Монгол Улсын Ерөнхий Сайд хуудасны эх кодыг харах

{{Short description|Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүн}}
{{For|Албан тушаалтнуудын жагсаалтын|Монгол Улсын Ерөнхий Сайдын жагсаалт}}
{{Инфобокс албан тушаал
| post = Ерөнхий Сайд
| body = Монгол Улсын
| native_name = 
| insignia = State emblem of Mongolia.svg
| insigniasize = 
| insigniacaption = [[Монгол улсын төрийн сүлд]]
| insigniaalt = 
| flag = 
| flagsize = 
| flagalt = 
| flagborder = 
| flagcaption = 
| image = Luvsannamsrain Oyun-Erdene, Prime Minister of Mongolia at The Pentagon, USA on August 3, 2023 - 230803-D-PM193-1317 (cropped).jpg
| imagesize = 178px
| alt = 
| imagecaption = 
| incumbent = [[Лувсаннамсрайн Оюун-Эрдэнэ]]
| acting = 
| incumbentsince = 2021 оны 1 сарын 27
| department = [[Монголын улс төр|Монгол улсын гүйцэтгэх засаглал]]
| style = 
| type = [[Засгийн газрын тэргүүн]]
| status = 
| abbreviation = 
| member_of = 
| reports_to = 
| residence = 
| seat = [[Улаанбаатар]]
| nominator = 
| appointer = [[Улсын Их Хурал]]
| appointer_qualified = 
| termlength = 4 жил; дахин томилогдох боломжтой
| termlength_qualified = 
| constituting_instrument = [[Монгол Улсын Үндсэн Хууль]]
| precursor = 
| formation = 1912 оны 11 сар<br/>1990 оны 9 сарын 11
| first = [[Төгс-Очирын Намнансүрэн]] (1912)<br/>[[Дашийн Бямбасүрэн]] (1990)
| last = 
| abolished = 
| superseded_by = 
| succession = 
| unofficial_names = 
| deputy = 
| salary = Жилийн 29,876,672 [[Төгрөг|₮]]/$ 8,453 (2021)<ref>{{Cite web|url=https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=209847&showType=1|title=Эрх зүйн акт дэлгэрэнгүй}}</ref>
| website = <!-- {{url|example.com}}-->
| footnotes  = 
}}Ерөнхий сайд нь Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүн бөгөөд улс орны хэмжээнд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Түүний гол үүрэг, эрх үүргийг дурдвал:

# Ерөнхий сайд Засгийн газрын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулж, гүйцэтгэлийг хангах.
# Хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэх.
# Засгийн газрын гишүүдийг томилох, чөлөөлөх, хянах.
# Улсын төсвийг боловсруулах, батлах, хянах.
# Гадаад, дотоод харилцааг хөгжүүлэх, олон улсын гэрээ хэлэлцээр байгуулах.
# Эдийн засгийн бодлого боловсруулах, хэрэгжүүлэх.
# Нийгмийн хөгжлийн бодлого боловсруулах, хэрэгжүүлэх.
# Хууль санаачлах, УИХ-д өргөн мэдүүлэх.
# Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөх, УИХ-ын үйл ажиллагаатай хамтран ажиллах.
# Улсын аюулгүй байдал, батлан хамгаалах бодлогыг хэрэгжүүлэх.

Ерөнхий сайд нь Монгол Улсын төрийн бодлогыг удирдан чиглүүлж, ард түмний ашиг сонирхлыг хамгаалах чухал албан тушаалтан юм.{{Монгол улсын улс төр}}
'''Монгол Улсын Ерөнхий Сайд''' нь [[Монгол улс]]ын гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн бөгөөд Засгийн газрыг толгойлдог.  Монгол улсын Үндсэн хуульд зааснаар УИХ дахь олонхоос нэр дэвшүүлсэн хүнийг Ерөнхий сайдаар томилох саналыг Ерөнхийлөгч тав хоногийн дотор УИХ-д оруулж [[Улсын Их Хурал]] тогтоолоор томилдог байна.

== Түүх ==
Монгол улсын ерөнхий сайд гэдэг албан тушаалыг 1911 онд Манж Чин улсаас салж тусгаар тогтнолоо зарласнаас бараг 1 жилийн дараа анх бий болгожээ. Энэ тусгаар тогтнолыг олон орон хүлээн зөвшөөрөөгүй билээ. [[Ардын хувьсгал|1921 оны хувьсгалын]] дараа дахин тусгаарласны дараагаар ерөнхий сайдыг [[Монгол Ардын Хувьсгалт Нам|Монгол Ардын Нам]] 8-р Богд хаантай зөвшилцөн томилдог байв. Харин 1924 онд батлагдсан [[Үндсэн хууль|анхдугаар Үндсэн хуул]]иар [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]]ыг тунхаглаж, ерөнхий сайдын албан тушаалыг "''Ардын Депутатуудын Хурлын Гүйцэтгэх Захиргааны тэргүүлэгч''" гэж нэрлэх болжээ. Энэ нь 1946 онд "''Сайд нарын зөвлөлийн дарга''" гэж өөрчлөгджээ. Монгол оронд ардчилсан хувьсгал ялсан 1990 оноос дахин ''Ерөнхий сайд'' гэж нэрлэж байна. Харин энэ нэрийн өөрчлөлтүүдээс хамаарахгүйгээр одоогийн Засгийн газар нь энэ албан тушаалыг 1912 оноос хойш тасралтгүй үргэлжилж байна гэж үздэг бөгөөд эзэмшигчдийг нь бүгдийг нь Ерөнхий сайд гэж тооцдог.

Гамин цэрэг Нийслэл хүрээг 1919 онд эзлэж аваад төр засгийн эрхийг Г.Бадамдоржид мэдүүлж байсан тул түүнийг жил гаруй ерөнхий сайд хийсэн гэж тооцдог аж.

Үүний дараа Барон Унгерн 8-р Богд хааныг гамингаас чөлөөлж буцаан хаан болгож, 8-р Богдыг хийддээ нууж байсан Ноёдын Намын зүтгэлтэн Манзушир хутагт Цэрэндоржийг ерөнхий сайд болгожээ. 

Дараа нь Монгол Ардын Намынхан Нийслэл хүрээнд Улаан Оросоос цэрэг дагуулан ирж, засаг төрийн эрхийг авахаар шахсан тул 8-р Богд хэлэлцэн нэлээд хэдэн буулт хийж, Тангаргийн гэрээ гэгчийг байгуулан Хэмжээт цаазат хаант улсын хэлбэрээр улсаа байгуулахаар тохиролцжээ. Ингээд 8-р Богд өөрөө хэмжээт эрхт хаан болж, ерөнхий сайдаар Ноёдын намын зүтгэлтэн [[Жалханз Хутагт Дамдинбазар|Жалханз хутагт Дамдинбазар]]ыг тавьжээ.

Харин одоогийн Засгийн газар нь тушаалыг анх албан ёсоор эзэмшсэн [[Сайн ноён хан]] [[Төгс-Очирын Намнансүрэн]]г анхных гэж үздэг. Мөн [[Дамбын Чагдаржав]]ын статус маргаантай байдаг. Зарим хүмүүс түүнийг зөвхөн үүрэг гүйцэтгэгч гэж үздэг бол зарим нь жинхэнэ Ерөнхий сайд гэж үздэг.

== Ерөнхий сайд нар ==
{{See|Монгол Улсын Ерөнхий Сайдын жагсаалт}}

== Гадаад холбоос ==
* [http://www.open-government.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=33&Itemid=76 Монгол Улсын Ерөнхий сайдын тухай]

== Мөн үзэх ==
* [[Монгол Улсын Ерөнхийлөгч]]

[[Ангилал:Монгол Улсын Ерөнхий Сайд| ]]