Глутамины хүчил

Глутамины хүчил
Glutamic acid in non ionic form
Загвар:Sm-Glutamic acid
Нэр
Системчилсэн IUPAC нэр
2-Aminopentanedioic acid
Өөр нэр
2-Aminoglutaric acid
Ерөнхий
56-86-0 N
617-65-2 N
6893-26-1
3DMet B00007
1723801 (L) 1723799 (rac) 1723800 (D)
ChEBI CHEBI:16015 YesY
CHEBI:18237
CHEBI:15966
ChEMBL ChEMBL575060 YesY
ChemSpider 591 YesY
DrugBank DB00142
DB02517
ЕХ дугаар 200-293-7
3502 (L) 101971 (rac) 201189 (D)
Jmol-3D зураг Зураг
Зураг
Зураг

Zwitterion
Зураг Deprotonated zwitterion

KEGG C00025 N
C00217
PubChem 33032
23327
UNII 3KX376GY7L YesY
61LJO5I15S
Q479989WEA
  • InChI=1S/C5H9NO4/c6-3(5(9)10)1-2-4(7)8/h3H,1-2,6H2,(H,7,8)(H,9,10) YesY
    Key: WHUUTDBJXJRKMK-UHFFFAOYSA-N YesY
  • InChI=1/C5H9NO4/c6-3(5(9)10)1-2-4(7)8/h3H,1-2,6H2,(H,7,8)(H,9,10)
    Key: WHUUTDBJXJRKMK-UHFFFAOYAD
  • C(CC(=O)O)[C@@H](C(=O)O)N
  • C(CC(=O)O)[C@H](C(=O)O)N
  • C(CC(=O)O)C(C(=O)[O-])[NH3+] Zwitterion
  • C(CC(=O)[O-])C(C(=O)[O-])[NH3+] Deprotonated zwitterion
Шинж чанар
C5H9NO4
Моль масс 147.13 g·mol−1
Гадаад байдал white crystalline powder
Нягт 1.4601 (20 °C)
Хайлах температур 199 °C (390 °F; 472 K) decomposes
7.5 g/L (20 °C)[1]
Уусалт: 0.00035g/100g ethanol
(25 °C)[2]
Хүчиллэг (pKa) 2.10, 4.07, 9.47[3]
-78.5·10−6 cm3/mol
Аюултай нөхцөл
Аюулын тэмдэг The exclamation-mark pictogram in the Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)
GHS дохио үг Warning
H315, H319, H335
P261, P264, P271, P280, P302+352, P304+340, P305+351+338, P312, P321, P332+313, P337+313, P362, P403+233, P405
NFPA 704
NFPA 704 four-colored diamond poly 300 0 450 150 300 300 150 150 Шатамхай код 1: Дөл авалцахын тулд урьдчилан сайн халаагдсан байх шаардлагатай. Дөл авалцах температур нь 93 °C (200 °F)-с дээш. Жишээ нь, канолагийн тос poly 150 150 300 300 150 450 0 300 Эрүүл мэндийн код 2: Идэвхтэй эсвэл үргэлжилсэн, гэхдээ архаг бүс нөлөөлөлөөр, хэсэгчилэн хөдөлмөрийн чадвар алдуулах эсвэл хор хөнөөлт үр дагавар үлдээх магадлалтай. Жишээ нь, хлорформ. poly 450 150 600 300 450 450 300 300 Химийн идэвхийн код 0: Ердийн тогтвротой, галын аюулын үед ч мөн адил тогтвортой, устай усвалд ордоггүй. Жишээ нь, шингэн азот poly 300 300 450 450 300 600 150 450 Тусгай аюул (цагаан): код үгүй desc none
1
2
0
Өөрөөр тодотгож заагаагүй бол бодисуудын хэвийн төлөв (25 °C [77 °F], 100 kPa) дахь үзүүлэлтүүд.
 YesY шалгах (what isYesY/N?)
Мэдээлэлийн хайрцагны эх сурвалж

Глутамин (тэмдэглэгээ Glu эсвэл E) нь уургийн биосинтезд ашиглагддаг α-амин хүчил юм. Түүний гинжиэн хэлхээнд нь глутамины хүчилтэй төстэй, харин карбоксилийн хүчлийн бүлгийг амидоор солино. Үүнийг цэнэггүй саармаг, туйлт амин хүчил гэж ангилдаг. Энэ нь хүний биед зайлшгүй шаардлагатай биш ч зарим үед шаардлагатай бөгөөд бие махбодь нь ихэвчлэн хангалттай хэмжээгээр синтесиз хийдэг гэсэн үг боловч стресстэй нөхцөлд хүний бие махбодийн глутамины шаардлага ихэсдэг, глютаминыг хоолны дэглэмээс авах ёстой.

Глютамин нь хүний цусан дахь хамгийн их агуулагддаг хүчил юм.

Глютамин агуулдаг хоол нь үхрийн мах, тахиа, загас, сүүн бүтээгдэхүүн, өндөг, шош, хүнсний ногоо, манжин, байцаа, бууцай, лууван, яншуй, ногооны шүүс, улаан буудай, папайя, Брюссель соёолж зэрэг уураг ихтэй хоол хүнс юм.

Хэн нээсэн[засварлах | кодоор засварлах]

Уг бодисыг 1866 онд улаан буудайн цавуулагийг хүхрийн хүчилээр эмчилсэн Германы химич Карл Хайнрих Риттхаузен олж илрүүлсэн. 1908 онд Японы Токиогийн Эзэн хааны их сургуулийн судлаач Кикунае Икеда их хэмжээний комбу бротийг ууршуулсны дараа үлдсэн бор талстыг глутаминий хүчил хэмээн тогтоожээ. Эдгээр талстуудын амт нь олон хоолонд, ялангуяа далайн ургамалд байснийг олж илрүүлжээ. Профессор Икеда энэ амтыг умами гэж нэрлэжээ. Дараа нь тэрээр моносодиц глутамат, глютамийн хүчлийн талст давсыг ихээр үүсгэх аргыг патентжуулсан.

Үүрэг[засварлах | кодоор засварлах]

  • Бусад 20 амин хүчилтэй адил уургийн синтезжилт
  • Липидийн нийлэгжилт, ялангуяа хорт хавдрын эсүүд.
  • Амониум үйлдвэрлэх замаар бөөр дэх хүчил-суурь тэнцвэрийг зохицуулах

Үйлдвэрлэх[засварлах | кодоор засварлах]

Глютамийн хүчил нь амин хүчлүүд дундаас хамгийн их хэмжээгээр үйлдвэрлэгддэг бөгөөд 2006 онд жилд ойролцоогоор 1.5 сая тонн үйлдвэрлэгддэг байв. Химийн нийлэгжүүлэлтийг 1950-аад оны үед элсэн чихэрийн аэробик фермэнт ба аммиакаар орлуулдаг бам Brevibacterium flavumbebe-ийн тусламжтайгаар үйлдвэрийн аргаар гаргаж авдаг. Тусгаарлалт ба цэвэршүүлэлтийг концентраци ба талстжуулалтаар авах боломжтой ба түүнийг гидрохлоридын давс болгон өргөнөөр ашиглах боломжтой.

Хэрэглэгч[засварлах | кодоор засварлах]

Глутаминыг хамгийн ихээр хэрэглэдэг хэрэглэгчид гэдэсний эсүүд, хүчил-суурь тэнцвэрт байдлыг хангах бөөрний эсүүд, идэвхжсэн дархлааны эсүүд, хорт хавдрын эсүүд юм.

Метаболизм[засварлах | кодоор засварлах]

Глутамат нь эсийн метаболизмд үндсэн нэгдэл юм. Хүний биед уураг нь бие махбод дахь бусад функциональ үүрэг гүйцэтгэдэг метаболизмийн түлш болж ажилладаг амин хүчил болгон задлагддаг. Амин хүчлийн доройтлын гол үйл явц бол трансаминжилт бөгөөд үүнд амин хүчлийн аминопластыг трансаминазаар катализ болох α-кетоацид руу шилжүүлдэг.

Урвалыг дараах байдлаар ерөнхийлөнө:

R1-амин хүчил + R2-α-кэтохүчил ⇌ R1-α-кэтохүчил + R2- амин хүчил

Маш түгээмэл α-кето хүчил нь α-кетоглютарат, нимбэгийн хүчлийн мөчлөгийн завсрын бодис юм. Α-кетоглютаратын дамжуулалт нь глутамат өгдөг. Үүссэн α-кетоацидын бүтээгдэхүүн нь ихэвчлэн ашигтай бодис бөгөөд энэ нь метаболизмын цаашдын үйл явцад түлш эсвэл субстрат болж өгдөг. Жишээ нь дараах байдалтай байна:

Аланин+ α-кетоглютарат⇌ пируват + глутамат

Аспарат+ α-кетоглютарат⇌ оксалоацетат + глутамат

Пируват ба оксалоацетат хоёулаа эсийн метаболизмын гол бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд гликолиз, глюконеогенез, нимбэгийн хүчлийн цикл зэрэг үндсэн процесст субстрат буюу зуучлагч болдог.

Глутамат нь бие махбодийг илүүдэл буюу хаягдал азотоос зайлуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Глутамат нь глютаматын дегидрогеназаар өдөөгддөг исэлдүүлэх урвалд орно.

глутамат+ H2O + NADP+ → α-кетоглютарат+ NADPH + NH3 + H+

Хоол хүнсэнд

Бүх мах, шувууны аж ахуй, загас, өндөг, сүүн бүтээгдэхүүн. Уураг ихтэй ургамлын гаралтай хоол хүнс нь бас эх үүсвэр болдог. Глутен нь 30% -иас 35% нь (улаан буудайн уургийн ихэнх хэсэг) глютамины хүчил юм. Хоол тэжээлийн глютаматын ерэн таван хувь нь эхний нэвтрэлтээр гэдэсний эсүүдээр метаболизмд ордог.

Биосинтезис[засварлах | кодоор засварлах]

Томьёо Гаралт Энзим
Глутамин + H2O Glu + NH3 GLS, GLS2
NAcGlu + H2O Glu + ацетате N-ацетил-Глутамат синтаз
α-кэтоглуаратэ+ NADPH + NH4+ Glu + NADP+ + H2O GLUD1, GLUD2[4]
α-кэтоглуаратэ + α-амин хүчил Glu + α-кэто хүчил трансминаз
1-Пирролинэ-5-карбоны хүчил+ NAD+ + H2O Glu + NADH ALDH4A1
N-формимино-L-Глутамат + FH4 Glu + 5-формимино-FH4 FTCD
NAAG Glu + NAA GCPII

Эх сурвалж[засварлах | кодоор засварлах]

  1. "L-Glutamic acid CAS#: 56-86-0". www.chemicalbook.com. Archived from the original on 2016-09-11. Retrieved 2019-10-17.
  2. Belitz, H.-D; Grosch, Werner; Schieberle, Peter (2009-02-27). Food Chemistry. ISBN 9783540699330.
  3. "Amino Acid Structures". cem.msu.edu. Archived from the original on 1998-02-11.