Аюушийн Загдсүрэн хуудасны эх кодыг харах

{{Infobox person
| name         = Аюушийн Загдсүрэн
| image        =
| caption      = 
| birth_year   = [[1933]] он 
| birth_place  = [[Монгол|Монгол]] улсын [[Ховд]]<br>аймгийн [[Эрдэнэбүрэн сум]]
| death        = {{death date and age2|2007|07|25|1933|1|1|mf=y}}
| nationality  = [[Монгол үндэстэн]]
|citizenship   = {{flag|Монгол}}
| occupation   = дуучин
| agent        = 
| alma_mater   =
| spouseэхнэр  = 
| children     =
}}

'''Аюушийн Загдсүрэн''' (1933 онд Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн сумын “Наран гозгор” хэмээх газар төрсөн— 2007 онд Вашингтонд нас барсан)- Монгол Улсын [[Ардын Жүжигчин]], дэд профессор, дуурийн дуучин.

==Намтар==
Ард түмэндээ “Алтан гургалдай” хэмээн алдаршсан Загдсүрэн нутгийн уугуул Аюушийн ууган охин болж мэндэлжээ.

Түүний хөгжмийн цагаан толгой анх заасан багш нь МУ-ын [[Хөдөлмөрийн баатар]], [[Ардын Жүжигчин]], [[Төрийн шагнал]]т [[Дагвын Лувсаншарав|Д.Лувсаншарав]] гуай юм.

Түүнийг 1953 онд БНХАУ-д айлчлан тоглох урлагийн бүрэлдэхүүнд сонгож ”Шаргын шаргын жороо”, “Дөрвөн настай халиун” ардын 2 дуугаар,мөн хятад ардын дуугаар Хятадын үзэгч сонсогчдод ая бариулж явсан гэдэг. Румынд болсон Дэлхийн залуучууд Оюутны Их Наадамд торгууд ардын “Шаргын шаргын жороо” дуугаа найрал дуучдын түрлэг дор дуулж анхны Хүрэл медалийг  1953 онд эх орондоо авчирсан юм. Их наадмаас ирэхэд нь түүнийг Улсын Төв Театрт дуучнаар авчээ.

Тэрээр 1954 онд Москва хотын Чайковскийн нэрэмжит Хөгжмийн Их Сургуулийн оюутан болж 1959 онд мэргэжлээ онц дүнтэй төгсч, Монголын анхны мэргэжлийн эмэгтэй дуурийн дуучин болжээ.
Уран бүтээлийнхээ алтан дөрөө болсон “Шаргын шаргын жороо”, ”Сүнжидмаа”, ”Аргагүй амраг”, “Шар хад” зэрэг ардын дуунууд, Д.Лувсаншарав багшийнхаа “Би чамд хайртай”, ”Хурдан зээрд” АЖ хөгжмийн зохиолч Д.Мяасүрэнгийн ”Алтан намар”, УГЗ, ТШ хөгжмийн зохиолч Г.Бирваагийн ”Гоёхон чимэг ч юмуу даа”,  АЖ, дуучин Д.Жаргалсайханы “Ганцхан туулах насных”, Г.Дарамзагдын “Орчлонд би азтай төржээ” хөгжмийн зохиолч Нацагийн Мэндбаярын өөрт нь зориулж зохиосон ”Дуучин чамдаа” зэрэг дуунууддаа тэрээр их л хайртай байсан бөгөөд, сонгодог урлагийг бишрэн хүндэтгэдэг үзэгч, сонсогч олон маань түүний дуулсан Б.Дамдинсүрэн ”Жаргалын зам” дуурийн Халиуны ари, П.И.Чайковский ” Евгений Онегин” дуурийн Татъяана, А.Бородин ”Игор ван” дуурийн Ярославна, А.Даргомыжский ”Лусын дагина” дуурийн Наташагийн ари, С.Рахманинов “Алеко” дуурийн Земпирагийн ари, С.Гончигсумлаа ”Үнэн” дуурийн Ядмаагийн ари романсыг одоо болтол шимтэн сонсох дуртай билээ.

1967-оноос эхлэн дуулахын хажуугаар багшилж,1982 оноос СУИС-д Дуулаачийн тэнхимд Вокалын багшаар 2001 он хуртэл ажиллаж, олон арван авъяаслаг залуусыг их урлагийн замд оруулсан нийгэм, соёлын нэрт зүтгэлтэн байлаа.
 
2007 онд өвчний учир АНУ-ын нийслэл Вашингтон хотноо таалал төгсчээ.

==Уран бүтээлүүд==
===Ховдын аймгийн хөгжимт драмын театрт===
# [[Дашдоржийн Нацагдорж|Д.Нацагдорж]]ийн зохиол, [[Билэгийн Дамдинсүрэн|Б.Дамдинсүрэн]]гийн хөгжим ”Учиртай 3 толгой” дуурийн Хоролмаад 1952 оны 5 сард, удирдаач Яасай.
# Ч.Ойдовын зохиол”Залуу үе” жүжгийн Сүрэнгийн дүрд-1950 он
# ”Америкийн дуу хоолой” жүжгийн Марилагийн дүрд-1952 он 
# Ч.Ойдовын зохиол”Далан худалч” жүжгийн Тунгалагийн дүрд-1953 он
# ”Арвижихын гэр бүл” жүжгийн Ханд-д 1952 он

===УДБЭТеатрт===
# [[Билэгийн Дамдинсүрэн|Б.Дамдинсүрэн]] “Учиртай 3 толгой”дуурийн Нансалмаад-1959 он. Удирдаач. [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# Д.Сэнгээгийн зохиол, [[Сэмбийн Гончигсумлаа|С.Гончигсумлаа]] ”Үнэн” Дуурийн Ядмаа-д 1959 он Удирдаач. [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# Ч.Чимэдийн зохиол, [[Билэгийн Дамдинсүрэн|Б.Дамдинсүрэн]] ”Жаргалын зам” дуурийн Халиуны дүрд-1960 онд, [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# А.С.Пушкины зохиол, [[Пётр Чайковский|П.И.Чайковский]] ”Евгений Онегин” дуурийн Татяьана-д 1963-6-8 нд удирдаач  [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# [[Донровын Намдаг|Д.Намдаг]]ийн зохиол, [[Билэгийн Дамдинсүрэн|Б.Дамдинсүрэн]] ”Шарай голын 3 хаан” дуурийн Оргомгуагийн дүрд 1963-8-10 нд удирдаач [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# А.Даргомыжский “Лусын дагина” дуурийн Наташа-д 1964-7 удирдаач. [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# В.Мурадель ”Октябрь” дуурийн Марина-д 1967-10 удирдаач, [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# С.Рахманинов ”Алеко” дуурийн Земпира-д 1968-9-15 удирдаач, [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# [[Билэгийн Дамдинсүрэн|Б.Дамдинсүрэн]] ” Амарсанаа” дуурийн Гэрэлгуа-д 1970-7-20 удирдаач [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# Дж.Пуччини “Чио-Чио-сан” дуурийн Мадам Баттерфлей-д 1970-8-10 удирдаач [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# Дж.Верди “Травиатта” дуурийн Анина-д 1976 он, удирдаач. Ч.Жамсранжав УГЗ
# Б.Сметан ”Худалдагдсан бэр” дуурийн Людмила-д 1980 он удирдаач Ч.Жамсранжав УГЗ
# А.Бородины ” Игорь  ван” дуурийн Ярославна-д 1967 он удирдаач, [[Жамъянгийн Чулуун|Ж.Чулуун]] [[МУАЖ]]
# [[Пётр Чайковский|П.И.Чайковский]] ”Евгений Онегин” дуурийн Ларина-д 1981 он удирдаач Ч.Жамсранжав УГЗ

===Бусад===
* 1959-1974 онуудад 40 гаруй удаагийн Төрийн болон ойн баярын концертод,
* 1982-1983 онуудад Улсын Филармонитой хамтран 20 гаруй удаа концертод  оролцсон.
* Монгол улсынхаа бүхий л аймаг, сумд, үйлдвэр, малчны сууриудад тоглолт хийжээ.
* Хятад, Орос, Румын, Польш, Герман, Югослав, Франц, Энэтхэг, Шриланк, Солонгос, Болгар, Америк зэрэг орнуудад айлчлан тоглолт хийсэн.
* Ереван, Баку, Улаан-Үдэ зэрэг хотуудад [[Пётр Чайковский|П.И.Чайковский]] ”Евгений Онегин”, А.Даргомыжский “Лусын дагина” дууриудад тоглосон.

==Гавьяа Шагнал==
* БНМАУ-ын [[Гавьяат Жүжигчин]] /1961-07-03.№151/,
* Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон, /1979/
* Монгол Улсын [[Ардын Жүжигчин]] /1999-02-10. №22/,
* [[ЗХУ]]-ын Лениний шагнал /1978/,
* Ардын хувьсгалын ялалтын 40, 50, 60, 70, 80 жилийн ойн болон бусад медалиудаар шагнагджээ.

==Цол хэргэм==
* СТА тэмдгээр 1983 он
* Доцент багш цолоор 1991 он
* Боловсролын тэргүүний ажилтан цолоор 1993 он
* Дэд профессор цолоор 1997 он

{{DEFAULTSORT:Загдсүрэн, Аюушийн}}
[[Ангилал:1933 онд төрсөн]]
[[Ангилал:Монголын дуучин]]
[[Ангилал:Дуурийн дуучин]]
[[Ангилал:Ардын Жүжигчин (Монгол)]]
[[Ангилал:Гавьяат Жүжигчин (Монгол)]]
[[Ангилал:Хөдөлмөрийн Гавьяаны Улаан Тугийн одон шагналтан (Монгол)]]
[[Ангилал:Лениний нэрэмжит шагналтан]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:2007 онд өнгөрсөн]]