Канберра хуудасны эх кодыг харах

{{Short description|Асвтралийн нийслэл хот}}
{{Инфобокс суурин
|name                    = Канберра
|native_name             = {{nativename|en|Canberra}}<br/>{{nativename|xul|Kanbarra}}
|native_name_lang        = 
|settlement_type         = [[Австралийн Нийслэлийн Нутаг Дэвсгэр|Нийслэл]]
|image_skyline           = {{multiple image
  | total_width            = 280
  | border                 = infobox
  | perrow                 = 1/3/2/1
  | caption_align          = center
  | image1                 = Canberra panorama from Mount Ainslie.jpg
  | caption1               = [[Эйнсли уул]]наас харагдаж буй Канберра
  | image2                 = National Carillon, Canberra ACT (2).jpg
  | caption2               = [[Үндэсний Карильон]]
  | image3                 = Australian War Memorial Canberra, ACT (2).jpg
  | caption3               = [[Австралийн дайны дурсгал]]
  | image4                 =Torre Telstra, Canberra - panoramio (cropped).jpg
  | caption4               = [[Тельстра цамхаг]]
  | image5                 = Parliament House, National Library of Australia, Canberra, 2023 (2).jpg
  | caption5               = [[Австралийн Үндэсний номын сан]]
  | image6                 = Entrance to the National Gallery of Australia February 2013.jpg
  | caption6               = [[Австралийн Үндэсний Галерей]]
  | image7                 = Old and new Parliament Houses; Canberra Australia.jpg
  | caption7               = [[Парламентын ордон, Канберра|Шинэ]] болон [[Хуучин парламентын ордон, Канберра|Хуучин парламентын ордон]]
  }}
|image_flag              = 
|image_seal              = 
|nickname                = 
|image_map               = Free printable and editable vector map of Canberra Australia.svg
|mapsize                 = 270px
|map_caption             = Канберра хотын газрын зураг
|pushpin_map             = Australia
|pushpin_relief          = 1
|pushpin_mapsize         = 250
|pushpin_map_caption     = Австрали дахь байршил
|coordinates             = {{coord|35|16|48|S|149|07|51|E|display=inline,title}}
|subdivision_type        = [[Дэлхийн улс орны нэрс|Улс]]
|subdivision_name        = {{flag|Австрали}}
|subdivision_type1       = [[Австралийн муж ба нутаг дэвсгэрүүд|Муж]]
|subdivision_name1       = {{flagicon image|Flag of the Australian Capital Territory.svg}} [[Австралийн Нийслэлийн Нутаг Дэвсгэр]]
|established_title       = Байгуулагдсан
|established_date        = {{Start date and age|1913|03|12}}
|established_title1      = 
|established_date1       = 
|government_type         = 
|governing_body          = 
|leader_party            = 
|leader_title            = 
|leader_name             = 
|leader_title1           = 
|leader_name1            = 
|leader_title2           = 
|leader_name2            = 
|leader_title3           = 
|leader_name3            = 
|leader_title4           = 
|leader_name4            = 
|unit_pref               = Metric
|area_footnotes          = <ref name=ABSGCCSAXLS>{{cite web |url=http://www.censusdata.abs.gov.au/CensusOutput/copsub.NSF/All%20docs%20by%20catNo/2011~Community%20Profile~1GSYD/$File/BCP_1GSYD.zip?OpenElement |title=Greater Sydney: Basic Community Profile |publisher=[[Australian Bureau of Statistics]] |work=2011 Census Community Profiles |date=28 March 2013 |format=xls |access-date=9 April 2014 |archive-date=7 Арван нэгдүгээр сар 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221107230439/https://www.censusdata.abs.gov.au/CensusOutput/copsub.NSF/All%20docs%20by%20catNo/2011~Community%20Profile~1GSYD/%24File/BCP_1GSYD.zip?OpenElement |url-status=dead }}</ref>
|area_total_km2          = 814.2
|area_land_km2           = 
|area_blank1_km2         = 
|area_blank2_km2         = 
|population_footnotes    = <ref name=ABSGCCSA>{{cite web |title=Regional population, 2022-23 |date=26 March 2024 |url=https://www.abs.gov.au/statistics/people/population/regional-population/2022-23 |publisher=Австралийн статистикийн товчоо |access-date=26 March 2024}}</ref>
|population_as_of        = 2023
|population_total        = 466,566
|population_density_km2  = auto
|population_note         = 
|population_demonym      = Сиднейчүүд
|elevation_footnotes     = <ref>{{cite web |title=GFS / BOM data for CANBERRA AIRPORT |url=http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_070014_All.shtml |access-date=16 June 2018 |archive-date=9 July 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150709190756/http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_070014_All.shtml |url-status=live}}</ref>
|elevation_m             = 578
|timezone1               = [[Австралийн Дорнодын Стандарт Цаг|АДСЦ]]
|utc_offset1             = +10
|timezone1_DST           = [[Австралийн Дорнодын Зуны Цаг|АДЗЦ]]
|utc_offset1_DST         = +11
|postal_code_type        = 
|postal_code             = 2600–2617
|area_code               = 0251, 0252, 0261, 0262
|area_codes              = <!-- for multiple area codes -->
|iso_code                = 
|website                 = {{URL|https://www.act.gov.au/}}<!-- {{URL|example.com}} -->
|module                  = 
|footnotes               = 
}}

'''Канберра''' ({{lang-en|Canberra}}) нь [[Австрали]] улсын [[нийслэл]] хот юм. Улсынхаа зүүн өмнөд хэсэгт оршино. [[Шинэ Өмнөд Вэльс]] муж улсын нутагт байдаг ч засаг захиргааны хувьд биеэ дааж "[[Австралийн Нийслэлийн Нутаг Дэвсгэр]]" хэмээгдэн, аль ч муж улсын бүрэлдэхүүнд ордоггүй, Холбооны улсынхаа засгийн газарт шууд захирагддаг. [[1913]] оноос одоогийнхоо нэрээр нэрлэгдэх болсон.

== Түүх ==
1901 онд Австрали улс [[Их Британи]]ас тусгаар тогтноход нийслэл хот болохын төлөө [[Мельбурн]], [[Сидней]] хотууд өрсөлдөж байв. Тус өрсөлдөөнд хэн нь ч ялж чадаагүй тул 1911 онд шинэ нийслэл хот Канберраг хоёр хотын голд барьж эхэлжээ.

1927 оныг хүртэл түр нийслэл нь Мельбурнд байрлаж байсан бөгөөд Канберрад 1929 онд анх удаа парламент хуралдсан байна.

1960 онд хотыг барьж дуусгасан бөгөөд [[АНУ]]-ын уран барилгач [[Уолтер Барли Гриффин]]ий зураг төслөөр баригдсан аж. Тус хотод түүний нэрээр нэрлэгдсэн хиймэл нуур бий.

== Газарзүй ==
Канберрагийн [[хүн ам]] нь 431,380 ([[2020]] оны тооллогоор), улсдаа 8-рт орох хот юм.

[[Файл:Griffins triangle.jpg|thumb|250px|Канберрагийн төв дэх Гриффиний гурвалжин]]

== Засаг захиргаа ==

Канберра нь 7 дүүрэгт хуваагддаг.

{| class="wikitable sortable"
|+ Канберра хотын дүүргүүд
|-
! Дүүрэг (District)
! Хороод (Suburb)
!  Хүн ам<br>2016
!  Газар нутаг<br> km²
!  Нягтшил<br>/km²
|-
| Канберра Централ 
| 25
| 80,009
| 72.3
| 1106.6
|-
| Уоден-Велли 
| 12
| 34,760
| 28.6
| 1,215.4
|-
| Белконнен
| 27
| 96,049
| 77
| 1,247
|-
| Уэстон-Крик
| 8
| 22,988
| 15.8
| 1,455
|-
| Гангалин
| 18
| 71,142
| 90.6
| 782.2
|-
| Молонгло
| 5
| 4,578
| 27.2
| 168.3
|-
| Таггеранонг
| 18
| 85,154
| 117
| 727.8
|}

== Уур амьсгал ==

{{Уур амьсгалын хүснэгт
| TABELLE = 
| DIAGRAMM TEMPERATUR = rechts
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG = deaktiviert
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG HÖHE = 200
| QUELLE = [http://www.bom.gov.au/jsp/ncc/cdio/cvg/av?p_stn_num=070014&p_prim_element_index=0&p_comp_element_index=0&redraw=null&p_display_type=full_statistics_table&normals_years=1991-2020&tablesizebutt=normal Climate statistics for Australian locations: Canberra Airport Comparison (1991–2020)] (20 November 2019)
| Überschrift = 
| Ort = Канберра
| hmjan = 28.8
| hmfeb = 27.8
| hmmär = 24.9
| hmapr = 20.7
| hmmai = 16.6
| hmjun = 12.9
| hmjul = 12.1
| hmaug = 13.8
| hmsep = 16.8
| hmokt = 20.1
| hmnov = 23.4
| hmdez = 26.5
| lmjan = 14.0
| lmfeb = 13.8
| lmmär = 10.9
| lmapr = 6.6
| lmmai = 3.4
| lmjun = 1.6
| lmjul = 0.3
| lmaug = 1.2
| lmsep = 4.0
| lmokt = 6.7
| lmnov = 9.6
| lmdez = 12.1
| avjan = 
| avfeb = 
| avmär = 
| avapr = 
| avmai = 
| avjun = 
| avjul = 
| avaug = 
| avsep = 
| avokt = 
| avnov = 
| avdez = 
| nbjan = 61.3
| nbfeb = 55.2
| nbmär = 37.6
| nbapr = 27.3
| nbmai = 31.5
| nbjun = 50.0
| nbjul = 44.3
| nbaug = 43.1
| nbsep = 55.8
| nbokt = 50.9
| nbnov = 68.4
| nbdez = 54.1
| shjan = 9.5
| shfeb = 9.1
| shmär = 8.1
| shapr = 7.3
| shmai = 6.0
| shjun = 5.2
| shjul = 5.8
| shaug = 7.0
| shsep = 7.7
| shokt = 8.6
| shnov = 8.9
| shdez = 9.4
| wtjan = 
| wtfeb = 
| wtmär = 
| wtapr = 
| wtmai = 
| wtjun = 
| wtjul = 
| wtaug = 
| wtsep = 
| wtokt = 
| wtnov = 
| wtdez = 
| rdjan = 6.8
| rdfeb = 6.7
| rdmär = 5.7
| rdapr = 5.4
| rdmai = 6.3
| rdjun = 9.7
| rdjul = 10.0
| rdaug = 8.5
| rdsep = 9.8
| rdokt = 9.1
| rdnov = 10.2
| rddez = 7.2
}}

== Соёл ==
* Австралийн үндэсний номын сан ([[:en:National Library of Australia]])
* Австралийн үндэсний музей ([[:en:National Museum of Australia]])
* Австралийн үндэсний галерей ([[:en:National Gallery of Australia]])

=== Зам тээвэр ===
* [[Канберрагийн олон улсын нисэх онгоцны буудал]] хотын зүүн захад байдаг.
* Хотын зүүн өмнөд хэсгийн дүүрэг [[w:Kingston, Australian Capital Territory|w:Кингстон]]д Канберра төмөр замын [[өртөө]] (Canberra railway station) оршино.

== Эгч дүү хотууд ==
* {{USA}}, [[Атланта]]
* {{JPN}}, [[Нара]]

== Гадаад холбоос ==
{{Commons|Canberra|Канберра}}
; Албан ёсны цахим хуудас
* [https://web.archive.org/web/20050521002859/http://www.act.gov.au/index.jsp Австралийн нийслэлийн тусгай бүсийн засгийн газар] англи хэлээр

; Аялал
* [http://www.visitcanberra.com.au/ Канберрагийн аялал жуулчлалын товчоо] англи хэлээр


[[Ангилал:Канберра| ]]
[[Ангилал:Австрали ба Далайн орнуудын нийслэл]]
[[Ангилал:Австралийн их сургуулийн хот]]
[[Ангилал:Төлөвлөсөн хот]]