Донбасс дахь дайн хуудасны эх кодыг харах

{{Инфобокс дайн
|conflict= Донбасс дахь дайн
|partof=
|image= [[File:East Ukraine conflict dynamics.gif|300px]]
|caption= {{legend|#E97F94|«[[Донецк Ардын Бүгд Найрамдах Улс]]ын» ''(Донецкая народная республика)'' сайн дурын паризан анги}}{{legend|#FE78DF|«[[Луганск Ардын Бүгд Найрамдах Улс]]ын» ''(Луганская народная республика)'' сайн дурын партизан анги}}{{legend|#fe7720|Тулалдаан}}
|date= 2014
|place= {{UKR}} 
|casus=Украин эсрэг ОХУ-ын цэргийн түрэмгийлэл
|territory=
|result=дайн үргэлжилсээр
|combatant1={{UKR}} <br><br>Дэмжлэг:<br>{{USA}}<ref>[http://www.ceskenoviny.cz/svet/ukrajina/zpravy/usa-chteji-vyzbrojit-a-cvicit-ukrajinskou-narodni-gardu/1108279 USA chtějí vyzbrojit a cvičit ukrajinskou Národní gardu]</ref><ref>[http://www.ceskenoviny.cz/svet/ukrajina/zpravy/obama-oznamil-nove-sektorove-sankce-usa-proti-rusku/1107134 Obama oznámil nové sektorové sankce USA proti Rusku]</ref><br>{{EU}}<ref>[http://www.ceskenoviny.cz/svet/ukrajina/zpravy/staty-eu-oficialne-schvalily-hospodarske-sankce-proti-rusku/1107687 Státy EU oficiálně schválily hospodářské sankce proti Rusku]</ref><br>{{CAN}}<ref>[http://www.cbc.ca/news/politics/ukraine-to-get-helmets-vests-from-canada-to-help-protect-border-1.2729999 Ukraine to get helmets, vests from Canada to help protect border]</ref>
|combatant2={{RUS}} <br> ''тусгаарлагчид:'' <br> [[File:Flag of Novorussia (project).svg|21px]] [[Шинэ Орос]]: 
*Донецк Ардын Бүгд Найрамдах Улс
*Луганск Ардын Бүгд Найрамдах Улс <br><br>Дэмжлэг:<br>[[File:Flag of Transnistria (state).svg|21px]] [[Транснистр]]<ref>[http://www.jamestown.org/programs/edm/single/?tx_ttnews[tt_news]=42756&tx_ttnews[backPid]=27&cHash=d9a2b36398fb823841ea5b668577feca#.U_JbCqOzGUl Strelkov/Girkin Demoted, Transnistrian Siloviki Strengthened in ‘Donetsk People’s Republic’]</ref>
|commander1 ={{flagicon|Украйн}} [[Петро Порошенко]]<br>
{{flagicon|Украйн}} Арсен Аваков<br>
{{flagicon|Украйн}} Арсений Яценюк<br>
{{flagicon|Украйн}} Олег Ляшко<br>
{{flagicon|Украйн}} Дмитро Ярош
|commander2 = {{flagicon|Орос}} [[Владимир Путин]]<br>
{{flagicon|Орос}} [[Сергей Шойгу]]<br>
{{flagicon|Орос}} [[Игорь Стрелков]]<br>
{{flagicon|Орос}} Александр Бородай<br>
[[File:Flag of Novorussia (project).svg|21px]] Павел Губарев<br>
[[File:Flag of Novorussia (project).svg|21px]] Денис Пушилин
|casualties1= үрэгдсэн: 900–1200
|casualties2= үрэгдсэн: 15000+<ref>[http://www.pravda.com.ua/rus/news/2014/05/27/7026875/ Бойовики, які захопили аеропорт Донецька, практично знищені {{ref-ru}}&nbsp;— ЗСУ]</ref><ref>[http://vz.ru/news/2014/6/3/689815.html Київ: Українськими силовиками знищено більш ніж 300 ополченців {{ref-ru}}]</ref><ref>[http://www.pravda.com.ua/news/2014/06/10/7028563/ Біля аеродрому в Краматорську в перестрілці знищено близько 40 бойовиків&nbsp;— Тимчук]&nbsp;— «Українська правда», 10 червня 2014 року</ref><ref>[http://www.pravda.com.ua/news/2014/06/19/7029589/ Сили АТО у четвер знищили близько 200 бойовиків на Донеччині]&nbsp;— «Українська правда», 19 червня 2014 року</ref><ref>[http://ukr.lb.ua/news/2014/07/01/271488_ukrainskaya_artilleriya_razgromila.html Українська артилерія розгромила тренувальний табір терористів під Слов'янськом]&nbsp;— «Лівий берег», 1 липня 2014 року</ref><ref>[http://censor.net.ua/news/292286/sily_ato_unichtojili_okolo_1000_boevikov_terroristy_pytayutsya_dogovoritsya_o_koridore_sovetnik_glavy Сили АТО знищили біля 1000 бойовиків. Терористи намагаються домовитися про «коридор»,&nbsp;— радник голови МВС {{ref-ru}}]&nbsp;— «Цензор. НЕТ», 2 липня 2014 року.</ref><ref>[http://censor.net.ua/news/292530/ukrainskie_voennye_polnostyu_blokirovali_nikolaevku_is Українські військові повністю блокували [[Миколаївка (місто)|Миколаєвку]],&nbsp;— ІС {{ref-ru}}]&nbsp;— «Цензор. НЕТ», 3 липня 2014 року.</ref><ref>[https://www.facebook.com/vladislav.seleznev.94/posts/467577436712318 В пункті Гольмівський знищений табір бойовиків, в районі міста Перевальськ&nbsp;— опорний пункт… Знищено близько 500 бойовиків. У районі міста Дзержинськ знищена база бойовиків…знищено ще до 500 бойовиків.]&nbsp;— Прессекретар АТО Владислав Селезньов на Фейсбук, 11 липня 2014 року.</ref>
}}
'''Донбасс дахь дайн''' ({{lang-uk|Війна на Донбасі}}) — [[2014 он]]д [[Украин]]ы зүүн нутагт болж байгаа, украйны орос гаралтай иргэд болон украйны армийн хооронд болж байгаа дайн. Энэ иргэний дайны галд украйн цэргийн 1200, орос үндэстний 15000 орчим иргэн амь үрэгдсэн юм.<ref>{{Webarchiv|url=http://polit.ru/news/2014/09/23/victimes_total/ |wayback=20140924110435 |text=ООН насчитала 3500 жертв конфликта на Украине. |archiv-bot=2023-12-14 04:58:32 InternetArchiveBot }} Полит.ру</ref>

==Нөхцөл байдал==
2014 оны 3 сард Орсууд Украйны [[Крым]]ыг булаан авсан нь дэлхий нийтийн дургүйцэл эсэргүүцлийг төрүүлж, барууны улсууд Оросын эсрэг хориг арга хэмжээ авахад хүргэсэн юм.<ref>[http://news.liga.net/video/politics/1091860-okkupanty_vorvalis_v_ukrainskuyu_bazu_v_krymu_eto_nasha_pobeda.htm Оросын булаан эзлэгчид Крымыг дайрсан тухай видео]</ref><ref>[http://ru.tsn.ua/politika/zahvativ-krym-putin-zadushit-vlast-v-kieve-no-rossiya-stanet-izgoem-zapadnye-smi-352537.html Крымыг эзэлснээрээ Путин Киевийг шахамдуулав]</ref> Дараа нь оросууд Украины Зүүн бүс нутгийг довтолж [[Харьков]], [[Донецк]], [[Славянск]] гэсэн гол хотуудад салан тусгаарлах үймээнүүдийг системтэйгээр зохион байгуулж, хэдэн мянган иргэний аминд хүрээд байна.<ref>[http://fakty.ua/184741-rossiya-pochti-vtorglas-na-territoriyu-ukrainy---smi Орсууд Украйны нутгийг булаан эзэрхийлэв]</ref><ref>[http://glavred.info/politika/rossiyskie-voyska-vtorglis-na-vostok-ukrainy-admiral-276798.html Украйны зүүн хэсэгт Оросын цэрэг нэвтрэв]</ref><ref>{{Cite web |url=http://euroreporter.info/partnership/260-rossiya-uzhe-vtorglas-na-vostok-ukrainy-terpenie-zapada-podkhodit-k-kontsu |title=Оросууд Украйны зүүн хэсгийг эзэрхийлэв барууныхны тэвчээр барагдав |access-date=2014-07-15 |archive-date=2015-05-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150508132411/http://euroreporter.info/partnership/260-rossiya-uzhe-vtorglas-na-vostok-ukrainy-terpenie-zapada-podkhodit-k-kontsu |url-status=dead }}</ref> Орос улс<ref>{{Cite web |url=http://ukr1.pravda.com.ua/news/2014/06/16/7029211/?attempt=1 |title=Орос Украйн дахь түрэмгийллээ үргэлжлүүлсээр байна |access-date=2014-07-15 |archive-date=2014-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714223349/http://ukr1.pravda.com.ua/news/2014/06/16/7029211/?attempt=1 |url-status=dead }}</ref> зүүн Украйнд террорист байгууллага<ref>{{cite web |title=Донецкт өөрийгөө бүрэн эрхт улсаар зарласан террорист байгууллага бий болов |date=16.05.2014 |url=http://www.gp.gov.ua/ua/news.html?_m=publications&_t=rec&id=138582 |publisher=[[Генеральна прокуратура України]] |accessdate=19.05.2014}}</ref><ref name="ТВі. ДНР та ЛНР — терорг-ції.">[http://tvi.ua/new/2014/05/16/hpu_oholosyla_tak_zvani_dnr_ta_lnr_terorystychnymy_orhanizaciyamy Зүүн Украйны террорист байгууллагууд] ''ТВі''. 16.05.2014.</ref> «[[Шинэ Орос]]-ыг» үүсгэн байгуулсан байна. Шинэ Орос гэгч байгууллага нь [[Украйн]]ы эсрэг террорист үйл ажиллагааг янз бүрийн хэлбэрээр явуулж байна.<ref name="Турчинов">[http://www.pravda.com.ua/news/2014/04/13/7022274/ өгүүлэл] Українська правда, 13 квітня 2014 р.</ref>

== Үйл явдал ==
[[File:2014-04-14 Sloviansk city council - 2.jpg|thumb|250px|left|Террористууд<ref>[http://www.montsame.mn/index.php?option=com_k2&view=item&id=36181:500&Itemid=662 ТЕРРОРИСТУУДАД ХУЛГАЙЛАГДСАН 500 ОРЧИМ ХҮНИЙ ХУВЬ ЗАЯА ТОДОРХОЙГҮЙ БАЙНА: Өнгөрсөн тав гаруй сарын хугацаанд Украины Донецк, Луганск болон Харьков мужид 1000 гаруй хүн хулгайлагджээ.]</ref>, Славянск, 04.14.2014]]
[[File:Battalion Donbass Open training9.jpg|thumb|250px|left|Украйны цэргийн сургалт]]
[[File:Sloviansk - April 16th - Military Vehicle with Russian Flag.webm|thumb|250px|ОХУ-ын террористууд.]]
[[File:Burning apartment building in Shahtersk, August 3, 2014.jpg|thumb|250px|Шахтерск, 2014 оны 8 сарын 3]]
[[File:Shootings from AK. Aidar, Lugansk region 91.jpg|thumb|250px|Украйны арми, Луганск бүс.]]
* [[2014 он]]ы [[Дөрөвдүгээр сар]]: салан тусгаарлагчид [[Луганск]], [[Донецк]]ийг<ref name="if-7.04">{{cite web|url=http://www.interfax-russia.ru/South/special.asp?id=488189&sec=1724|title=Донецк провозгласил себя суверенной республикой|date=2014-04-07|publisher=[[Интерфакс]]|accessdate=}}</ref> болон [[Харьков]]<ref>[http://lenta.ru/news/2014/04/08/kharkov/ В Харькове вслед за Донецком провозглашена «народная республика»].</ref> эзлэв. Дөрөвдүгээр сарын 7 — Салан тусгаарлагчдын эсрэг үйл ажиллагааг эхлүүлснийг мэдэгдэв. Дөрөвдүгээр сарын 8 — [[Харьков]] чөлөөлөв.<ref>{{cite web|url=http://www.gazeta.ru/politics/news/2014/04/08/n_6067397.shtml|title=МВД Украины: в Харькове проходит антитеррористическая операция|date=2014-04-08|publisher=[[Газета.ру]]|accessdate=}}</ref> Салан тусгаарлагчдад эзлэгдсэн: Енакиево<ref>[http://news.liga.net/news/politics/1345505-separatisty_zakhvatili_gorodotdel_militsii_i_gorsovet_v_enakievo.htm Сепаратисты захватили городотдел милиции и горсовет в Енакиево] // [[ЛИГАБизнесИноформ]]</ref>, Макеевка<ref>{{Cite web |url=http://vesti.ua/donbass/47277-v-makeevke-zahvatili-mjeriju |title=В Макеевке захватили мэрию |access-date=2014-08-21 |archive-date=2014-08-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140812095804/http://vesti.ua/donbass/47277-v-makeevke-zahvatili-mjeriju |url-status=dead }}</ref>, Мариуполь<ref>[http://www.0629.com.ua/news/514955 В Мариуполе захвачено здание городского совета] // 0629.com.ua</ref>, Горловка<ref>[http://www.mk.ru/politics/world/article/2014/04/14/1013662-v-gorlovke-zahvatili-militsiyu-i-vodruzili-rossiyskiy-flag.html В Горловке захватили милицию и водрузили российский флаг] // [[Московский комсомолец]], 14.04.2014</ref>, Харцызск<ref>[http://www.rosbalt.ru/ukraina/2014/04/14/1256303.html В Харцызске митингующие захватили мэрию] // [[Росбалт]], 14.04.2014</ref>, Ждановка<ref>''Алиса Титко'' [http://kp.ua/daily/140414/448322/ Частью Донецкой Народной Республики стали Ждановка и Кировское] // [[Комсомольская правда]] в Украине, 14.04.2014</ref>, Кировское, Новоазовск<ref>[http://vesti.ua/donbass/47838-novoazovsk-podnjal-flag-doneckoj-respubliki Новоазовск поднял флаг Донецкой республики]</ref>, Северск<ref>[http://www.unian.net/politics/909567-v-seversk-priehali-voorujennyie-seapartistyi-na-bmd-no-gorod-ostalsya-pod-kontrolem-vlastey.html В Северск приехали вооружённые сепаратисты на БМД, но город остался под контролем властей] // [[УНИАН]] от 18 апреля 2014</ref>, Комсомольское болон Старобешево.<ref>[http://www.kp.ru/online/news/1715687/ Над Старобешево подняли флаги Донецкой Народной Республики и объявили награду за Коломойского] // [[Комсомольская правда]], 19.04.2014</ref><ref name="glagol19apr">{{cite web|url=http://glagol.in.ua/2014/04/19/eshhe-dva-goroda-vstali-pod-znamya-donetskoy-respubliki/|title=Ещё два города встали под знамя Донецкой Республики|publisher=Глагол|date=2014-04-19|access-date=2014-08-21|archive-date=2014-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006143337/http://glagol.in.ua/2014/04/19/eshhe-dva-goroda-vstali-pod-znamya-donetskoy-respubliki/|url-status=dead}}</ref>
* [[2014 он]]ы [[Тавдугаар сар]]: Салан тусгаарлагчид Красноармейск болон Родинскоег довтолжээ.<ref>{{cite web|url=http://ru.tsn.ua/ukrayina/v-krasnoarmeyske-i-rodinskom-separatisty-shturmom-zahvatili-gorotdely-milicii-smi-363568.html|title=В Красноармейске и Родинском сепаратисты штурмом захватили горотделы милиции - СМИ|publisher=[[TCH (канал)|TCH]]|date=2014-05-01|lang=ru}}</ref> Тавдугаар сарын 11 — Донецк болон Луганскийн хараат бус байдлын талаар санал асуулга нь хуурамчаар бичсэн. Волноваха байлдаанд 18 украин иргэн амь үрэгдэв.
* [[2014 он]]ы [[Зургадугаар сар]]: байлдаан, түр эвлэрэл.
* [[2014 он]]ы [[Долдугаар сар]]: [[Славянск]], [[Краматорск]], [[Дружковка]], [[Константиновка]], [[Артёмовск]], [[Северск]], [[Рубежное]], [[Дзержинск]], [[Северодонецк]], [[Лисичанск]] болон [[Кировск]]ийг чөлөөлөв. Алан хядагчид Malaysia Airlines-ын нисэх онгоцыг буудаж унагав.<ref>[[Українська правда]]: [http://www.pravda.com.ua/news/2014/07/17/7032240/ Порошенко назвав терористичним актом збиття малазійського літака], 17 липня 2014</ref>
* [[2014 он]]ы [[Наймдугаар сар]]: Красногоровка болон Старомихайловкаг чөлөөлөв.<ref>[http://ru.tsn.ua/video/video-novini/krasnogorovka-i-staromihaylovka-osvobozhdeny-ot-terroristov.html Красногоровка и Старомихайловка освобождены от террористов] // ТСН, 02.08.2014</ref> Саур-Могила байлдаан, Украйны цэргийн ялалт. Луганск болон Донецк төлөө тулаан. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин  наймдугаар сарын 26-нд Гаалийн Холбооны гишүүн улсуудын удирдагчдын хамтаар Украины Ерөнхийлөгч Петро Порошенкотой уулзана гэж Кремлийн хэвлэлийн алба мэдээлжээ.<ref>{{Cite web |url=http://www.montsame.mn/index.php?option=com_k2&view=item&id=36273:2014-08-21-03-49-33&Itemid=662 |title=В.ПУТИН УКРАИНЫ ЕРӨНХИЙЛӨГЧТЭЙ УУЛЗАНА |access-date=2014-08-21 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308160709/http://montsame.mn/index.php?id=36273:2014-08-21-03-49-33&itemid=662&option=com_k2&view=item |url-status=dead }}</ref>
* [[2014 он]]ы [[Есдүгээр сар]]: [[ОХУ]]-ын цэргийн довтолгоо.<ref>[http://24tv.ua/home/showSingleNews.do?rosiya_zdiysnila_povnomasshtabne_vtorgnennya_na_teritoriyu_ukrayini__shkiryak&objectId=478993 Росія здійснила повномасштабне вторгнення на територію України, - Шкіряк]</ref>

== Эдийн засгийн дайн ==
ОХУ-ын Украйнд өрнүүлж байгаа террорист дайны эсрэг Европын холбоо эдийн засгийн шат дараалсан хориг арга хэмжээнүүд авч эхэлсэн юм. 2014 оны зунаас ОХУ нь Украйны бүх төрлийн хөдөө аж ахуйн бараанд хориг тавьснаас болж хоёр талд маш олон төрлийн эдийн засгийн хүндрэлүүд үүсч эхэлжээ. 2014 оны 7 сард Европын хориг эхэлсний дараахан Орост хэд хэдэн томоохон аялал жуулчлалын компани ба авиа компани дампуурлаа. Мөн ОХУ зөрүүлээд 10 тэрбум орчим еврогийн барууны хүнсний бараанд хориг тавьжээ.<ref>[http://edition.cnn.com/2014/08/14/business/russia-eu-food-embargo/index.html?iid=article_sidebar Европын ямар бүтээгдэхүүнийг оросууд авахгүй вэ? CNN]</ref>

Европын хоригийн хамгийн том хохирогчоор тодорсон ОХУ-ын Роснефть компани шууд санхүүгийн хүндрэлд орж улсынхаа [[Дэлхийн_улсуудын_баялгийн_нөөцийн_сан|Баялгийн сангаас]] 1,5 их наяд рубль (42 тэрбум ам.дол) нэхсэн боловч засгийн газар нь татгалзжээ.<ref>[http://finance.yahoo.com/news/rosneft-asks-state-42-billion-101207662.html Роснефть хоригийн дараахан 42 тэрбум доллар гуйв, Блүүмберг Мэдээ]</ref> Роснефть компани нь ОХУ-ын газрын тосны нийт үйлдвэрлэлийн 40%-ийг нийлүүлдэг.

ОХУ нь удахгүй Европын орнуудын авиа компаниудыг газар нутаг дээгүүрээ онгоц дайрч өнгөрүүлэхийг хориглох талаар авч хэлэлцэж байна. Хүйтэн дайны үед барууны иргэний онгоцууд Азийн том хотууд орохдоо Орсын газрыг тойрч маш даялж ойрх дорнодод замдаа бууж түлшээ цэнэглээд Ази ордог байсан нь маш цаг алддаг тээвэрлэлт байсан юм.

2014 оны дундаас дэлхийн газрын тосны үнэ хурдтай унаж, түүнтэй уялдан Орос рублийн ханш огцом унаж эхэлж 12 сарын эхээр нийт оны дүнгээрээ рубль нь ам.долларын эсрэг 45% унажээ. Мөн 12 сард Оросын төв банк гол хүүг 10%-аас огцом өсгөж 17%-д хүргэж рублийн ханш уналтыг сааруулах арга хэмжээ авчээ. <ref>[http://news.yahoo.com/russian-economy-minister-sees-inflation-10-pct-end-180939803--business.html Оросын инфляц 2015 онд 10%-д хүрнэ, Ройтер 2014-12-26]</ref>

== Эшлэл ==
{{commonscat|War in Donbass}}
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Дорнод Украин дахь дайн]]
[[Ангилал:2014 оны зөрчилдөөн]]
[[Ангилал:2015 оны зөрчилдөөн]]
[[Ангилал:Зэвсэгт мөргөлдөөн]]
[[Ангилал:21-р зууны дайн]]
[[Ангилал:Европын дайн]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын дараах зөрчилдөөн]]
[[Ангилал:Төлөөллийн дайн]]