Монгол хулан
| Монгол хулан | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Монгол хулан
| ||||||||||||||||||
| Ховордолтын зэрэглэл | ||||||||||||||||||
 Ховор | ||||||||||||||||||
| Биологийн ангилал | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Латин нэр | ||||||||||||||||||
| Equus hemionus hemionus (Питер Саймон Паллас, 1775) |
Монгол хулан (Equus hemionus hemionus) хулангийн дэд зүйл. Говийн хулан буюу Зиггетай (Equus hemionus luteus) хэмээх нэртэй ижил утга илтгэнэ.[1] Монгол болон хойд Хятадад тархсан, ан авын улмаас устахаасаа өмнө Казахстанд хүртэл тархаж байсан.[2]
20-р зууны дунд үе хүртэл манай орны Зүүн гарын, Алтайн өвөр говь, Их нууруудын хотгор, Нууруудын хөндий, Баянхонгор, Өмнөговь, Дорноговь, Сүхбаатар аймгийн урд талын цөлөрхөг хээр, зүүн тийш Буйр нуур хүртэлх нутагт хулан тархаж байсан талаар Улаан номд дурдсан байдаг. Одоо Зүүн гарын, Алтайн өвөр говь, Өмнөговь, Дорноговийн баруун хэсэг, Дундговийн урд хэсэгт л бий. Монгол хулангийн тархалт 1990-ээд онд эрс хумигдсан. 1994-1997 оны судалгаагаар өмнөд Монголын бүх нутгаар нийт 33000-63000 толгой хулан тархсаныг тооцоолсон.[3] 2003 онд шинэ судалгаагаар өмнөд Монголын 177563 ам км нутагт 20000 толгой хулан байгааг тооцоолсон.[4] Монгол дахь хулангийн тоо толгойг тооцоолсон судалгааны дүнг хянуур авч үзэх хэрэгтэй. Учир нь Монголд судалгааны батлагдсан протокол байдаггүй.[5][6] Гэсэн ч сүүлийн 70 жилд Монгол хулангийн тархалтын нутаг дэвсгэр 50%-иар багассан юм.
Нийт тархалтын 67 хувь нь Дорноговь, 20 хувь нь Өмнөговь, 13 хувь нь Ховд, Говь-Алтай, Баянхонгор аймгийн нутагт байна гэж үздэг. Харин сүүлийн 2-3 жилд хулангийн нөөц, байршил эрс хомсдож байгаа юм. Худалдаж ашиг хонжоо олох зорилгоор хуланг агнах явдал нэмэгдсээр байна.Хулгайн ан, малтай бэлчээр булаацалддаг зэргээс шалтгаалж Монгол хулангийн тоо толгой буурсаар байгаа бөгөөд одоо эмзэг зэрэглэлтэй болсон.[1] 1953 оноос хойш Монголд хуланг дархан цаазтай амьтан болгосон. Хулан нь дэлхийд төдийгүй Монгол орны нэн ховор амьтны болон Зэрлэг амьтан, ургамлын ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенц /CITES/-ийн нэгдүгээр хавсралтад бүртгэгдсэн агнахыг хуулиар хориглосон амьтан юм.
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Монгол хулан – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны санЭшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ 1.0 1.1 IUCN Red List (Memento 23. Аравдугаар сар 2005 цахим архивт) Equus hemionus ssp. hemionus
- ↑ Clark, B. and Duncan, P. 1992. Asian Wild Asses - Hemiones and Kiangs (E. hemionus Pallas and E. kiang Moorcroft). In: P. Duncan (ed.) Zebras, Asses, and Horses. An Action Plan for the Conservation of Wild Equids. IUCN/SSC Equid Specialist Group. IUCN, Gland, Switzerland. pp. 17-21.
- ↑ Reading, R. P., H. M. Mix, B. Lhagvasuren, C. Feh, D. P. Kane, S. Dulamtseren, and S. Enkhbold. 2001. Status and distribution of khulan (Equus hemionus) in Mongolia. Journal of Zoology, London, 254:381-389[permanent dead link].
- ↑ Mongolian Ministry of Nature and Environment. 2003. Status and distribution of the khulan in Mongolia in 2003. Unpublished report, Mongolian Ministry of Nature and Environment, Ulaanbaatar, Mongolia
- ↑ Buckland, S.T., D.R. Anderson, K.P. Burnham, J.L. Laake, D.L. Borchers and L. Thomas. 2001. Introduction to Distance Sampling. 432pp. Oxford University Press, Oxford UK and New York USA.
- ↑ Kaczensky P. and C. Walzer. 2002a, 2002b, 2003a, 2003b. Przewalski horses, wolves and khulans in Mongolia. Bi-annual progress reports. available from: www.takhi.org