Нэгдмэл улс хуудасны эх кодыг харах

{{Short description|Дээд төвлөрсөн засаглалтай нэг нэгж хэлбэрээр засагладаг төртэй улс}}
[[File:Map of unitary and federal states.svg|thumb|upright=1.7|
{{legend|#0000b0;|Нэгдмэл улсууд}}
{{legend|#00e000;|[[Холбооны улс]]ууд}}]]
{{Төр засгийн үндсэн хэлбэрүүд}}

'''Нэгдмэл улс''' нь хамгийн дээд эрх мэдэл бүхий [[төв засгийн газар]] дангаар удирддаг [[бүрэн эрхт улс]] юм. Төв засгийн газар [[засаг захиргааны нэгж]] (үндэсний нэгж) үүсгэж, татан буулгах боломжтой. Ийм нэгжүүд зөвхөн төв засгийн газраас шилжүүлэхээр сонгосон эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг. Хэдийгээр [[Эрх мэдэл (нийгэм, улс төрийн)|улс төрийн эрх мэдлийг]] [[хууль|хуулиар]] бүс нутгийн болон [[орон нутгийн засаг захиргаан]]д шилжүүлэх замаар шилжүүлж болох боловч төв засгийн газар [[эрх мэдэл шилжүүлэлт|эрх мэдлээ шилжүүлсэн]] засгийн газрын шийдвэрийг хүчингүй болгож, эрх мэдлийг нь хумих эсвэл эрх мэдлийг нь өргөтгөх боломжтой. Орчин үеийн үзэл баримтлалын хувьд нэгдмэл улс нь [[Франц]]ад [[Зуун жилийн дайн]]ы дараа үүссэн. Зуун жилийн дайн нь Францыг [[Феодализм|феодалын хаант засгаас]] нэгдмэл улс болгон өөрчлөх үйл явцыг хурдасгасан. [[Францчууд]] хожуу нэгдмэл улсыг [[байлдан дагуулалт|байлдан дагуулах]] замаар, [[Наполеоны дайнууд|Наполеоны дайн]]ы үеэр болон дараа нь [[Европ]] даяар, [[Францын колонийн эзэнт гүрнээр]] дамжуулан дэлхий даяар дэлгэрүүлсэн.<ref>{{Cite book |last=Holmes |first=Urban T. Jr. |url=https://www.questia.com/read/82238646 |title=A History of the French Language |last2=Schutz |first2=Alexander Herman |date=1948 |publisher=Harold L. Hedrick |edition=revised |location=Columbus, OH |author-link=Urban T. Holmes Jr. |author-link2=:de:Alexander Herman Schutz |name-list-style=amp |p=61 }}{{Dead link|date=Хоёрдугаар сар 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Нэгдмэл улсууд нь ''холбооны улс'' гэж нэрлэгддэг [[Холбооны улс|холбоонуудаас]] ялгаатай байдаг. [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын гишүүн улсууд|НҮБ-ын гишүүн орнуудын]] дийлэнх нь буюу 193 орны 166 нь засаглалын нэгдмэл тогтолцоотой.<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/en/sections/issues-depth/democracy/index.html |title=Ардчилал |date=2015-11-20 |website=Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага |access-date=2019-02-22 |archive-date=2021-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210213090624/https://www.un.org/en/sections/issues-depth/democracy/index.html |url-status=dead }}</ref>

== Нэгдмэл улсуудын жагсаалт ==
''Налуу'': [[Хязгаарлагдмал хүлээн зөвшөөрөгдсөн улс]] эсвэл [[засгийн газар хоорондын байгууллага]].

===Нэгдмэл бүгд найрамдах улсууд===
{{colbegin}}
* {{flagcountry|Азербайжан}}
* {{flagcountry|Албани}}
* {{flagcountry|Алжир}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flagcountry|Ангол}}
* {{flagcountry|Армени}}
* {{flagcountry|Исламын Бүгд Найрамдах Афганистан Улс}} ([[Афганистаны гадаад харилцаа|олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн]])
* {{flag|Бангладеш}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Барбадос}}<ref>{{Cite news|last1=Faulconbridge|first1=Guy|last2=Ellsworth|first2=Brian|date=2021-11-30|title=Barbados ditches Britain's Queen Elizabeth to become a republic|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/prince-charles-travels-barbados-celebrate-creation-republic-2021-11-29/|access-date=2021-11-30}}</ref>
* {{flag|Беларусь}}
* {{flag|Бенин}}
* {{flag|Болгар}}
* {{flag|Боливи}}
* {{flag|Ботсвана}}
* {{flag|Буркина Фасо}}
* {{flag|Бурунди}}
* {{flag|Вануату}}
* {{flag|Вьетнам}}
* {{flag|Габон}}
* {{flag|Гайана}}
* {{flag|Гамби}}
* {{flag|Гана}}
* {{flag|Гватемал}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Гвиней}}
* {{flag|Гвиней-Бисау}}
* {{flag|Грек}}
* {{flag|Гүрж}}
* {{flag|Доминика}}
* {{flag|Доминиканы Бүгд Найрамдах Улс}}
* {{flag|Египет}}
* {{flag|Жибути}}
* {{flag|Замби}}
* {{flag|Зимбабве}}
* {{flag|Зүүн Тимор}}
* {{flag|Израил}}
* {{flag|Индонез}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Иран}}
* {{flag|Ирланд}}
* {{flag|Исланд}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Итали}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Йемен}}
* {{flag|Кабо-Верде}}
* {{flag|Казахстан}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Камерун}}
* {{flag|Кени}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Кипр}}
* ''{{flag|Умард Кипр}}''
* {{flag|Киргиз}}
* {{flag|Кирибати}}
* {{flag|Колумби}}
* {{flag|Бүгд Найрамдах Конго Улс}}
* {{flag|Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Коста Рика}}
* ''{{flag|Косово}}''
* {{flag|Кот-д'Ивуар}}
* {{flag|Куба}}
* {{flag|Лаос}}
* {{flag|Латви}}
* {{flag|Либери}}
* {{flag|Ливан}}
* {{flag|Ливи}}
* {{flag|Литва}}
* {{flag|Маврики}}
* {{flag|Мавритани}}
* {{flag|Мадагаскар}}
* {{flag|Малави}}
* {{flag|Мали}}
* {{flag|Мальдив}}
* {{flag|Мальта}}
* {{flag|Маршаллын арлууд}}
* {{flag|Мозамбик}}
* {{flag|Молдав}}
* {{flag|Монгол}}
* {{flag|Монтенегро}}
* {{flag|Мьянмар}}
* {{flag|Намиби}}
* {{flag|Науру}}
* {{flag|Нижер}}
* {{flag|Никарагуа}}
* {{flag|Өмнөд Африк}} 
* {{flag|Палау}}
* ''{{flag|Палестин}}''
* {{flag|Панам}}
* {{flag|Парагвай}}
* {{flag|Перу}}
* ''{{flag|Приднестр}}''
* {{flag|Польш}}
* {{flag|Португал}}
* {{flag|Руанда}}
* {{flag|Румын}}
* {{flag|Сальвадор}}
* ''{{flag|Бүгд Найрамдах Ардчилсан Арабын Сахар Улс}}''
* {{flag|Самоа}}
* {{flag|Сан-Марино}}
* {{flag|Сан-Томе ба Принсипи}}
* {{flag|Сейшелийн арлууд}}
* {{flag|Сенегал}}
* {{flag|Серби}}
* {{flag|Сингапур}}
* {{flag|Сири}}
* {{flag|Словак}}
* {{flag|Словени}}
* {{flag|Өмнөд Солонгос}}
* {{flag|Умард Солонгос}}
* {{flag|Суринам}}
* {{flag|Сьерра Леон}}
* {{flag|Тажикистан}}
* {{flag|Танзани}}
* {{flag|Того}}
* {{flag|Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс}}
* {{flag|Тринидад ба Тобаго}}
* {{flag|Тунис}}
* {{flag|Турк}} 
* {{flag|Туркменистан}}
* {{flag|Уганда}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Узбекистан}}
* {{flag|Украин}}
* {{flag|Умард Македон}}
* {{flag|Унгар}}
* {{flag|Уругвай}}
* {{flag|Фижи}}
* {{flag|Филиппин}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Финланд}}
* {{flag|Франц}}
* {{flag|Хаити}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Хондурас}}
* {{flag|Хорват}}
* {{flag|Хятад}}
* ''{{flag|Бүгд Найрамдах Хятад Улс (Тайвань)}}''<ref>Мөн үзэх: [[Тайванийн улс төрийн статус]], [[Хоёр Хятад]] болон [[Хоёр хоолойн хоорондох харилцаа]].</ref>
* {{flag|Чад}}
* {{flag|Чех}}
* {{flag|Чили}}
* {{flag|Шри Ланка}}
* {{flag|Эквадор}}
* {{flag|Экваторын Гвиней}}
* {{flag|Эритрей}}
* {{flag|Эстони}}
{{colend}}

===Нэгдмэл хаант улсууд===
[[Их Британи|Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Хаант Улс]] нь нэгдмэл улсын жишээ юм. [[Шотланд]], [[Уэльс]] болон [[Умард Ирланд]] нь бие даасан эрх мэдэлтэй байдаг ч ийм эрх мэдлийг [[Их Британийн Парламент]] шилжүүлдэг бөгөөд энэ эрх мэдлийг нэг талаас өөрчлөх буюу цуцлах хууль гаргах боломжтой.
Үүнтэй адил [[Испани]]д эрх мэдлийг төв засгийн газраас дамжуулан шилжүүлдэг.
* {{flag|Андорра}}
* {{flag|Антигуа ба Барбуда}}
* {{flag|Бахам}}
* {{flag|Бахрейн}}
* {{flag|Белиз}}
* {{flag|Бруней}}
* {{flag|Бутан}}
* {{flag|Ватикан}}
* {{flag|Гренада}}
* {{flag|Дани}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Их Британи}}<ref>{{cite web |url=http://www2.rgu.ac.uk/publicpolicy/introduction/uk.htm |title=Social policy in the UK |publisher=Robert Gordon University – Aberdeen Business School |work=An introduction to Social Policy |date= June 30, 2014 |first1=Paul |last1=Spicker |access-date=19 April 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704080747/http://www2.rgu.ac.uk/publicpolicy/introduction/uk.htm |archive-date=4 July 2014}}</ref><ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Испани}}
* {{flag|Йордан}}
* {{flag|Камбож}}
* {{flag|Катар}}
* {{flag|Кувейт}}
* {{flag|Лесото}}
* {{flag|Лихтенштайн}}
* {{flag|Люксембург}}
* {{flag|Марокко}}<ref name="WorldAtlas" />
* {{flag|Монако}}
* {{flag|Нидерланд}}
* {{flag|Норвеги}}
* {{flag|Оман}}
* {{flag|Папуа Шинэ Гвиней}}<ref name="pg" />
* {{flag|Саудын Араб}}
* {{flag|Сент-Винсент ба Гренадин}}
* {{flag|Сент-Люси}}
* {{flag|Соломоны арлууд}}
* {{flag|Тайланд}}
* {{flag|Тонга}}
* {{flag|Тувалу}}
* {{flag|Швед}}
* {{flag|Шинэ Зеланд}}<ref>{{cite encyclopedia |url=http://www.teara.govt.nz/en/nation-and-government/page-2 |title=Story: Nation and government – From colony to nation |publisher=Manatū Taonga Ministry for Culture and Heritage |encyclopedia=The Encyclopedia of New Zealand |date=29 August 2013 |access-date=19 April 2014}}</ref>
* {{flag|Эсватини}}
* {{flag|Ямайка}}
* {{flag|Япон}}<ref name="WorldAtlas" />

===Засаглалын өвөрмөц хэлбэртэй нэгдмэл улс===
* {{flag|Афганистан}} ([[теократ]] [[эмират]])<ref>{{cite news |last1=Gul |first1=Ayaz |title=Taliban Say They Will Use Parts of Monarchy Constitution to Run Afghanistan for Now |url=https://www.voanews.com/a/taliban-say-they-will-use-parts-of-monarchy-constitution-to-run-afghanistan-for-now/6248880.html |access-date=21 October 2022 |work=[[Voice of America]] |date=28 September 2021 |location=[[Islamabad, Pakistan]] |quote=The Taliban said Tuesday they plan to temporarily enact articles from Afghanistan's 1964 constitution that are 'not in conflict with Islamic Sharia (law)' to govern the country.}}</ref><ref>{{cite web |title=Constitution of Afghanistan = Assasi Qanun (1964) |url=https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1005&context=afghanenglish |publisher=[[University of Nebraska-Omaha]] |access-date=21 October 2022 |quote=Afghanistan is a Constitutional Monarchy; an independent, unitary and indivisible state.}}</ref><ref>{{cite news |last1=George |first1=Susannah |title=Inside the Taliban campaign to forge a religious emirate |url=https://www.washingtonpost.com/world/interactive/2023/afghanistan-taliban-islamic-law-rights/ |access-date=19 February 2023 |newspaper=[[The Washington Post]] |date=18 February 2023 |url-access=subscription }}</ref>

== Мөн үзэх ==
* [[Төвлөрсөн засгийн газар]]
* [[Үндсэн хуулийн эдийн засаг]]
* [[Улс төрийн эдийн засаг]]
* [[Нэг танхимт парламент]]

== Эх сурвалж ==
{{Reflist}}

[[Ангилал:Төрийн байгууламж]]
[[Ангилал:Улс төрийн газар зүй]]
[[Ангилал:Нэгдмэл улс| ]]