Ян Матейко
Ян Алоизи Матейко (польш. Jan Alojzy Matejko; 1838 оны 6-р сарын 24-нд Краков хотод төрсөн—1893 оны 11-р сарын 1-нд Краковт нас барсан) —Түүхэн үйл явдлын сэдвээр уран бүтээлээ тууривдаг польшийн алдартай уран зураач.
Тэээр том дэлгэц бүхий «Грюнвальдын тулаан» (польш. Bitwa pod Grunwaldem)-1878 он, «Люблины Холбоо» (польш. Unia lubelska)- 1869 он, «Станчик- хааны алиа салбадай» (польш. Stańczyk)-1862 он, «Пётр Скарги-гийн номлол» (польш. Kazanie Skargi)- 1864 он, «Рейтан. Польшийн уналт» (польш. Rejtan – Upadek Polski)-1866 он, болон харандайгаар зурсан «Польшийн хаад, ноёдын цээж зураг» (польш. Poczet królów i książąt polskich) цомогоороо юуны өмнө алдартай болсон. Мөн тэрээр 1888-1889 онд «Польшийн соёл игэншилийн түүх» 12 цуврал зураг бүтээсэн бөгөөд «Варна дахь тулаан», «Ян Казимирын тангараг», «Ян Собеский Венад» зэрэг уран зураг зурсан хүн.
Намтар
[засварлах | кодоор засварлах]Ян Матейко 1838 оны 6-р сарын 24-нд Краков хотод хөгжмийн багш эцэг Фрэнсис Ксавери Матейко, герман-польш гаралтай эх Жоанна Каролин Россберг нарын гэр бүлд 11 хүүхэдтэй айлын 9 дэх хүүхэд болж төржээ. Хүүхэд байхдаа тэрээр Австрийн арми Краковыг буудсанаас амьд үлджээ (1848). Тэрээр Краков дахь Дүрслэх урлагийн сургуульд (1852-1858), Мюнхений Урлагийн академид (1859), Герман Аншуцын удирдлаган дор, Венад (1860) суралцжээ. 1860 оноос тэрээр Краков хотод ажиллаж, 1873 оноос орон нутгийн урлагийн сургуулийг удирдаж, 1893 онд нас барсан байна.
Ян Матейкогийн зургууд Варшавын Үндэсний мүзей (польш. Muzeum Narodowe w Warszawie), Краковын Үндэсний мүзей (польш. Muzeum Narodowe w Krakowie), Львовын үндэсний урлагийн галерей (украин. Львівська національна галерея мистецтв імені Бориса Возницького) болон бусад цуглуулгад хадгалагддаг байна. Тэрээр мөн будсан шилэн цонхны зураг хийдэг байжээ. Львов дахь сүмийн будсан шилэн цонх түүний бүтээл юм.
1865 онд түүний "Скаргагийн мөргөл" зураг нь Парисын үзэсгэлэнгээс алтан шагнал хүртсэн бол 1866 онд Парист "1773 онд Сейм дахь Тадеуш Рейтан" зургаар дахин нэгдүгээр зэргийн алтан шагнал хүртсэн байна.