Ашока хаан

Ашока хааны 4 арслан

Ашока (санскрит. अशोक, IAST: Aśoka, : МЭӨ 304-232 он) МЭӨ 273-232 оны хооронд өнөөгийн Энэтхэгийн ихэнх газар нутгийг захирч байсан Мауря Улсын эзэн хаан. Тэрээр Энэтхэгийн түүхэнд хамгийн агуу эзэн хаан нэрээр мөнхрөн улдсэн бөгөөд түүний эзэн гүрэн баруун зүгт орчин үeийн Пакистан, Афганистан, Бангладеш, дорно зүгт Энэнтхэгийн Ассам муж, умар зүгт Тамил хуртэл өргөн уудам нутгыг захирч байв.

Ашок хааны өвөг эцэг Чандрагупта энэтхэгийн тархай бутархай улсуудыг нэгтгэж Маури эзэнт улсыг байгулсан агуу удирдагч юм. Эцэг нь Биндусара Маури улсын хоёр дахь хаан байсан.

Түүхнээ түүний нэрийг мөнхлөн улдээх болсон гол үйлс нь байлдан дагуулагч бус харин Буддын шашныг дэлгэруулэгч байсан явдал билээ. Калинга улсийг байлдан дагуулсныхаа дараа (МЭӨ 263 эсвэл МЭӨ 265он) тэрээр Вэдиk (Хиндуисм) шашныг орхиж Буддын шашинд оржээ. Үүнээс хойш тэрээр, Гаутама Буддагийн олон дурсгалуудыг бариж байгуулах ажлийг хийсэн бөгөөд түүний байгуулсан нийслэл “Арслан хот”-ын туурьнаас олдсон баганын орой дээр байрлах 4 арслангийн баримал нь одоогийн Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын төрийн сүлд болжээ.

Буддын шашинд орхоосоо өмнө тэрээр эзлэн түрэмгийлэгч даралгуйлагч байсан бол Буддын шашинд орсоноор хүн төрлөхтөний түүхэнд анх удаа сайн санааны аян, буяний уйлсэд хандив өргөх, зохион байгуулах ажлыг (philanthropic) санаачилсан хүн гэж тэмдэглэх гавъяаг байгуулжээ. Ашока нь Буддын шашны ашима буюу дуугуй байх, хайрлах, унэнч байх, нигуулсэнгүй байх, цагаан хоолтон байх гэсэн 5 үндсэн зарчимын гол агуулгыг тодорхойлогч төдийгүй баримтлагч.

Ashoka Empire

Хожуу Харрапа (МЭӨ 1800) үээс уламжлагдан ирсэн Дхармацакра буюу бидний нэрлэж заншсанаар "Зогсолтгүй эргэх хүрд" нь Буддын шашны хамгийн эртний бэлэгдэл бөгөөд Ашока хааний ачаар орчин үеийн Буддын шашний гол бэлэг тэмдэг болжээ.

Ашока хаан МЭӨ 260 онд Вибхажявада Буддын шашныг (Буддын шашны эртний урсгалуудын нэг) төрийн шашин хэмээн зарласанаар түүхэнд анх Буддын шашинт төрийн бодлогыг баримталж эхэлсэн түүхтэй.

Ашока хаан насны эцэстээ Бурханы шашны сахил санваар хүртэн хувраг болсон байдаг. Бурханы эш үзүүлсэнээр Ашока хаан энэтхэг даяар Бурхан багшийн шарилын их эрдэнэ /ринсэрэл/ залсан наян дөрвөн мянган суварга болон олон их хийдүүдийг бүтээн шашин амьтны тусыг агуу ихээр зохиожээ. Бурхан багшийн ариун нандин газруудыг тэмдэглэн дурсгалын арслант багануудыг босгосон нь одоог хүртэл буй билээ.

Ашока Хаанийг Нирваан дүрийг олсоноос шойш түүний байгуулсан эзэнт гүрэн 5 жилээс хэтрэлгүй бутран унасанч үр хүүхдүүд нь Ази даяар Буддын шашнийг дэлгэрүүлэх үйлсийг нь үргэлжлуулсэн түүхтэй.

Урлагт[засварлах | кодоор засварлах]

2001 онд Болливуудын нэрт найруулагч Сантош Сиван Ашока хааны тухай "Ашока" хэмээх түүхэн уран сайхны киног бүтээжээ.