Беназир Бхутто

Беназир Бхутто (1953 оны 6-р сарын 21-нд Пакистаны Карачи хотод төрсөн- 2007 оны 12-р сарын 27-нд Пакистаны Равалпинди-д нас барсан) - 1988-1990, 1993-1996 онд Исламын Бүгд Найрамдах Пакистан Улсын Ерөнхий сайд, орчин үеийн түүхэн дахь исламын шашинтай орны Засгийн газрын тэргүүн байсан анхны эмэгтэй хүн.

Намтар

Беназир Бхуттогийн эцэг нь Энэтхэг, АНУ, Их Британид боловсрол эзэмшсэн 1971-1973 онд Пакистаны Ерөнхийлөгч, 1973-1976 онд Засгийн газрын тэргүүн байсан Зулфикар Али Бхутто, эх нь курд гаралтай ираны иргэн Нусрат Бхутто нар юм. Эцэг эх нь охиноо Исламын орнуудын заншлаас тэс өөр аргаар өсгөн хүмүүжүүлжээ.

Тэрээр сайн сурдаг байсан бөгөөд 15 настайдаа ахлах сургуулийн шалгалтаа өгсөн. 1969 оны 4-р сард Бхутто АНУ-ын Харвардын их сургуулийн Редклиффийн коллежид элсэн орсон. Тэнд тэрээр өөрийн дурсамжийн дагуу “ардчиллын амтыг анх удаа мэдэрсэн” байна. Харвард, Оксфордод суралцаж байхдаа Беназир уран илтгэх чадвар сайтай байсан бөгөөд гайхалтай амлалтыг харуулсан. 1973 онд тэрээр Харвардын их сургуулийг Төрийн удирдлага мэргэжлээр бакалаврын зэрэгтэй онц дүнтэй төгссөн.

Мөн 1973 оны намар тэрээр Их Британийн Оксфордын их сургуулийн Хатагтай Маргарет Холл коллежид элсэн орж, 1976 он хүртэл улс төрийн шинжлэх ухаан, философи, эдийн засгийн чиглэлээр суралцжээ. Сургуулиа төгсөөд Оксфордод олон улсын эрх зүй, дипломатын чиглэлээр нэг жилийн гүнзгийрүүлсэн сургалтад хамрагдсан байна.

1977 оны 6-р сард Беназир Пакистанд буцаж ирээд дипломат албанд орох бодолтой байсан ч эцэг Зулфикар Али Бхутто охиноо парламентад карьераа хийх ёстой гэж үзжээ. Беназир сонгуульд оролцох насанд хүрээгүй байсан тул эцгийнхээ туслах болжээ. Тэрээр энэ албан тушаалд удаан ажиллах шаардлагагүй байсан: 1977 оны 7-р сард Пакистаны Жанжин штабын дарга, генерал Мухаммед Зиа-ул-Хак цэргийн эргэлт хийж, засгийн эрхийг булаан авч, тус улсад цэргийн засаглал тогтоов. 1977 оны 9-р сард огцорсон Ерөнхий сайд Бхутто охиныхоо хамт баривчлагдаж, шоронд хоригджээ.

1979 онд түүний эцэг улс төрийн өрсөлдөгчөө хөнөөх захиалга өгч байсан гэж буруутгагдаж, цаазлуулсан юм. Түүний хэлснээр эцгийг нь цаазалсан явдал нь түүнийг улстөрч болоход хүргэсэн гэдэг. 1979-1984 он хүртэл Бхутто удаа дараа гэрийн хорионд байсан бөгөөд эцэст нь түүнийг Их Британи руу цагаачилахыг зөвшөөрчээ. Тэрээр цөллөгт байхдаа эцгийнхээ байгуулсан Пакистаны Ардын Намыг (урду. پاکستان پیپلز پارٹی‎; англи. Pakistan Peoples Party) удирдаж байжээ.

1987 оны 12-р сарын 18-нд Бхутто Асиф Али Зардаритай Карачи хотод гэрлэжээ. Зардари Беназирын нэгэн адил Синд мужийн чинээлэг гэр бүлийн нэг гишүүн байсан бөгөөд Бхуттогийн нэгэн адил исламын шийт урсгалын шашинд харьяалагддаг байв. Хэвлэлийн мэдээлж байснаар, энэ бол Бхутто сайн дураараа зөвшөөрсөн гэрлэлт байсан гэдэг. Гэрлэсний дараа Беназир эцгийнхээ овгийг хадгалахаар шийдсэн. Энэ гэрлэлтээс Беназир Бхутто гурван хүүхэдтэй болсон: хүү Билавал (1988), охид Бахтавар (1990), Асифа (1993).

Зиа-ул-Хак 1988 оны 8-р сард онгоцны ослоор нас барсны дараа түүнд эх орондоо буцаж ирэх боломж олгов. Беназир Бхуттог буцаж ирэхэд 3 сая хүн нисэх онгоцны буудал дээр угтан авсан байна.

Ерөнхий сайд

1988 оны 11-р сарын 16-нд арав гаруй жилийн дараа болсон анхны чөлөөт парламентын сонгуулиар Пакистаны Ардын нам Үндэсний Ассемблейн 207 суудлын 94-ийг (холбоотон намуудын суудалтай хамт олонх) авчээ. Намын удирдагчийн хувьд Беназир Бхутто 12-р сарын 2-нд Пакистаны Ерөнхий сайдын тангараг өргөсөн. 35 настайдаа энэ албыг хашиж байсан Беназир ерөнхий сайдын албан тушаалд хүрсэн хамгийн залуу эмэгтэй болсон бөгөөд исламын орнуудын орчин үеийн түүхэнд засгийн газрын тэргүүний албан тушаалд анх удаа эмэгтэй хүн томилогджээ. Түүний эхний алхамуудын нэг нь улс төрийн хоригдлуудад (ойролцоогоор 1100 хүн) өршөөл үзүүлэх явдал байсан.

Энэ ялалт нь түүний эцгийн нэр маш их алдартай байсантай холбоотой юм. Гэвч охин хөтөлбөрөөсөө хэд хэдэн уриа лоозон, "социализм" гэсэн үгийг хассан. Бхуттогийн нөхөр Засгийн газарт Сангийн сайдаар орсон.

Арванхоёрдугаар сарын 28-ны өдөр түүний нисэх онгоцны буудлаас тэсрэх бөмбөг олдож, устгаснаар амь насанд нь халдах оролдлого хийснээс амьд гарсан юм.

1989 оны 3-р сард тэрээр эх Нусратыг засгийн газрын тэргүүний орлогчоор томилж, Засагт дахин дөрвөн эмэгтэйг оруулсан (Тиймээс засгийн газрын суудлын 1/4-ийг эмэгтэйчүүд эзэлдэг байсан нь Азид урьд өмнө байгаагүй юм).

Шинэ Засгийн газар нийгэм, улс төрийн шинэчлэлийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхэд тодорхой амжилтанд хүрсэн. Тэрээр цэргийн дарангуйллын үед устгаад байсан Үйлдвэрчний эвлэлийн эрхийг сэргээж, оюутны холбоонд тавьсан хориг, төрийн бус байгууллагууд, тэр дундаа хүний эрх, эмэгтэйчүүдийн бүлэглэлийн үйл ажиллагаанд тавьсан хязгаарлалтыг цуцалж, хэвлэлийн эрх чөлөөг сэргээж, анх удаа сөрөг хүчинд засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэллийг нээлттэй болгосон.

Б.Бхутто мөн тус улсын эртний дайсан Энэтхэгтэй харилцаагаа сайжруулж чадсан. Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Ражив Гандитай хамтран хоёр талын хэд хэдэн хороодыг байгуулж, Өмнөд Азийн цөмийн эрчим хүчний асуудлаарх анхны гэрээнд гарын үсэг зурсан юм.

Үүний зэрэгцээ түүний эрх мэдлийн үед тус улсад авлигын хэмжээ огцом өссөн байна. Үүний зэрэгцээ хөрөнгө оруулагчдаас 10% шаардаж байсан тул "Ноён 10%" гэсэн хоч авсан Ерөнхий сайдын нөхрийн нэр авлигын дуулиан дунд байнга гардаг болжээ. Нөхөр Асиф Али Зардарийг буруутгаж буйг зөвхөн Пакистан төдийгүй Их Британи, Швейцарийн хууль сахиулах байгууллагууд гаргаж байсан тул энэ дуулиан бараг олон улсын хэмжээнд хүрчээ. Энэ хугацаанд Бхутто гадаадад байнга айлчилж, парламентад асуулгад орохоос зайлсхийж байсан. Эдгээр бүх байдал нь эцэсдээ Ерөнхийлөгч Гулам Исхак Хан 1990 оны дундуур Беназир Бхуттогийн засгийн газрыг огцруулахад хүргэсэн юм.