Хүйтэн дайн: Засвар хоорондын ялгаа
б r2.7.3) (робот Нэмж байна: tt:Салкын сугыш |
б Bot: Migrating 122 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8683 (translate me) |
||
| Мөр 12: | Мөр 12: | ||
{{Link FA|sv}} |
{{Link FA|sv}} |
||
[[af:Koue Oorlog]] |
|||
[[an:Guerra Fría]] |
|||
[[ar:حرب باردة]] |
|||
[[arz:حرب باردة]] |
|||
[[ast:Guerra fría]] |
|||
[[az:Soyuq müharibə]] |
|||
[[bat-smg:Šaltuojė vaina]] |
|||
[[be:Халодная вайна]] |
|||
[[be-x-old:Халодная вайна]] |
|||
[[bg:Студена война]] |
|||
[[bn:স্নায়ুযুদ্ধ]] |
|||
[[br:Brezel Yen]] |
|||
[[bs:Hladni rat]] |
|||
[[ca:Guerra Freda]] |
|||
[[ckb:شەڕی سارد]] |
|||
[[co:Guerra freta]] |
|||
[[cs:Studená válka]] |
|||
[[cv:Сивлек вăрçă]] |
|||
[[cy:Y Rhyfel Oer]] |
|||
[[da:Den kolde krig]] |
|||
[[de:Kalter Krieg]] |
|||
[[diq:Herbo Serdın]] |
|||
[[el:Ψυχρός πόλεμος]] |
|||
[[eml:Guèra fradda]] |
|||
[[en:Cold War]] |
|||
[[eo:Malvarma milito]] |
|||
[[es:Guerra Fría]] |
|||
[[et:Külm sõda]] |
|||
[[eu:Gerra Hotza]] |
|||
[[ext:Guerra Fria]] |
|||
[[fa:جنگ سرد]] |
|||
[[fi:Kylmä sota]] |
|||
[[fiu-vro:Külm sõda]] |
|||
[[fo:Kalda kríggið]] |
|||
[[fr:Guerre froide]] |
|||
[[fy:Kâlde Kriich]] |
|||
[[ga:Cogadh Fuar]] |
|||
[[gan:冷戰]] |
|||
[[gd:Cogadh Fuar]] |
|||
[[gl:Guerra fría]] |
|||
[[he:המלחמה הקרה]] |
|||
[[hi:शीतयुद्ध]] |
|||
[[hif:Cold War]] |
|||
[[hr:Hladni rat]] |
|||
[[hu:Hidegháború]] |
|||
[[hy:Սառը պատերազմ]] |
|||
[[ia:Guerra frigide]] |
|||
[[id:Perang Dingin]] |
|||
[[ilo:Nalamiis a Gubat]] |
|||
[[io:Kolda milito]] |
|||
[[is:Kalda stríðið]] |
|||
[[it:Guerra fredda]] |
|||
[[ja:冷戦]] |
|||
[[jv:Perang Dingin]] |
|||
[[ka:ცივი ომი]] |
|||
[[kaa:Salqın urıs]] |
|||
[[kk:Суық соғыс]] |
|||
[[km:សង្គ្រាមត្រជាក់]] |
|||
[[kn:ಶೀತಲ ಸಮರ]] |
|||
[[ko:냉전]] |
|||
[[krc:Сууукъ къазауат]] |
|||
[[ku:Şerê sar]] |
|||
[[la:Bellum frigidum]] |
|||
[[lad:Gerra Friya]] |
|||
[[lb:Kale Krich]] |
|||
[[lez:Къайи дяве]] |
|||
[[li:Kouwe Oorlog]] |
|||
[[lt:Šaltasis karas]] |
|||
[[lv:Aukstais karš]] |
|||
[[mk:Студена војна]] |
|||
[[ml:ശീതയുദ്ധം]] |
|||
[[mr:शीत युद्ध]] |
|||
[[ms:Perang Dingin]] |
|||
[[mwl:Guerra Frie]] |
|||
[[my:စစ်အေးတိုက်ပွဲ]] |
|||
[[mzn:سرد جنگ]] |
|||
[[nds:Koolt Krieg]] |
|||
[[new:शीत हताः]] |
|||
[[nl:Koude Oorlog]] |
|||
[[nn:Den kalde krigen]] |
|||
[[no:Den kalde krigen]] |
|||
[[nrm:Fraide Dgèrre]] |
|||
[[oc:Guèrra Freja]] |
|||
[[os:Уазал Хæст]] |
|||
[[pa:ਸ਼ੀਤ ਜੰਗ]] |
|||
[[pap:Guera Friu]] |
|||
[[pl:Zimna wojna]] |
|||
[[pms:Guèra frèida]] |
|||
[[pnb:ٹھنڈی لڑائی]] |
[[pnb:ٹھنڈی لڑائی]] |
||
[[pt:Guerra Fria]] |
|||
[[ro:Războiul Rece]] |
|||
[[ru:Холодная война]] |
|||
[[rue:Холодна война]] |
|||
[[scn:Guerra Fridda]] |
|||
[[sh:Hladni rat]] |
|||
[[simple:Cold War]] |
|||
[[sk:Studená vojna]] |
|||
[[sl:Hladna vojna]] |
|||
[[so:Dagaalkii qaboobaa]] |
|||
[[sr:Хладни рат]] |
|||
[[stq:Koolde Kriech]] |
|||
[[sv:Kalla kriget]] |
|||
[[sw:Vita baridi]] |
|||
[[ta:பனிப்போர்]] |
|||
[[tg:Ҷанги Сард]] |
|||
[[th:สงครามเย็น]] |
|||
[[tk:Sowuk uruş]] |
|||
[[tl:Digmaang Malamig]] |
|||
[[tr:Soğuk Savaş]] |
|||
[[tt:Салкын сугыш]] |
|||
[[ug:سوغۇق ئۇرۇش]] |
|||
[[uk:Холодна війна]] |
|||
[[ur:سرد جنگ]] |
|||
[[uz:Sovuq urush]] |
|||
[[vec:Guera Freda]] |
|||
[[vi:Chiến tranh Lạnh]] |
|||
[[war:Matugnaw nga Gera]] |
|||
[[yi:קאלטער קריג]] |
|||
[[za:Lengx Can]] |
|||
[[zea:Kouwe Oorlog]] |
|||
[[zh:冷战]] |
|||
[[zh-min-nan:Léng-chiàn]] |
|||
[[zh-yue:冷戰]] |
|||
20:08, 8 Гуравдугаар сар 2013-ий байдлаарх засвар
Хүйтэн дайн гэдэг нь дэлхийн хоёрдугаар дайны үеэс эхтэй, дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа үргэлжилсэн олон улсын улс төрийн үйл явц бөгөөд энэ нь ЗХУ-ын тэргүүлсэн социалист систем, АНУ тэргүүтэй капиталист системийн хоорондын үзэл суртлын зөрчилдөөн байв. Хүйтэн дайныг 1940-өөд оны дунд үеэс эхлэн, ЗХУ-ыг задартал 1990-ээд оны эхэн үеийг хүртэл үргэлжилсэн гэж үздэг.
Хүйтэн дайн гэж нэрлэх болсон нь энэ дайн нь өмнөх цаг үеүд шиг талууд нь шууд хоорондоо зэвсэг барин нүүр тулан дайтахгүй харин өөр арга замаар, цэргийн эвсэл байгуулж, тагнуул, үзэл суртлын тэмцэл өрнүүлэх замаар тулалдан, зөрчилдөн тэмцэлдсэнээс ийн нэрлэх болжээ. Хэдийгээр ЗХУ болон холбоотны улс орнууд хоорондоо улс төрийн хүрээнд тохиролцон нацист Германы эсрэг дэлхийн хоёрдугаар дайнд хамтран тэмцсэн ч тэдний хооронд үзэл суртлын том зөрчил байгаа нь дайн дуусах дөхөх тусам улам бүр тодорхой болж байв. Энэ нь дайн дууссаны дараа улам бүр ил гарч ирсэн.
Хүйтэн дайны үед олон улсын нөхцөл байдал зарим үед ихэд хурцдан зарим үед тайвшран харьцангуй энхийн байдалтай болж байв. Тухайлбал 1948-1949 оны Берлиний бүслэлт, 1950-1953 оны Солонгосын дайн, 1961 оны Берлиний хямрал, 1959-1975 оны Вьетнамын дайн, 1979-1989 оны Афганистаны дайн, 1962 оны Кубын пуужингийн хямрал зэрэг нь хүйтэн дайны үеийн халуун цэгүүд болж байв. Хүйтэн дайны үед их гүрнүүд хоорондоо шууд нүүр тулан байлдахгүй байсан нь тэдгээрийн цөмийн зэвсгийн хүчин чадавх, хэрвээ цөмийн дайн болбол тэндээс ялагч үлдэхгүй тухай цөмийн дайны онол зэргээс болж байв. 1980-аад оны сүүл үеэс хүйтэн дайны уур амьсгал харьцангуй зөөлөрсөн. Михайл Горбачев ЗХУ-д өөрчлөлт шинэчлэлт, ил тод байдал өрнүүлж эхэлсэн ба ЗХУ 1991 онд задарснаар хүйтэн дайн төгсгөл болсон.