Аюук хан

Аюук буюу Аюуш хан (1642 онд Зүүнгарт төрсөн— 1724 онд нас барсан)- 1672-1724 оны хооронд Халимагийн хант улсыг удирдаж анхны хан. Түүний нэрийг орос ном товхимолд Аюка, Аюук гэх мэтээр янз бүрээр бичсэн байдаг нь тод бичгээс буруу буулгасантай холбоотой юм. Тэрээр Халимагийн хангууд дотроос алдар цуугаа мандуулсан хамгийн алдартай ахны хан байсан. Тэрээр торгуудын Хэрэйд овогтон бөгөөд Пунцаг ханы хүү юм.

Тэрээр Зүүнгарт төрж өссөн байна. 1654 онд өвөг эцэг Шүхэр Дайчинг даган Ижил мөрөнд иржээ.

1669 онд Аюушийн эцэг Пунцаг ханыг нас барахад халимагууд дунд эрх мэдлийн төлөө тэмцэл эхэлсэн байна.

1673 онд Аюуш хан Оросын царь Алексей Михайловичид өөрийн хант улсын захирагчийн статусыг албан ёсоор баталгаажуулахын тулд үнэнч байх гэрчилгээ гардуулжээ. 1677 онд Федор Алексеевичт, сүүлд 1684 онд I Пётр үнэнч байхаа тангарагласан байна.

Аюуш хан Ижил мөрний бүх халимагуудыг нэгтгэж, өөрийн эзэмшил нутгаа нэлээд өргөжүүлсэн. Түүний үед нагац эгч Доржи-Рабдан нь мянган торгутын хамт Зүүнгараас Ижил мөрний хязгаарт иржээ. Ирсэн Торгутууд Аюушийн ноёрхлыг хүлээн зөвшөөрч, Халимагийн улсын хэмжээг нэмэгдүүлэв. Дараа нь Аюуш Кубаны ногайчуудын эсрэг амжилттай цэргийн кампанит ажлыг удирдав. Халимагууд хоёр сарын турш ногайчуудтай тулалдаж ялалт байгуулсан байна.

Доод Ижил мөрөнд нөлөөгөө бэхжүүлэхийг эрмэлзэж байсан Оросын эрх баригчид Аюушийг болон холбоотон Дербет тайж ноёны цэргүүдийг Астраханий (1705-1706), Булавины (1707-1709), Башкирын (1681-1717, 1684, 1717, 1684) зэрэг бослогуудыг дарахад бөгөөд Орос-Туркийн дайн ба Хойд дайн (1700-1721) зэрэгт ашиглаж байсан юм.

Өмнөх Пунцаг хан	Халимагийн хан 1672-1724	Дараах Цэрэндондог хан