Антуан-Лоран Лавуазье

Антуан Лоран Лавуазье (франц. Antoine Laurent de Lavoisier; 1743 оны 8-р сарын 26-нд Парист төрсөн—1794 оны 5-р сарын 8-нд Парист нас барсан) —Францын байгаль судлаач, орчин үеийн химийн шинжлэх ухааныг үндэслэгч.

Намтар

Антуан Лавуазье чинээлэг хөрөнгөтний гэр бүлээс гаралтай. Түүний эцэг Парисын парламентад харьяалагддаг 400 хуульч-өмгөөлөгчдийн нэг байсан бөгөөд хүүгээ ч хуульч болохыг хүсдэг байжээ. Гэсэн хэдий ч Антуан хүү байгалийн шинжлэх ухаанд илүү татагддаг байсан тул тэрээр хуультай зэрэгцэн математик, одон орон, ургамал судлал, эрдэс судлал, геологи, химийн чиглэлээр суралцжээ. Түүнд Парисын шилдэг профессорууд хичээл заадаг байсан юм.

Судалгаа

Лавуазьегийн сонирхол олон янз байсан ч тэрээр химийг хамгийн их сонирхдог байв. Химийн шинжлэх ухааныг нарийн шинжлэх ухааны нэг болгож, шинэ ухагдахууныг нэвтрүүлж, шинэ нэршил дэвшүүлсэн нь гол гавьяаны нэг гэж үзэж болно. Тэрээр бүх туршилтанд шинжлэх ухааны үүднээс хандах, дүрмийг чанд мөрдөх шаардлагатайг нотолсон юм. Туршилтын бүх үе шатанд нарийн хэмжилт хийснээр тэрээр олон баримт, тэр байтугай онолыг баталж чадсан юм.

Лавуазьегийн хамгийн чухал ажил бол тухайн үед нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн флогистоны онолыг үгүйсгэсэн явдал гэж үздэг. Энэхүү онол нь шаталтын бүх үйл явцыг зарим шатамхай бодисуудад шаталтын явцад ялгардаг, агаартай нягт холилдсон тусгай "галт бодис" байдагтай холбон тайлбарлаж байжээ. Исэл үүсэхийг метал дээр "гал" нэмсэнтэй холбон тайлбарласан. Лавуазье олон жилийн турш энэ онолтой тэмцэж, флогистон байхгүй гэж үзсэн. Тэрээр битүү саванд мөнгөн усыг халааж, мөнгөн усны исэл гаргаж авах замаар харааны туршилт хийсэн. Энэ тохиолдолд ретортын масс өөрчлөгдөөгүй бөгөөд энэ нь исэл үүсэх процесст гадны шингэн оролцоогүй гэсэн үг юм.

1789 онд Лавуазье "Химийн анхан шатны курс" номоо хэвлүүлж, Европын бүх томоохон хэл рүү орчуулж, дэлхийн олон оронд дахин хэвлэв. Энэ ажил нь эрдэмтдийн онолыг түгээхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан. Энэхүү номондоо эрдэмтэн хүчил, давс, ислийн тухай ойлголтыг (түүнийг нарийн төвөгтэй биет гэж ангилсан) танилцуулж, хөгжлийн энэ үе шатанд задрах боломжгүй биетүүдийг энгийн гэж үзэхийг санал болгов. Тиймээс тэрээр зөвхөн металл, хүчилтөрөгч, устөрөгч, азот, хүхэр, фосфор, нүүрстөрөгч төдийгүй "илчлэг", "шохой", "цахиур" -ыг энгийн гэж ангилсан юм.