Хааны бичсэн Манж-Монгол-Хятад үгийн 3 зүйлийн аялгуу нийлсэн толь бичиг
Хааны бичсэн манж монгол хятад үсгийн 3 зүйлийн аялгуу нийлсэн толь бичиг (хятадаар:御制满洲蒙古汉字三合切音清文鉴; пиньинь галиг:Yù zhì mǎnzhōu ménggǔ hànzì sān héqiè yīn qīngwén jiàn) нь 1780 онд Манжийн Тэнгэрийн тэтгэсэн хааны үед бичигдэж дууссан толь бичиг юм. Үүнээс өмнө Манжийн засгийн газраас Манж-Хятад хэлний толь бичиг зохиоход түлхүү анхаарч байсан бол дараа нь нэмж Манж-Монгол-Хятад хэлний толь бичиг зохиосон нь энэ юм. Тус тольд эзэн хаан өөрийн биеэр оршил бичиж өгсөн байдаг.
Бүтэц
[засварлах | кодоор засварлах]Тус толь бичиг нь 21.2х16.1 см хэмжээтэй нийт 31 дэвтэр, 36 зүйл, 288 анги 13870 үгийг багтаасан бүтээл юм.
- 1-р дэвтэр оршил
- 2-р дэвтэр тэнгэрийн зүйл, 7 анги
- 3-р дэвтэр цаг улиралын зүйл, 9 анги
- 4-р дэвтэр газрын зүйл, 14 анги
- 5-р дэвтэр мөчих сонгох зүйл, засгийн хураангуй 13 анги
- 6-р дэвтэр ёслолын хураангуй 8 зүйл 9 анги
- 7-р дэвтэр зовлон бэлэвсрэл, өсөх шүүрдэх
- 8-р дэвтэр цэргийн гүнгийн хураангуй тэргүүн хэсэг
- 9-р дэвтэр цэргийн гүнгийн хураангуй дэд хэсэг
- 10-р дэвтэр хүний хураангуй тэргүүн хэсэг
- 11-р дэвтэр хүний хураангуй дэд хэсэг
- 12-р дэвтэр хүний хураангуй гутгаар хэсэг
- 13-р дэвтэр хүний хураангуй дөтгөөр хэсэг
- 14-р дэвтэр хүний хураангуй тавдугаар хэсэг
- 15-р дэвтэр хүний хураангуй зургаадугаар хэсэг
- 16-р дэвтэр хүний хураангуй долоодугаар хэсэг
- 17-р дэвтэр хүний хураангуй наймдугаар хэсэг
- 18-р дэвтэр хүний хураангуй есдүгээр хэсэг
- 19-р дэвтэр хуушаан бумба, гайхамшиг жигтэй эмч, бөө, уран чадал, суух оршихуй
- 20-р дэвтэр өрх хөрөнгө тэргүүн хэсэг
- 21-р дэвтэр өрх хөрөнгө дэд хэсэг
- 22-р дэвтэр гал утаа, торго бөс
- 23-р дэвтэр хувцас чимэг
- 24-р дэвтэр сав юмс
- 25-р дэвтэр үйлдэх хийх, онгоц тэргэ сүйх
- 26-р дэвтэр идэх юмс тэргүүн хэсэг
- 27-р дэвтэр идэх юмс дэд хэсэг
- 28-р дэвтэр өвс мод цэцэгс
- 29-р дэвтэр шувуу бялзуухай
- 30-р дэвтэр гөрөөс, мал тэжээвэр, тэнгэр хайрст, хавтаст хорхой
- 31-р дэвтэр мал тэжээвэр дэд хэсэг