Сулико (дуу)

Сулико́ (гүрж. სულიკო) — Аяыг Варинко Церетели, үгийг Акакий Церетели бичсэн гүржийн алдарт уянгын дуу. Хүмүүс ардын дуу гэж эндүүрдэг. Сулико гэж "сэтгэл" («сэтгэлхэн») гэсэн утгатай гүрж эрэгтэй болон эмэгтэй хүний нэр юм.

"Сулико" шүлгийг Гүржийн нэрт яруу найрагч, соён гэгээрүүлэгч, нийгмийн зүтгэлтэн Акакий Церетели 1895 онд бичиж Тбилиси хотод гардаг байсан "Квали" сэтгүүлд хэвлүүлсэн байна.

Хөгжмийн авьяастай Варинка мөн энэ дууны аяыг бичсэн байна. 1898 онд Тифлис хотод алдарт зохиолч, сэтгүүлч, орчуулагч Иван Мачабелигийн гэрт Английн "Фонограф" компани "Сулико" дууг грамфоны пянзан дээр бичүүлжээ. 1905 онд “Сулико” дууг анх Кутаиси хотын Ардын театрт дуулж байжээ. Энэ дуу нь Гүржид төдийгүй орост их алдартай болсон юм.

Мөн энэ дууг украин, орос, польш, англи, герман, хятад болон бусад олон хэлээр орчуулсан байна.

Дууны үг

«Сулико»
Акакий Церетели-гийн үг	Монгол хэл
საყვარლის საფლავს ვეძებდი, ვერ ვნახე!.. დაკარგულიყო!.. გულამოსკვნილი ვტიროდი: «სადა ხარ, ჩემო სულიკო?!» ეკალში ვარდი შევნიშნე, ობლად რომ ამოსულიყო, გულის ფანცქალით ვკითხავდი: «შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!» ნიშნად თანხმობის კოკობი შეირხა… თავი დახარა, ცვარ-მარგალიტი ციური დაბლა ცრემლებად დაჰყარა. სულგანაბული ბულბული ფოთლებში მიმალულიყო, მივეხმატკბილე ჩიტუნას: «შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!» შეიფრთქიალა მგოსანმა, ყვავილს ნისკარტი შეახო, ჩაიკვნეს-ჩაიჭიკჭიკა, თითქოს სთქვა: «დიახ, დიახო!» დაგვქათქათებდა ვარსკვლავი, სხივები გადმოსულიყო, მას შევეკითხე შეფრქვევით: «შენ ხომ არა ხარ სულიყო?!» დასტური მომცა ციმციმით, სხივები გადმომაყარა და იმ დროს ყურში ჩურჩულით ნიავმაც ასე მახარა: "ეგ არის, რასაც ეძებდი, მორჩი და მოისვენეო! დღე დაიღამე აწ ტკბილად და ღამე გაითენეო! «სამად შექმნილა ის ერთი: ვარსკვლავად, ბულბულ, ვარდადო, თქვენ ერთანეთი რადგანაც ამ ქვეყნად შეგიყვარდათო». მენიშნა!.. აღარ დავეძებ საყვარლის კუბო-სამარეს, აღარც შევჩვი ქვეყანას, აღარ ვღვრი ცრემლებს მდუღარეს! ბულბულს ყურს ვუგდებ, ვარდს ვყნოსავ, ვარსკვლავს შევყურებ ლხენითა და, რასაცა ვგრძნობ მე იმ დროს, ვერ გამომითქვამს ენითა! ისევ გამეხსნა სიცოცხლე, დღემდე რომ მწარედ კრულ იყო, ახლა კი ვიცი, სადაც ხარ: სამგან გაქვს ბინა, სულიკო!	Би хайртынхаа булшийг хайж байсан, Уйтгар гунигт автсан зүрх минь зовж байна Хайр үгүй зүрхэнд амаргүй Чи минь хаана байна? Сулико! Хайр үгүй зүрхэнд амаргүй Чи минь хаана байна? Сулико! Би өргөс дотор сарнай харсан, Нулимс мэт шүүдэр урсаж байна. Чи минь энд байна уу? Хонгор Сулико минь? Чи минь энд байна уу? Хонгор Сулико минь? Чиний минь сарнай дээгүүр Мөчир дунд шувуу нуугдаж байна. Би санаа алдан асуув: "Чи энд байна уу, Сулико минь?" Би санаа алдан асуув: "Чи энд байна уу, Сулико минь?" Тэр хошуугаа дэлбээнд хүрч, Ойн чимээгүй байдлыг сэрээж, Шувуу дуугарч, Тэр: "Энэ бол би" гэх шиг. Шувуу дуугарч, Тэр: "Энэ бол би" гэж мэт болов.