Битүүгийн хүн чулуу

Битүүгийн хүн чулуу нь Уйгарын үед холбогдох хүн чулуун хөшөө.

Баян-Өлгий аймгийн Сагсай сумын төвөөс баруун тийш 8,5 км-т орших Битүү гэдэг газарт нэгэн том овор хэмжээтэй хүн чулуун хөшөө байх бөгөөд 10×10 м хэмжээтэй талбайд, 120 см өндөр товгор довжооны баруун хэсэгт азимутын 84 хэмийн чиглэлд хандуулан суулгасан байдаг.

Хүн чулууг саарал өнгийн боржингоор хийсэн бөгөөд хавтгайдуу оройтой, хоёр чихийг сөхөж өмссөн дугариг малгайг товгор, хонхор зураасаар дүрсэлсэн. Хөмсөг, хамрыг нэгэн үргэлж зураасаар сийлэн, өргөн дугариг царайнд нилээд зайтай зууван хэлбэрийн хоёр нүд, сахалгүй жижгэвтэр амыг хонхор зураасаар дүрсэлсэн. Хоёр чихийг тал цагариг хэлбэрээр товойлгон дүрсэлж доор нь хоёр ээмэг мэт зүйл унжиж байгаагаар гаргасан. Хоёр гараа гэдэсний өмнө авч цүлхэн бөөртэй, дэрэвгэрдүү амсартай ваарыг барихдаа хоёр эрхий хуруу нь цаад талд орсон бололтой хос дөрвөн хуруу нь тодорхой мэдэгдэж байна.

Дөрвөн унжлага бүхий өргөн бүс бүсэлсэн нь товруун чимэглэл байхгүй, газраас цухуйсан өндөр 183 см, нүүрний өргөн 70 см, мөрний өргөн 77 см, бүсэлхийн өргөн 87 см, зузаан нь толгой хэсгээр 32 см, бүсэлхий орчим 48 см байна.

Хийц дүрслэл болоод дэргэд нь Түрэгийн дурсгалд байдаг хашлага, зэл чулуу байхгүйгээс үзэхэд энэ нь 9-р зууны Уйгурын үед холбогдуулж үздэг хүн чулууны төрөлд орох нь тодорхой.