Йошкар-Ола

Хот
Йошкар-Ола
Мари Элийн Үндэсний Театр
Далбаа Сүлд
Далбаа
Сүлд
Холбооны тойрог Ижилийн тойрог
Бүгд Найрамдах Улс Мари Эл
Хотын тойрог Йошкар-Ола
Тэргүүн Евгений Маслов
Байгуулагдсан 1584 он
Урьдын нэр Царевококшайск (1919 он хүртэл)
Краснококшайск (1927 он хүртэл)
Хот 1781 оноос хойш
Нутаг дэвсгэр 100 км2
Хүн ам 248.782 оршин суугч
(Мэдээ: 14. 10-р сар 2010)[1]
Хүн амын нягтрал 2488 хүн/км²
Далайн түвшнээс дээш 100 м
Угсаатны харьцаа орос үндэстэн (68%)
мари ястан (24%)
татар үндэстэн (4%)
Цагийн бүс UTC+3
Утасны код (+7)8362
Шуудангийн дугаар 424xxx
ТХ-н улсын дугаар 12
ОКАТО 88 401
Цахим хуудас www.i-ola.ru
Газар зүйн байршил
Солбицол 56° 38′ У, 47° 52′ ДКоординат: 56° 38′ 0″ У, 47° 52′ 0″ З
Йошкар-Ола (Европын Орос)
Red pog.svg
ОХУ-ын өрнөд хэсэг дэх газар зүйн байршил
Йошкар-Ола (Бүгд Найрамдах Мари Эл Улс)
Red pog.svg
Бүс нутаг дахь байршил
Оросын хотын жагсаалт

Йошка́р-Ола́Орос улсын холбооны махбод Бүгд Найрамдах Мари Улсын нийслэл, 260 мянган хүнтэй хот.

Түүх[засварлах | кодоор засварлах]

Мари нутгийг эзэлсний дараа оросууд 1584 онд суурин байгуулжээ. 1781 оноос хот гэгдэх болов. 1835 онд тус хотыг Мари нутгийн төв болгон хөгжүүлэх төлөвлөгөө хийгдэхэд 1000 гаруй хүнтэй л байлаа.[2] 1919 он хүртэл оросоор Царёвококшайск (хааны), 1919 — 1927 онд Краснококшайск (улаан) гэсэн нэртэй байв. Бага Кокшага голын эрэгт төвхнөсөн болохоор тийнхүү -кокшайск залгаж байжээ. 1927 оноос мари хэлний үгээр Йошкар-Ола (улаан хот) хэмээн нэрийдэн өнөөг хүрчээ. Засаг захиргааны эрх өөрчлөгдсөн аль ч үед Маригийн төв нь Йошкар-Ола байсаар ирсэн.

Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа нутгийнхаа төв хот гэдгээр эрчимтэй аж үйлдвэржиж, барилга байшин, хүн ард олширч, хот өргөжсөн. 1984 онд үүсэн байгуулагдсаны 400 жилийн ойгоор нь хүрсэн дэвшлийг үнэлж ЗХУ-ын Дээд Зөвлөлийн Тэргүүлэгчдийн зарлигаар «Хөдөлмөрийн улаан тугийн одон»-гоор шагнаж байв.[3]

1991 онд ЗХУ задарч ОХУ дангаар байгуулагдахад Йошкар-Ола нэг шат ахисан Мари орон ((БНМарУ)-ы нийслэл болж хувирсан бөгөөд 1970 оноос хүн амын өсөлт аажуурч 2014 оны байдлаар 260,352 хүн аж төрөн сууж байна.[4]

Хүн ам зүй[засварлах | кодоор засварлах]

1856-2013 оны Йошкар-Олагийн хүн амын тоо
Он 1856 1926 1959 1989 2014
Хүний тоо 1,200 4,300 88,744 241,600 260,352

Йошкар-Ола хүн амын олноор харьцуулахад Орос улсад 74-р байрт орох хот юм. Оршин суугчдын 55.2 % — эмэгтэй, 44.8 % — эрэгтэй бөгөөд орос (68%), маричууд (24%) голдуу оршин сууж, бүгд 50 орчим өөр яс үндэстэн байна.

Уур амьсгал[засварлах | кодоор засварлах]

Йошкар-Ола
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
32
 
-10
-18
 
 
25
 
-8
-17
 
 
24
 
-1
-10
 
 
34
 
9
0
 
 
40
 
18
6
 
 
61
 
23
10
 
 
82
 
25
13
 
 
60
 
22
11
 
 
54
 
16
6
 
 
53
 
6
0
 
 
46
 
-1
-6
 
 
37
 
-6
-13
Температур °CТунадас мм
Эх сурвалж: Roshydromet
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Йошкар-Ола
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) −9.9 −7.5 −0.6 9.4 18.4 22.6 24.5 22.4 15.6 6.3 −1.2 −5.9 Ø 7.9
Мин. Температур (°C) −17.9 −16.6 −10.1 −0.3 6.0 10.3 12.8 10.6 6.0 0.0 −6.3 −12.5 Ø −1.4
Тунадас (мм) 32 25 24 34 40 61 82 60 54 53 46 37 Σ 548
Бороотой өдөр (d) 9 7 7 7 8 10 10 9 9 11 10 10 Σ 107
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
−9.9
−17.9
−7.5
−16.6
−0.6
−10.1
9.4
−0.3
18.4
6.0
22.6
10.3
24.5
12.8
22.4
10.6
15.6
6.0
6.3
0.0
−1.2
−6.3
−5.9
−12.5
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с
32
25
24
34
40
61
82
60
54
53
46
37
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: Roshydromet


Хэдэн зураг[засварлах | кодоор засварлах]

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

 Commons: Йошкар-Ола – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Зүүлт[засварлах | кодоор засварлах]

  1. Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (Ergebnisse der allrussischen Volkszählung 2010. Band 1. Anzahl und Verteilung der Bevölkerung). Tabellen 5, S. 12–209; 11, S. 312–979 (Download von der Website des Föderalen Dienstes für staatliche Statistik der Russischen Föderation)
  2. Городской еженедельник «Йошкар-Ола». Специальный выпуск. Генеральный план города от 3 марта 2009 года. Проверено 13 июля 2010. Архивировано из первоисточника 13 августа 2011.
  3. Указом Президиума Верховного Совета СССР от 17 ноября 1984 года
  4. Оценка численности постоянного населения по муниципальным образованиям Республики Марий Эл на 1 января 2014 года. Проверено 1 апреля 2014. Архивировано из первоисточника 1 апреля 2014.