнө зүгийн тэнгисийн бааз Корнштадад томилогдон 1900 он хүртэл хойд туйл судлалын “Зарья” хөлөг онгоц дээр алба хаажээ. Маш хүнд зовлон бэрхшээлийн даван туулж аялан ирээд өөрийн хэсэг нөхдийн хамт хойд туйлд “Колчак ба Туйл” гэдэг аялал зохион байгуулж [[Оросын газар зүйн нийгэмлэг|Оросын газар зүйн нийгэмлэгийн]] шагналаар шагнуулж байжээ. 1904 онд [[Орос-Японы дайн|Орос-Японы дайны]] үед буцан ирж Порт-Артур боомтод томмлогдон иржээ. Тэрээр Оросын хэрэх онгоц Аскольдыг удирдан Японы хэрэх онгоц Такасогог устган Оросын эзэн хаанаас гэгээн Аннагийн одонгоор шагнуулсан байна. Гэвч тэрээр шархдан Нагасаки хотын шоронд дайн дуустал хоригдсон байна. 1905 оны 4-р сард Санкт-Петербург хотноо эргэн ирж Оросын шинжлэх ухааны академид орж ажиллан эрдэм шинжилгээний нилээд олон бүтээл туурвисан байна.  

1906 онд Оросын Тэнгисийн цэргийн Жанжин штабд орж Балтын флотыг удирдсан байна. 1914 онд [[Дэлхийн нэгдүгээр дайн]] эхлэхэд Балтын флотыг удирдан дайнд удаа дараа ялалт байгуулж шалгарсан тул 1916 оны 4 сард контр-адмирал, 8 сард вице-адмирал цолоор тус тус шагнуулсан байна. Улмаар [[Хар тэнгис|Хар тэнгисийн]] флотын удирдагч болсон. 1917 онд Орос оронд хувьсгал болж дэлхийн 1-р дайнд өөрчлөлт гарсан бөгөөд Хар тэнгисийн флотод бослого гарч үймээн самуун дэгдэж байжээ. Тэрээр бүх албан тушаалаасаа бууж Петроград хотноо ирсэн бөгөөд түр Засгийн газартай хэлэлцээ хийсэн байдаг. Удалгүй тэрээр АНУ, Европоор хэсэг аялан явж байгаад цагаантаны Түр засгийн газрыг дэмжин 1918 онд Владивосток хотноо эргэн ирсэн байна.  

Тэрээр Дээд командлан захирагч “адмирал” цол авч 110,000 цэрэг бүхий арми байгуулан [[Омск]], [[Уфа]], [[Саратов]] хотуудыг эзлэн авч улаан оросуудаас чөлөөлж байжээ. Тэрээр тухайн үедээ хаант засгийг дахин сэргээхийн төлөө байсан бөгөөд гадны улс орнуудын дэмжлэг нилээн авсан юм. Түүний мэдэлд 300,000 км нутаг дэвсгэр 7 сая орчим хүн байсан. Мөн [[генерал Каппел]]ийн удирдсан цагаантаны цэрэг Казань хотыг [[чех]]үүдийн тусламжтайгаар эзлэн авах үед Казаньд шилжүүлсэн байсан [[Хаант Оросын алтны нөөц]]ийг олзолсон байна. Энэхүү хөрөнгийг Колчак Омск буюу тухайн үеийн өөрийн [[нийслэл хот]] руу зөөюөрлөсөн. Олзолсон Хаант Оросын алтны нөөцийг дээп захирагч Колчак нь өөрийн Засгийн газар болон цэрэг, армийг санхүүжүүлэхэд ашиглаж байжээ. Колчакийн байдал нь большвекуудад аюул занал учруулж эрс шийдэмгий арга хэмжээ авахад хүргэсэн. [[Улаан Арми|Улаан арми]] 1919 оны 4 сард сөрөг давшилт хийн цагаантаны хүчийг Уфа зэрэг томоохон хотоос хөөн гаргаж цагаан армийг Сибирийн зүг шахсан байна. Тухайн үед улаан армийг домогт жанжин [[Михаил Николаевич Тухачевский|Михаил Тухаче́вский]] командлан захирч бүх цагаантаныг Уралаас зүүнтийш хөөн гаргасан. Гагцхүү өмнө зүгт [[Антон Деникин|Антон Дени́кины]] арми үлдээд байсан бөгөөд Колчак тэр 2 хүчээ нийлүүлж чадалгүй салсан байдаг. Омск хотноо ихэнх хүчээ алдсан адмирал Колчак [[Эрхүү|Эрхүүгийн]] зүг Транс-Сибирийн төмөр замаар [[Чехийн легион|Чехийн легионы]] хамгаалалтайгаар явсан боловч Эрхүүд бослого гарган хотыг хувьсгалчид хянаж байсан. Энэ үед [[Атаман Семёнов]] Эрхүү хотоос шахагдан [[Чита]] хотод түр байрлаж байжээ. Генерал Каппель 30,000 орчим цэрэгтэйгээр адмиралын араас алдарт “Сибирийн мөсөн аян”-г эхлүүлсэн. 1920 оны 1 сард Францын генерал Жаннен өөрийн аюулгүй байдлаа адмиралаар солин түүнийг хувьсгалт зөвлөлд тушаан өгсөн юм. Эрхүүгийн хувьсгалт зөвлөл адмиралд үймээн дэгдээгч гадаадын гар хөл хэмээн ял тулгасан бөгөөд [[Владимир Ленин|В.Ленины]] шууд тушаалын дагуу адмирал Колчакийг цагаантаны түр Засгийн газрын ерөнхий сайд [[Виктор Пепеляев|Виктор Пепеляевийн]] хамт 1920 оны 2-р сарын 7-нд буудан хороож цогцосыг нь Ангар мөрөн живүүлэн мөрөө балласан юм. 

==Гэр бүл== 
Түүний эхнэр Софья Фёдоровна Колчак гэдэг байсан бөгөөд тэрээр Зөвлөлтийн хувьсгалаас хойш Францад хүүгийн хамт цагаачлан амьдарч улмаар сүүлд 1956 онд нас барсан юм. Түүний хүү Ростислав Колчак 1910 онд төрсөн бөгөөд [[Дэлхийн хоёрдугаар дайн|дэлхийн 2-р дайнд]] Францын талд Фашист германы эсрэг тулалдан дайны дараа 1965 онд нас баржээ. Хүү Александр Парис хотод амьдарч байна.
== Намтарууд ==
* Admiral Kolchak. M. I. Smirnov. ''The Slavonic and East European Review'', Vol. 11, No. 32 (Jan., 1933), pp.&nbsp;373–387
* Problems of Polar Research: a Series of Papers by Thirty-one Authors. Special Publication No.7. New York, American Geographical Society, 1928.
* The testimony of Kolchak and other Siberian materials. [[Stanford University Press]]. 1935.
* ''Civil War in Siberia: The Anti-Bolshevik Government of Admiral Kolchak'', Jonathan D. Smele. Cambridge University press, 1996.
* ''White Siberia'', N.G.O. Pereira. McGill-Queens University Press, 1996.

== Цаашид унших ==
* Connaughton, R. M. ''The Republic of the Ushakovka: Admiral Kolchak and the Allied Intervention in Siberia, 1918–1920,'' Routledge, 1990.
* Cracknell, Brian. ''The Failure of Admiral Kolchak,'' Eureditions, 1978.
* Hammond, Gail C. ''Admiral Kolchak: A Contrast of Hope and Betrayal for Russia, 1918–1920,'' Western Connecticut State College, 1982.
* Landfield, Jerome. [https://archive.org/stream/p2weeklyreviewde01newyuoft#page/184/mode/2up "The Attempt to Discredit Kolchak,"] ''Weekly Review,'' Vol. I, No. 9, July 1919.
* Pereira, N. G. O. "White Power during the Civil War in Siberia (1918–1920): Dilemmas of Kolchak's "War Anti-Communism," ''Canadian Slavonic Papers'' (1987) 29#1 pp 45–62. online
* Stewart, George. [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.32106014360504;view=1up;seq=11 ''The White Armies of Russia; A Chronicle of Counter-Revolution and Allied Intervention,''] The Macmillan Company, 1933.
* Unterberger, Betty Miller. [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015007041463;view=1up;seq=9 ''America's Siberian Expedition, 1918–1920; A Study of National Policy,''] Duke University Press, 1956.

== Гадаад холбоос ==
{{Commons category|Aleksandr Kolchak|Alexander Kolchak}}
* [https://web.archive.org/web/20141020085408/http://av-kolchak.jimdo.com/ The site about admiral Kolchak](in Russian).
* [http://www.gwpda.org/naval/pers0002.htm An essay on Aleksandr Kolchak], including a photo
* [https://web.archive.org/web/20150705004127/http://militera.lib.ru/db/kolchak/index.html Kolchak testimony] (in Russian).
* {{IMDb title|1101026|Admiral}}
* {{IMDb title|1542498|Admiral TV series}}
* ''[[Admiral (film)|Admiral]]'' (2008) with [[Konstantin Khabensky]]

{{DEFAULTSORT:Колчак, Александр}}
[[Ангилал:Оросын регэнт]]
[[Ангилал:Дэлхийн нэгдүгээр дайны командлагч (Оросын Хаант Улс)]]
[[Ангилал:Оросын Хаант Улсын адмирал]]
[[Ангилал:Цагаан армийн зэвсэгт хүчний хүн]]
[[Ангилал:Орос-Японы дайны хүн]]
[[Ангилал:Оросын иргэний дайны үеэр цаазлагдсан хүн]]
[[Ангилал:Арктик судлаач]]
[[Ангилал:Гидрологич]]
[[Ангилал:Оросууд]]
[[Ангилал:1886 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1920 онд өнгөрсөн]]

{{Sci-bio-stub}}
{{Mil-bio-stub}}
{{Geology-bio-stub}}
{{Geo-bio-stub}}
{{Diplomat-stub}}
{{Actor-stub}}
{{Film-bio-stub}}