Jump to content

Талстографи

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь

Кристалографи нь ихэвчлэн гурван хэмжээст загвартай хатуу биет дэх атомуудын зохицуулалтыг судалдаг.

Рентгэн туяаны кристалографийг хөгжүүлэхээс өмнө талстыг судлах нь тэдний геометр дээр суурилдаг байсан. Энэ болорын нүүрний өнцгийг хэмжиж, тухайн талстын тэгш хэмийг тогтоох орно.

Рентген туяаны дифракц

Талст бүтцийг одоо зарим төрлийн цацрагаар зорилтот дээжийн дифракцийн загварт дүн шинжилгээ хийснээр олдог.

Энэхүү техникийг 1915 онд Физикийн салбарт Нобелийн шагнал хүртсэн Сэр Уильям Брэгг (1862-1942) болон түүний хүү Сэр Лоуренс Брэгг (1890-1971) нар хамтран зохион бүтээжээ. Лоуренс Брэгг Нобелийн шагнал хүртсэн хамгийн залуу хүн байв. 1953 оны 2-р сард Жеймс Д.Уотсон, Фрэнсис Крик нар ДНХ-ийн бүтцийг нээсэн үед тэрээр Кембрижийн их сургуулийн Кавендишийн лабораторийн захирлаар ажиллаж байсан.

Рентген туяаг ихэвчлэн ашигладаг боловч зарим зорилгоор электрон эсвэл нейтроныг ашигладаг. Харилцааны янз бүрийн хэлбэрүүд байдаг тул гурван төрлийн цацраг нь янз бүрийн талстографийн судалгаанд тохиромжтой.

Техник Кристаллографийн аргаар судалсан зарим материал, тухайлбал, уураг нь байгальд талст хэлбэрээр үргэлж байдаггүй. Ихэвчлэн ийм молекулуудыг уусмалд хийж, өдөр, долоо хоног, сараар талсжихыг зөвшөөрдөг.