Jump to content

Хярс

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Хярс Үнэг[1]

Ховордолтын зэрэглэл

Ховордоогүй (ОУБХХ)
Биологийн ангилал
Аймаг: Амьтан
Хүрээ: Хөвчтөн
Дэд хүрээ: Сээр нуруутан
Анги: Хөхтөн
Баг: Мах идэштэн (Carnivora)
Овог: Чонынхон (Canidae)
Төрөл: Vulpes
Зүйл: V.corsac
Латин нэр
Vulpes corsac
Карл Линней, 1768
Хярсны тархалт
Хярсны тархалт


Хярас Үнэг (Vulpes corsac) Мах идэштэн багийн хөхтөн амьтан.

Биеийн галбир төрхөөрөө үнэгтэй төстэй боловч илэрхий жижиг биетэй. Биеийн өнгө хул шаргалдуу саарал, сор үсний үзүүр цагаан тул  мөнгөлөг туяатай харагдна. Сүүл богино үзүүр нь хар. Өвлийн үс тод улаан шаргал, зуны үс улбар цайвар. Амьдралын онцлог Голдуу харуй бүрийгээр явдаг. Биеийн урт нь 50-60 см, сүүлний урт 25-36 см, чихний урт 6-9 см, биеийн жин 2-3 кг хүрнэ.

Монгол орны ихэнх нутгаар буюу тал хээр, цөлөрхөг хээрийн бүс нутгаар өргөн тархсан. Үнэг нь өндөрлөг, хадархаг, бартаа ихтэй уулсын гуу жалга, эрэг, хөндий газар амьдардаг бол хярс нь цөлөрхөг хээр, хээрийн завсрын шинжтэй тэгш талархаг газрыг шүтэн амьдардаг. Байршил нутгийн хувьд өргөн сонголттой амьтад. Хярс тал газар амьдардаг учраас агнуурт их өртдөг. Тэрээр нүх ухах чадваргүй тул тарваганы орхигдсон нүхийг ашигладаг байна. Тэгэхээр тарваганы нүх нь хярс болон бусад нүхэнд орогнодог амьтдын амьдралын таатай орчин бүрдүүлж өгдөг байна.

Тэд сүргээр амьдардаггүй насан туршдаа хосоор амьдарна. Эм хярс хээлээ тээхэд эр хярс нь идэш тэжээл олж өгдөг. Хярсны амьдралын мөчлөгийг сэкс хийх үе, гавар бойжих үе , бүл сарних үе гэж хуваах боломжтой байдаг гэнэ. Аюулаас биеэ хамгаалахын тулд харгана, бутны араар орж нуугдах, нүхэнд орох зэргээр гадны аюулаас биеэ хамгаална. Тэдний орооны үе хоёрдугаар сард болдог. Эм хярс хээлээ тээх хугацаа 50-60 хоног байдаг. Жилд нэг удаа гаварлах ба дунджаар 3-6 гавар төрүүлнэ. Хүмүүс зөнжиг гэдэг энэ нэрийг нь төдийлөн мэддэггүй бөгөөд хярсны нялх төлийг гавар гэж нэрлэдгээр нь сайн мэддэг. 

  1. Воценкрафт, В.К. (2005). "Order Carnivora". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 532–628. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
 Commons: Corsac foxes – Викимедиа дуу дүрсний сан
Викизүйлд Vulpes corsac-тай холбоотой мэдээлэл байна.