Жорж Бизе

Жорж Бизе (франц. Alexandre-César-Léopold Bizet, 1838 оны 11-р сарын 25 – 1875 оны 6 сарын 3) нь Францын хөгжмийн зохиолч ба жүжгийн зохиолч байв. Алдарт "Кармен" дуурийг бүтээсэн хөгжмийн зохиолч.

Намтар

Жорж Бизе дууны багш Адольф Арман Бизе-гийн хүү болж мэндэлсэн байна. Төрөөд бүртгүүлэхдээ Александр-Сезар-Леопольд Бизе гэсэн боловч бяцхан хүүг загалмайлахад нь Жорж гэж нэр өгсөн байна. Гэрийнхэн нь Александр, Цезарь, Леопольд гэж дэлхийн их жанждын сүртэй нэр өгсөн боловч тэрээр дэлхий дахинд алдаршсан "Кармен" дуурь бүтээгч Жорж Бизе гэж нэрээр мөнхөрчээ.

Анх эх Анна Леопольдина Эмэ (төрөхдөө. Дельсарт) түүнд хөгжмийн хичээл зааж өгчээ.

Францын энэ нэрт хөгжмийн зохиолчийн авьяас билэг бага балчирт нь тодорч 4 настайдаа хөгжмийн нот мэддэг болоод 10 настайдаа Парисын хөгжмийн дээд сургуульд (Консерватори) оржээ. 9 жил суралцахад хэн хүнд олддоггүй тусгай шагнал хүртэж, уул сургуулиа төгсжээ. Тэрээр сурч байхдаа дээд сургуулиас зарладаг төгөлдөр хуур, орган, олон хоолойн болон бусад туурвилын уралдааны тэргүүн шагналыг хэдэнтээ авч байв. Ингэж анхны зохиолоороо их найдвар төрүүлсэн Ж. Бизе төгөлдөр хуурчийн хувьд тэр цагтаа хосгүйд тооцогдож байв. Гэвч Ж. Бизегийн хүсэл сэтгэлийг эзэмдсэн ганцхан зүйл байсан нь хөгжмийн театр байлаа. Тэр "Би симфонийн хүн огт биш. Надад театр л хэрэгтэй" гэж хэлдэг байжээ. Тэгээд ч тэр чиглэлээрээ тууштай ажиллаж, ахархан хугацаанд 6 дуурь, 3 хошин дуурь бичжээ. Ж. Бизегийн хөгжмийн зохиолоос хамгийн алдартай нь 1874 онд бичсэн "Кармен" дуурь, "Арль нутгийн бүсгүй" жүжгийн хөгжим юм. Харамсаж баршгүй нь Ж. Бизе хүн төрөлхтний хөгжмийн соёлд зүйрлэшгүй хандив оруулах уран бүтээлийнхээ ид цэцэглэлтийн үед 37 нас ч хүрээгүй байхдаа зүрхний шигдээсээр таалал төгссөн юм.

Ж. Бизе тухайн үеийн дуурийн хэвшмэл загварыг эвдэж, үнэн амьдрал, бодит хүмүүсийг дүрсэлсэн реалист, ардчилсан дуурь бүтээхийг эрмэлзэж, түүнийгээ ч хэрэгжүүлсэн хүн юм. Тэр өмнөө тодорхой зорилго тавьж, чанд шаардлагатай шаргуу ажилладаг хөдөлмөрч хичээнгүй хүн байжээ. Зөвхөн “Кармен” дуурьдаа 1200 хуудас гайруулга дахин хийж байжээ. “Залуу нас” симфонио 17-хон хоногийн дотор бичсэн нь одоо ч дэлхийн шилдэг бүтээлийн нэгэнд тооцогдсоор байна.

Бүтээлүүд

• «Эмчийн гэр» (La maison du docteur, хошин дуурь, 1856 он)
• «Дон Прокопио» (Don Procopio, итали хэл дээрх дуурь, 1858—1859),
• «Любовь-художница» (фр. L’Amour peintre, либретто Бизе, Ж. Б. Мольерын зохиолоор, 1860)
• «Гузла Эмира» (La guzla de l'émir, хошин дууурь, 1861—1862)
• «Сувд хайгчид» (франц. Les Pecheurs de perles, 1862—1863, Парис)
• «IV Иван» (Ivan IV, 1862—5, 1951 онд Grand Théâtre de Bordeaux-д тавьсан)
• «Никола Фламель» (1866, хэсгүүд)
• «Пертская красавица» (франц. La Jolie fille du Perth, 1866)
• « Фулийн хааны цөм» (фр. La Coupe du roi de Thule, 1868)
• «Кларисса Гарлоу» (хогшин дуурь, 1870—1871)
• «Каландарь» (хошин дуурь, 1870),
• «Гризельда» (хошин дуурь, 1870—1871, дуусгаагүй)
• «Джамиле» (хошин дуурь, 1871, 1872, «Опера комик» театрт Парис)
• «Дон Родриго» (1873, дуусаагүй байгаа)
• «Кармен» (драмын дуурь, 1873—1874, «Опера комик» театрт тавьсан).