Jump to content

Эль Нино

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
(Ла нина-с чиглүүлэгдэв)
Номхон далайн хэвийн нөхцөл. Экваторын дагуух салхиар харьцангуй халуун далайн ус баруун зүг рүү шилжинэ. Өмнөд Америкийн эргийн дагуу хүйтэн ус дээш (босоо урсгал) шилжинэ.
Эль-Нино нөхцөл. Харьцангуй халуун ус Өмнөд Америкийн эрэгт хүрэх бөгөөд хүйтэн усны босоо ургал байхгүйгээс агаарын температур нэмэгдэнэ.
Ла-Нина нөхцөл. Харьцангуй халуун ус жирийн үеийнхээс илүү хол баруун зүг рүү шилжинэ.

ЭНСО буюу ENSO нь "El Niño-Southern Oscillation" гэсэн үгний товчлол бөгөөд далай-агаар мандлыг хамарсан цаг уурын үзэгдэл юм. ЭНСО нь далайн гадаргуугийн усны температур хэлбэлзэх үзэгдэл (тропик орчмын зүүн Номхон далайд тохиолдоно) бөгөөд үүнийг Эль-Нино (El Niño) болон Ла-Нина (La Niña) гэж нэрлэнэ. Эль-Нино гэдэг нь "Жаал хүү" (Христын бага нас гэсэн утгатай) гэсэн испани үг бөгөөд уг үзэгдэл зул сарын баярын үеэр өмнөд Америкийн баруун эрэгт тохиолддог тул ингэж нэрлэсэн байна[1]. Ла нина нь "Бяцхан охин" гэсэн утгатай үг юм[2].

Эль Нино нь бөмбөрцөгийн өмнөд хагасын цаг уурт үлэмж нөлөөтэй болно. Энэ үзэгдлүүдийг анх 1923 онд Гильберт Валкер тодорхойлсон ба Southern Oscillation буюу Өмнөдийн хэлбэлзэл гэж нэрлэдэг нь уг үзэгдэл сар эсвэл улирал бүрд давтагддагаас үүдэлтэй байна.

Эль-Нино ба Ла-Нина гэдэг нь далайн гадаргуугийн усны температур, тропик орчмын төв Номхон далайн гадаргуун усны температураас 0.5 °C-аас илүү хэмжээгээр халах хэвийн бус нөхцлийг хэлнэ. Энэ үзэгдэл 5 сараас бага хугацаагаар үргэлжилбэл Эль-Нино, Ла-Нина "нөхцөл", 5 сараас илүү хугацаагаар үргэлжилбэл "үзэгдэл" гэж нэрлэнэ.

  1. "California Department of Fish and Game, Marine Region: El Niño Information". Archived from the original on 2007-06-21. Татаж авсан: 2007-09-04.
  2. "El Ni?'s angry little sister". Archived from the original on 2007-10-16. Татаж авсан: 2007-09-04.