Митоз

Митоз (эртний грек: μίτος «утас») бол эсийн үржлийн хамгийн өргөн тохиолддог хэлбэрийн хуваагдал юм. Митозын үед эсийн бүх бүрэлдэхүүн хэсэг, ялангуяа бөөм болон хромосомын бүтэц байршилд гүнзгий өөрчлөлт гарч, хромосомын утаслаг байгууламж тодрохоос гадна, ахроматины утаслагаас бүрдсэн ээрүүл хэлбэрт биеийн утаснууд үүсэж бөөм дотор олон утас харагддаг. Иймээс митоз буюу утас үүсгэгч хуваагдал гэнэ. Амьд биеийн өсөлт , үржлийн үндэс нь эсийн хуваагдал юм.

Митоз хууваагдал /П.М.А.Т//Профаз.Метафаз.Анафаз.Телофаз/

Митоз буюу кариокинез (Грекээр: карион-бөөм, кинезис-хөдөлгөөн буюу өөрчлөлт) хуваагдлыг анх ургамлын эсээс И.Д.Чистиков 1874 онд, амьтны эсээс П.И.Перемежкю 1878 онд тус тус илрүүлжээ.

Интерфазын- бэлтгэх үе шат

1. Эс хуваагдаж үржих бэлтгэлээ хангадаг
2. Хромосомын ДНХ хоёр дахин нэмэгдэх
3. Цитоплазм доторх органоидуудын тоо олшрох
4. Эсийн хуваагдлын үед зарцуулагдах эрчим хүчний эх үүсвэр болдог АТФ нийлэгжих
5. Эсийн төв (центриоль) хромосомтой холбогдож улмаар хуваагдалд оролцдог ахроматины (үл будагч) утаслаг уургууд нийлэгжих зэрэг бэлтгэл хийгдэнэ.

Үүний дараа 1-р үе шат болох Профазын шат эхэлнэ. Энэ шатанд бөөмийн эзэлхүүн ихсэж хөөж томордог. Бөөм дотор нарийхан утаслаг биес тодрон харагдаж эхэлдэг. Энэ бол хромосом юм. Хромосомууд мушгирч эрчилдэг байна.

2 дахь үе шатыг Метафаз гэдэг. Энэ шатанд эсийн төвүүд эсийн 2 туйлд хүрч хоорондоо ээрүүлэн утаслагаар холбогдоно. Хромсомын эрчлэн дээд цэгтээ хүрч центромер харагдахуйц болно. Хромосомууд ээрүүлэн утаслагт бэхлэгдэж эсийн экваторт эгнэн жагсана.

3 дахь үе шатыг нь анафаз гэдэг

4 дахь үе шатыг нь телофаз гэдэг