Александер Дубчек

Александер Дубчек (словак. Alexander Dubček; 1921 оны 11-р сарын 27-нд Чехословакийн Угровец хотод төрж, 1992 оны 11-р сарын 7-нд Праг хотод нас барсан) — словак гаралтай, Чехословакийн төрийн болон нийгмийн зүтгэлтэн. 1968-1969 онд Чехословак улсын Коммунист намын Төв хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга. "Прагийн хавар"-ын өөрчлөн байгуулалтыг санаачлагч.

Намтар

Словак угсаатай Александер Дубчек Бановце над Бебравоу хотын ойролцоох Уровец хотод мужааны гэр бүлд төржээ. Түүний эцэг, эх хоёр нь Америкаас ирсэн цагаач ажилчид байжээ.

1925 онд Дубчекийн гэр бүл Словакийн коммунистуудын нэг хэсэг болон ЗХУ, Киргизстан руу явж, тэндээ "Интергельпо" хэмээх хоршоо байгуулж байжээ. Дараа нь гэр бүл нь Горький руу нүүжээ. Тэрээр 1938 онд эх орондоо иртлээ Фрунзе, Горький хотын дунд сургуулиудад суралцаж байжээ. Словак улсад тэрээр Тренчин дахь үйлдвэрүүдэд эхлээд дагалдан механикч, дараа нь тоног төхөөрөмжийн засварын механикчаар ажилласан.

1939 онд Чехословакийн Коммунист намд элсэж, Германы цэргүүд Чех, Моравид довтолж, Иосиф Тисогийн удирдлага дор Словак тусгаар тогтнолоо зарласны дараа фашизмын эсрэг хөдөлгөөнд оролцсон байна.

Дайны дараа 1945-1949 он хүртэл тэрээр Тренчин дахь хүнсний компанид ажиллаж, мөөгөнцрийн үйлдвэрлэлээр мэргэшсэн.

1949 онд намын ажилд шилжиж, Словакийн Коммунист намын Тренчин мужийн хорооны нарийн бичгийн дарга, нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга, 1951 оноос Банска Бистрицагийн нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга (1952 он хүртэл), Үндэсний Ассемблейн депутат болжээ. 1955 онд Братиславын Коменскийн их сургуулийн хуулийн факультетыг төгсөөд Москвад ЗХУ-ын Төв хорооны дэргэдэх Намын дээд сургуульд элсэн орсон. 1958 онд сургуулиа төгсөөд Словакийн Коммунист намын нийслэл Братислав мужийн хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн даргын албан тушаалд томилогдсон. 1960-1969 онд Словакийн Коммунист намын Төв Хорооны нарийн бичгийн дарга, нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга, тэргүүлэгчдийн гишүүн, Чехословакийн Холбооны Хурлын орлогч дарга болжээ.

Праг руу буцаж ирсний дараа 1969 оны 4-р сар хүртэл Дубчек Чехословакийн Коммунист намын Төв хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн даргаар албан ёсоор ажиллаж, Чехословакийн Коммунист намын шинэчлэлийн жигүүрийг нүүлгэн шилжүүлэх ажил аажмаар явагдсанаас хойш Чехословакийн Холбооны Хурлыг тэргүүлж байв. Тиймээс Чехословакийн Коммунист Намын Төв Хорооны 4-р (1969) бүгд хурлаар Дубчекийг засгийн эрхээс зайлуулж, оронд нь ЗСБНХУ-д бүрэн үнэнч өөр словак Густав Гусакыг томилов.

Тэрээр эх орондоо ажиллаж байсан албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөж, 1969-1970 онд Туркэд түр зуур Элчин сайдаар ажилласан.

Дубчекийг оппортунист гэж шууд буруутгаагүй ч түүнийг "баруун жигүүрийн оппортунист өрсөлдөгчид"-тэй эвссэн гэж буруутгаж байсан. Эдгээр буруутгалуудын улмаас 1970 онд Дубчек Чехословакийн Коммунист намаас хөөгдөж, Словакийн ойн аж ахуйн системд ойн аж ахуйн эрхлэгчээр ажиллаж, 1981 онд тэтгэвэрт гарах хүртлээ тэнд ажиллажээ.

1989 онд Дубчек Чехословак дахь "хилэн хувьсгал"-ын хамгийн идэвхтэй оролцогчдын нэг болжээ. 1989 оны 12-р сарын 28-наас Чехословакийн Холбооны Хурлын даргын албыг дахин хашсан. 1990 оны 2-р сард тэрээр Словакийн Социал Демократ Намыг (SDPS) дахин байгуулж, удалгүй Социалист Интернационалд элсэв. 1992 оны 6-р сарын 25-нд түүнийг Михал Ковач Холбооны Хурлын даргаар сольсон.

1992 оны 9-р сарын 1-нд Дубчек Чехийн Праг-Братислав хоорондын хурдны замаар явж байсан машины ноцтой осолд оросон байна. Дубчек нуруу, цээжиндээ хүнд гэмтэл авч хоёр сар гаруй хугацаанд эмнэлэгт хэвтэж, хагалгаанд орсон ч 10-р сарын сүүлчээр түүний биеийн байдал эрс муудаж, хоёр долоо хоногийн дараа буюу 1992 оны 11-р сарын 7-нд нас баржээ.