Цөмийн бөмбөг

Цөмийн бөмбөг буюу атомын зэвсэг -үй олноор хөнөөх зэвсэг бөгөөд түүний үйлдэл нь цөмийн болон термоцөмийн дэлбэрэлт дээр суурилдаг.

Атомын зэвсэг нь цөмийн задралын урвалаас (хуваагдах зэвсэг) эсвэл задрал ба хайлуулах урвалын хослолоос (термоцөмийн зэвсэг) үүссэн сүйтгэгч энерги дээр суурилдаг. Хоёр төрлийн тэсрэх бөмбөг нь харьцангуй бага хэмжээний бодисоос их хэмжээний энерги ялгаруулдаг: ердийн бөмбөгний хэмжээтэй нэг цөмийн төхөөрөмж хүчтэй цохилтын долгион, гэрлийн цацраг, нэвт хурц туяагаар дамжин бүхэл бүтэн хотыг устгаж чадна.

Цөмийн зэвсгийг хүн төрлхтөн цэргийн үйл ажиллагаанд хоёр удаа ашигласан түүх байна: 1945 онд Дэлхийн 2-р дайны төгсгөлд Японы Хирошима, Нагасаки хотуудыг АНУ-ын Зэвсэгт хүчин бөмбөгдсөн. Хирошимагийн бөмбөгдөлттэй тэнцэх хэмжээний 100 цөмийн дэлбэрэлттэй тэнцэх хэмжээний цөмийн дайн нь дэлхийн цаг уурын урт хугацааны өөрчлөлтөөс (цөмийн өвөл) олон арван сая хүний ​​амь үрэгдэхэд хүргэж болзошгүй гэж зарим эрдэмтэд тооцоолдог байна.

Цөмийн зэвсэг хийхэд уран-235 буюу плутоний-239 -ийг ашигладаг байна.

Цөмийн зэвсгийн дэлбэрэлтийн хэлбэрүүд

• агаарын — в тропосфер;
• өндөрт— агаар мандалын дээд хэсэгт буюу ойрын сансарт;
• сансарын — холын сансар болон түүнээс цааш;
• газар дээрх — газрын гадаргүй дээрх буюу газраас холгүй өндөрт;
• газар доорх (газрын гадаргүй доор);
• усан дээрх (усны гадаргүй дээр);
• усан доорх (ус, далайн гүнд).

Цөмийн зэвсэгтэй орнууд

АНУ -1945 оны 7-р сарын 16-нд 20 килотонны хүчин чадалтай түүхэн дэх анхны цөмийн зэвсгийн дэлбэрэлтийг хийжээ. 1945 оны 8-р сарын 6, 9-нд Японы Хирошима, Нагасаки хотуудад цөмийн бөмбөг хаяв. Термоцөмийн анхны туршилтыг 1952 оны 11-р сарын 1-нд Номхон далайн Эниветак атолл дээр хийжээ.

ЗХУ -1949 оны 8-р сарын 29-нд Семипалатинскийн туршилтын талбайд 22 килотонны хүчин чадалтай анхны цөмийн төхөөрөмжөө туршжээ. ЗХУ-ын анхны термоцөмийн бөмбөгийг 1953 оны 8-р сарын 12-нд туршиж үзсэн. 1991 онд ЗХУ задран унахад Оросын Холбооны улс олон улсад хүлээн зөвшөөрсөн цорын ганц цөмийн зэвсгийн өв залгамжлагч болсон.

Их Британи -1952 оны 10-р сарын 3-нд Монте Белло арлууд (Австралийн баруун хойд хэсэг) дээр 25 килотонны хүчин чадалтай анхны цөмийн зэвсгийн дэлбэрэлтийг хийжээ. Термоцөмийн туршилт - 1957 оны 5-р сарын 15-нд Полинезийн Христийн Мэндэлсний Баярын арал дээр.

Франц -газрын туршилт хийсэн. 1960 оны 2-р сарын 13-нд Алжирын Регган баянбүрд дэх 20 килотонны хүчин чадалтай цөмийн цэнэгт хошуу туршсан. Термоцөмийн туршилт - 1968 оны 8-р сарын 24, Муруроа атолл.

БНХАУ- 1964 оны 10-р сарын 16-нд Лоб нуурын ойролцоо 20 килотонн хүчтэй цөмийн бөмбөг дэлбэлжээ. Мөн 1967 оны 6-р сарын 17-нд термоцөмийн бөмбөг туршсан.

Энэтхэг улс- 1974 оны 5-р сарын 18-нд Ражастан дахь Покхаран туршилтын талбайд 20 килотонны хүчин чадалтай анхны цөмийн туршилтаа хийсэн боловч цөмийн зэвсэгтэй гэдгээ албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөөгүй. Үүнийг 1998 оны 5-р сарын 11-13-ны хооронд Покхараны туршилтын талбайд хийсэн 32 килотонны жинтэй термоцөмийн бөмбөг зэрэг таван цөмийн тэсрэх төхөөрөмжийг газар доор туршсаны дараа л хийсэн.

Пакистан улс -1974, 1998 оны Энэтхэгийн цөмийн туршилтын хариу болгож 1998 оны тавдугаар сарын 28, 30-нд Белужистан муж дахь Чагай Хиллс туршилтын талбайд зургаан цөмийн зэвсгийн газар доор туршилт хийсэн.

Умард Солонгос- 2005 оны дундуур цөмийн зэвсэгтэй гэж зарлаж, 2006 оны 10-р сарын 9-нд ойролцоогоор 1 килотонн (хэсэгчилсэн эрчим хүчний дэлбэрэлт байсан бололтой), хоёр дахь нь 2009 оны тавдугаар сарын 25-нд ойролцоогоор 12 килотонны чадалтай цөмийн бөмбөгийн газар доорх анхны туршилтаа хийсэн. 2013 оны 2-р сарын 12-нд 6-7 килотонны гарцтай бөмбөг туршсан. 2016 оны нэгдүгээр сарын 6-нд БНАСАУ-ын албан ёсны мэдээгээр термоцөмийн бөмбөг туршсан байна. 2017 оны 9-р сарын 3-нд ICBM-ийн цэнэгийн туршилтыг хийсэн бөгөөд бүртгэгдсэн дэлбэрэлтийн хүч нь 100 килотонн байв.

Израиль- цөмийн зэвсэг байгаа тухай албан ёсоор мэдээлэл өгөхгүй байгаа ч шинжээчдийн санал нэгтэй үзэж байгаагаар 1960-аад оны сүүл - 1970-аад оны эхэн үеэс эхлэн өөрийн цөмийн цэнэгт хошуу эзэмшиж байгаа гэж үздэг.