Сар (тоолол)
Сар гэдэг нь цагалбарт хэрэглэгддэг цаг хугацааны нэгж юм. Анхлан Месопотамид хэрэглэгдэж эхэлжээ.
Сар нь сарны дэлхийг тойрох үеэс үүдэлтэй буюу сарны тооллоос гаралтай юм. Энэ ч утгаараа сар хугацааны "сар" нь дэлхийн дагуул "сар"-тай адил хэлж бас бичдэг юм. Хэдийгээр сарны тооллоос гаралтай ч одоо аргын болон билгийн аль ч тоололд хэрэглэж байна.
Григорийн тоололд
[засварлах | кодоор засварлах]Нэг сард 28-аас 31 хүртэлхи хоног байдаг. Нэг жилд 12 сар байна.
.svg)
| Тоогоор | Нэр | Хоногийн тоо |
|---|---|---|
| 1 | Нэгдүгээр сар | 31 |
| 2 | Хоёрдугаар сар | ердийн жилд 28, өндөр жилд 29 |
| 3 | Гуравдугаар сар | 31 |
| 4 | Дөрөвдүгээр сар | 30 |
| 5 | Тавдугаар сар | 31 |
| 6 | Зургадугаар сар | 30 |
| 7 | Долоодугаар сар | 31 |
| 8 | Наймдугаар сар | 31 |
| 9 | Есдүгээр сар | 30 |
| 10 | Аравдугаар сар | 31 |
| 11 | Арваннэгдүгээр сар | 30 |
| 12 | Арванхоёрдугаар сар | 31 |
Саруудын Монгол нэр
[засварлах | кодоор засварлах]| Дугаар | Тоон нэр | Билгийн тооллын нэр[1] | Монгол нэр[2][3][4][5] | Улиралын нэр[3] |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Нэгдүгээр сар | Бар сар | Хувь сар (хуби) | Хаврын эхэн сар |
| 2 | Хоёрдугаар сар | Туулай сар | Хужир сар (хужир)/Худал Үгөлжин сар[5][6] | Хаврын дунд сар |
| 3 | Гуравдугаар сар | Луу сар | Үгэлжин сар (өхэлжин[3])/Үнэн Үгөлжин сар[5][6] | Хаврын адаг сар |
| 4 | Дөрөвдүгээр сар | Могой сар | Хөхөө сар (хөхэ) | Зуны эхэн сар |
| 5 | Тавдугаар сар | Морь сар | Улару сар (улару)/Худар сар[5][6] | Зуны дунд сар |
| 6 | Зургаадугаар сар | Хонь сар | Уйруу сар (уйру)/ Нажир сар[5][6] | Зуны адаг сар |
| 7 | Долоодугаар сар | Бич сар | Хуран сар (хуран/гуран) | Намрын эхэн сар |
| 8 | Наймдугаар сар | Тахиа сар | Буга сар[3] (бугу) | Намрын дунд сар |
| 9 | Есдүгээр сар | Нохой сар | Хуц сар (хуча) | Намрын адаг сар |
| 10 | Аравдугаар сар | Гахай сар | Хэлэбдүр сар[5][6] (кэлтүр сар[3]) | Өвлийн эхэн сар |
| 11 | Арваннэгдүгээр сар | Хулгана сар | Идэлэхү сар | Өвлийн дунд сар |
| 12 | Арванхоёрдугаар сар | Үхэр сар | Хөхөлөр сар (хөхэлэр) | Өвлийн адаг сар |
Эх сурвалж
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ "12 sar". AIMKA_HVHV.
- ↑ "Монголын арван хоёр сарын нэр". Үндэстний үзэл блог.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 B. Golden, Peter, ed. (2000). THE KING'S DICTIONARY - The Rasulid Hexaglot: Fourteenth Century Vocabularies in Arabic, Persian, Turkic, Greek, Armenian andMongol (English хэлээр). Translated by T. Allsen, Thomas; Halasi-Kun, Tibor; Ligeti, Louis; Schiltz,, Edmund. Leiden, Boston, Koln: Brill. pp. 238–240.
{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ 朱, 风 (1990). 蒙古译语-女真译语 汇编 (Menggu yiyu-Nuzhen yiyu huibian) (хятад хэлээр). 天津: 天津古籍出版社. pp. 13, 62–63, 134.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 Louis, Ligeti (1990). G, Kara (ed.). "Un Vocabulaire Sino-Mongol des Yuan le Tche-Yuan Yi-Yu". Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. 44 (3): 275 – via JSTOR.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 朱, 风 (1990). 蒙古译语女真译语汇编 (хятад хэлээр). 天津: 天津古籍出版社. p. 13.