Вьетминь
Вьетминь (вьетнам. Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh Hội, вьетнам товчлол. Việt Minh, монгол. Вьетнамын тусгаар тогтнолын Лиг)- 1941 оны 5-р сарын 19-нд Хо Ши Мин-ий Франц болон Японоос эрх чөлөөгөө олж авах гэж байгуулагдсан нэгдсэн цэрэг-улс төрийн хөдөлгөөн.
Урьдах нөхцөл байдал
[засварлах | кодоор засварлах]1939 оны 11-р сарын 6-нд Энэтхэг-хятадын Коммунист Намын Төв Хорооны (ЭХКН) VI бага хурал болж, Европт өсөн нэмэгдэж буй цэргийн мөргөлдөөний нөхцөл дэх үйл ажиллагааны асуудлыг авч хэлэлцэн, хууль ёсны болон далд аргаар зэвсэгт бослого гаргах нөхцөлийг бэлтгэх үйл ажиллагаанд шилжих шийдвэр гаргасан байна.
1941 оны 5-р сарын 6-нд Япон улс, Францын Энэтхэг-хятадтай худалдаа, эдийн засгийн гэрээ байгуулав. Францыг (Вьетнам нь колони байсан) нацист Германд бууж өгсний дараа Францын өмнөд хэсэгт байгуулагдсан Германыг дэмжигч Вишигийн дэглэм Японд (Вьетнамыг нэхэмжилж байсан) буулт хийсэн байна. 1941 оны 7-р сарын 14-нд Япончууд Францын Энэтхэг-хятадын өмнөд хэсэгт Японы цэргийг байрлуулах хэлэлцээрийг эхлүүлж, 1941 оны 7-р сарын 23-нд Энэтхэг-хятадын хойгийг хамтран хамгаалах тухай Япон-Францын хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан байна. 1941 оны 7-р сарын 26-нд Японы засгийн газар энэхүү гэрээний эх бичвэрийг нийтэлж, 1941 оны 7-р сарын 29-нд Япон улс Энэтхэг-хятадын хойгийг эзэлж эхэлжээ.
Япончууд Францын ангиудын зэвсгийг хурааж эхэлсний дараа 1940 оны 9-р сарын 27-нд Бак Сон (Ланг Сон муж) дахь Энэтхэг-хятадын Коммунист Намын далд хороо бослого гаргахаар шийджээ. Францын колончлолын цэргүүдийн уугуул ангиуд босогчдын талд орж, Францын бусад зарим ангиудыг зэвсгийг олзлон авчээ. Босогчид Монья дахь цэргийн байрыг эзэлж, зэвсэгт отрядууд байгуулснаа зарласан боловч үүний дараа Япончууд Францын цэргүүдийг зэвсэглэхээ зогсоож, өмнө нь хоригдож байсан Францын цэргүүдийг суллаж, босогчдын эсрэг цэргийн ажиллагаа явуулахыг зөвшөөрсөн байна. 1940 оны 11-р сарын 13 хүртэл тэмцэл үргэлжилж бослогыг дарсан байна.
Нам Куид (Вьетнамын өмнөд хэсэг) бослогыг бэлтгэж байсан Энэтхэг-хятадын Коммунист Намын Сайгон дахь хорооны нарийн бичгийн дарга Мин Хайг баривчилсаны улмаас Нам Куи дахь бослогыг эрт эхлүүлэхэд хүргэв. 1940 оны 11-р сарын 23-нд эхэлж хоёр сар үргэлжилээд бүрэн дарагдсан байна.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Нам Куи дахь бослого бүтэлгүйтсэний дараа дахин хоёр бүлэг хятадын Жинши мужаас хойд Вьетнам руу орж ирсэн байна. Эхний бүлэгт 43 вьетнам хүн (түүний 20 нь Хятадын Гоминданы армид цэргийн алба хааж байсан туршлагатай), хоёр дахь бүлэг нь Хо Ши Мин нарын зургаан хүнтэй хил нэвтэрсэн байна.
Тус байгууллагыг 1941 оны 5-р сард Вьетнамтай хиллэдэг Хятадын Жинши хотод байгуулжээ. Тус байгууллагад Энэтхэг-хятадын Коммунист намын гишүүд, түүнчлэн тариачин, үйлдвэрчний эвлэл, залуучууд, эмэгтэйчүүдийн байгууллага, нийгэмлэгийн идэвхтнүүд оржээ.
Үүний дараа Као Банг мужийн Пак Бо тосгонд хууль бус нууц хэвлэх үйлдвэр байгуулагдаж, гар хийцийн цаасан дээр сонин, ухуулах хуудас, уран зохиол хэвлэж эхэлсэн байна. Дундад зууны үеийн Хятадын командлагч Сун Цзугийн вьетнам хэл рүү орчуулсан "Дайны урлаг" хэмээх тууж мөн хэвлэгдсэн юм.
1941 оны 10-р сарын 25-нд Вьетминь байгууллагын тунхаг, хөтөлбөр, дүрэм нийтлэгдсэн юм.
1941-1942 онд Вьетминий гол үйл ажиллагаа нь Вьетнамын хойд хэсэгт Хятадтай хиллэдэг уулархаг, ой модтой газар нутаг өрнөж байв. Анхны тулах баазууд энд бий болж, боловсон хүчин бэлтгэгдэж эхэлсэн байна.
1942 онд Меконг мөрний бэлчирийн нам дор хэсэгт Вьетминий нөлөөллийн бүсийг өргөжүүлэхийн тулд Во Нгуен Гиап-ын удирдлаган дор "Өмнөд зүг рүү явах тэргүүлэх отряд" байгуулагдав. Үүний дараа улс орны янз бүрийн хэсэгт хүн амын дунд үймээн самуун, зэвсэгт эсэргүүцлийн бэлтгэлийг хангасан нутаг дэвсгэрийн хөдөлгөөний байгууллагуудыг байгуулж эхлэв.
1942 оны сүүлээр Вьетнамын гурван мужийн түр хороо байгуулагдаж, Као Банг, Бак Кан, Ланг Сон мужууд дахь байгууллагын үйл ажиллагааг зохицуулах зохион байгуулалтын төв болжээ.
1942-1943 онд Вьетминь-д "Эх орноо аврах ажилчдын нийгэмлэг", "Эх орноо аврах тариачдын нийгэмлэг", "Эх орноо аврах залуучуудын нийгэмлэг" зэрэг хэд хэдэн эх оронч байгууллагууд нэгдэж эхэлсэн байна.
1943 оны эхээр Вьетминий идэвхтнүүд суртал ухуулгын үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож, аман яриа өрнүүлж, "Cu Quoc" (Вьетминий хэвлэл), "Ко Гиай Фаунг" (Коммунист намын хэвлэл) сонин, ухуулах хуудас, уран зохиол тарааж байв. 1943 оны 2-р сард Вьетминий удирдлага сэхээтнүүд болон үндэсний хөрөнгөтнүүдийг татан оруулж, зэвсэгт бослогын бэлтгэл ажлыг эхлүүлэхээр шийдсэн байна.
1943 оны 8-р сард Као Банг, Тайланд Нгуен мужуудыг холбосон "корридор" -ын төвд Вьетминий хоёр зэвсэгт отряд байгуулагдсан юм.
1943 оны 11-р сард хөдөлгөөний идэвхжил нэмэгдсэний улмаас Вьетминий үндсэн хүчин байрлуулсан газарт өргөн хэмжээний хариу шийтгэх ажиллагаа Японы талаас эхэлсэн. 1943 оны эцэс гэхэд сул зэвсэглэсэн Вьетнамын ангиуд Японы цэргүүдтэй мөргөлдөж ихээхэн хохирол амссан байна.
1944 оны 5-р сард Вьетминий Төв Хорооноос "Бослогод бэлтгэх" заавар гаргаж, үүний дараа зэвсэгт ангиудын тоо нэмэгдэж эхлэв. Энэ нь Японы колончилогч эрх баригчдыг түгшээж, Вьет Бак нутагт хэд хэдэн томоохон ажиллагаа явуулж, хэлмэгдүүлэлтээ эрчимжүүлсэн юм.
1945 онд Япон дайнд ялагдаж байна гэдгийг ойлгосон эзэн хаан Бао Дайгийн олон түшмэд Вьетминьд дэмжлэг үзүүлж, Японы эзлэн түрэмгийлэгч засаг захиргааны тушаалыг зөрчиж эхлэв.
1945 оны 3-р сарын 9-нд Энэтхэг-хятадын хойг дахь Японы армийн командлал Францын цэргүүдэд зэвсгээ хураалгахыг шаардлага тавьж, маргааш нь буюу 1945 оны 3-р сарын 10-нд Францын цэргүүдийн байрлалыг бүслэн байлдааны ажиллагаа явуулж цагдан хорьж эхэлжээ. Тухайн үед энд байсан 37 мянган Францын колончлолын цэргүүдээс (7 мянга нь Франц, 30 мянган уугуул цэрэг) 5 мянга нь Хятадын хил рүү гарч чаджээ. Эдгээр үйл явдлууд хүчний тэнцвэрийг Вьетминий талд ихээхэн өөрчилсөн байна.
1945 оны 8-р сарын 16-нд Вьетминий цэргүүд Тан Чао хотоос Улаан мөрний бэлчир, Ханойн чиглэлд давшилж 1945 оны 8-р сарын 17-нд Ханой руу орж, эзэн хааны ордны харуулуудыг зэвсэглэн, хуаран, зэвсгийг эзэлжээ. 1945 оны 8-р сарын 19-ний орой тэд нийслэлийн стратегийн бүх объектуудад хяналтаа бүрэн тогтоожээ.
1945 оны 9-р сарын 2-нд Лиг Үндэсний Ассамблейн сонгуульд ялалт байгуулж, 300 суудлын 230-ыг авч, тэр өдөр Бүгд Найрамдах Ардчилсан Вьетнам Улс байгуулагдсаныг тунхаглав.
1946 онд Вьетнамын сэхээтнүүдийн төлөөллийг голчлон нэгтгэсэн "Вьетнамын Социалист нам" Вьетнамын тусгаар тогтнолын Лигт нэгдсэн.
Түүнчлэн 1946 оны эхээр Вьетнам, Кампучийн үндэсний нэгдсэн фронт "Кхмер Иссарак" хооронд холбоо байгуулагдаж, үүний дараа Вьетнам, Камбожийн коммунист партизануудын харилцан туслалцаа Вьетнам, Камбожийн хилийн бүсэд эрчимжсэн. 1946 оны зун Кхмерүүд Энэтхэг-хятадын хойг дахь Францын колончлолын цэргүүдийн эсрэг Вьетнамын партизаны ажиллагаанд оролцож эхлсэн байна.