Зүүн Герман

**Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Ард Улс**
**Deutsche Demokratische Republik** ^{(герман)}
Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Ард Улс Deutsche Demokratische Republik (герман)
	Төрийн далбаа Төрийн сүлд
	Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улс, 1990 oн
Нийслэл	Берлин (БНАГУ-ын үндсэн хуулийн дагуу: Зүүн Берлин)
Албан ёсны хэл	Герман хэл; Сорб хэл (зөвхөн Дрезден болон Коттбус хотын хэсгээр)
Төр засаг	Социалист, социалист намын дарангуйлалт, социалист олон намын систем (1989 он хүртэл)
• Ерөнхийлөгч	Вильгелм Пик (1949-1960); ; Төрийн зөвлөлийн удирдагч; ; Валтер Ульбрихт (1960-1973); Вилли Штоф (1973-1976); Эрих Хонеккер (1976-1989); Эгон Кренц (1989) ; Манфред Герлах (1989-1990); ; Ардын танхимын ерөнхийлөгч; ; Сабине Бергманн-Поол (1990)
• Ерөнхий сайд	Отто Гротеволь (1949-1964); Лотар де Майциере (1990)
Түүх
• 1949 оны 10 сарын 7	Үүсгэн байгуулагдсан
• 1990 оны 10 сарын 3	Задарсан
Газар нутаг
• Нийт	108.179 км2
Хүн ам
• 1988 тооцоо	16,675,000 (1988)
• Нягтаршил	154/км2
Мөнгөний нэгж	1949—1990: Дойче Марк; хоёр герман эргэн нэгдсэний дараа 1990 оноос хойш:; Дойче Марк (DDM)
Цагийн бүс	+1
Утасны томьёо	+37
Домэйн нэр	.dd (хэрэглэхэд зориулан бэлдсэн байсан ч огт ашиглагдаагүй)

Зүүн Герман буюу албан ёсоор Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Ард Улс (герм. Deutsche Demokratische Republik, DDR) буюу Зүүн Герман нь 1949 оны 10 дугаар сарын 7-ноос 1990 оны 10 дугаар сарын 3-ны өдрийн хооронд Төв Европт оршиж байсан нэг намын тогтолцоо бүхий коммунист дэглэмтэй улс байсан юм.

Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа одоогийн Герман Улс нь дайнд ялсан холбоотнууд болох Зөвлөлт Холбоот Улс, Америкийн Нэгдсэн Улс, Их Британи, Францын хяналтын бүсүүдэд хуваагдсан байлаа.

1949 оны 10 сарын 7-нд ЗХУ-ын хяналтад байсан хэсэг нь коммунист дэглэмтэй, тусгаар улс болжээ. БНАГУ нь социалист орнуудын гол гишүүн орны нэг байсан бөгөөд Варшавын гэрээний орнуудын байгуулагын гишүүн байжээ. 1990 онд Берлиний хана нурж Герман Улс нэгдэх хүртэл оршиж байсан улс юм.

1972 онд БНАГУ, ХБНГУ бие биенээ хүлээн зөвшөөрсний дараа барууны улс орнууд БНАГУ-ыг хүлээн зөвшөөрч эхэлсэн бөгөөд 1973 онд ХБНГУ хоёулаа НҮБ-д элссэн байна.

БНАГУ байгуулагдсан үе:[засварлах | кодоор засварлах]

1949 оны 5 дугаар сарын 23-нд батлагдсан Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын Үндсэн хуульд Зөвлөлтөд мэдэлд байсан бүсийн хэсэг Германы газар нутгийг хүлээн зөвшөөрөөгүй байна. 1949 оны 5 дугаар сарын 15-16-ны өдрүүдэд Германы Ардын их хурлын төлөөлөгчдийн сонгууль болж, 1949 оны 5-р сарын 30-нд Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улсын Үндсэн хуулийг баталж, Зөвлөлтийн мэдэлд байсан таван газрын бүс нутаг хүлээн зөвшөөрөв. Батлагдсан Үндсэн хуулийн дагуу Зүүн Германы Төрийн Танхим, Зүүн Германы Ардын Танхим, Зүүн Германы Засгийн газар байгуулагдаж, Зүүн Германы Ерөнхийлөгчийн тамгын газар байгуулагдаж, 12 дугаар сарын 8-нд Ардын түр танхим тус тус хууль баталжээ. "Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улсын Шүүхийн Дээд Шүүх ба Дээд Прокурорын Газрыг байгуулах тухай"-г үндэслэн Зүүн Германы Шүүхийн Дээд Шүүх, Зүүн Германы Дээд Прокурорын газар байгуулсан. Ийнхүү Зүүн Германы газар нутгийн улс төрийн нэгдэл албан ёсоор бий болжээ.

1953 оны 6 дугаар сарын 16-нд Зүүн Берлиний төвд жагсагчдын олон цугларалт эхэлж маргааш нь бүх нийтийн ажил хаялт болсон байна. Үймээн самуун Зүүн Германыг бүхэлд нь хамарчээ. Жагсагчид Засгийн газрыг нэн даруй огцрохыг шаардаж байв. Улсын аюулгүй байдлын яам, Германы Социалист нэгдсэн намын дүүргийн хороод зэрэг олон нийтийн 250 барилгыг бүсэлж, дайран оржээ. Үд дундын орчимд Зөвлөлтийн цэргүүд жагсагчдын эсрэг гарч ирэсэн. Үймээн самууныг дарахад нийтдээ зөвлөлтийн 16 дивиз оролцсоноос гурван дивиз 600 танктай Берлинд байв. 1956 онд Үндэсний Ардын арми, Усан Цэргийг байгуулж, БНАГУ-ын зэвсэгт хүчин, мөн Вилли Штоф тэргүүтэй Үндэсний Батлан хамгаалах яамыг байгуулж, Карл Марон Дотоод хэргийн сайдаар томилогдсон байна.

1968, 1974 онуудад Үндсэн хуулиа баталсан байна.

Хүн ам[засварлах | кодоор засварлах]

1950 онд БНАГУ-ын хүн ам 18 сая 388 мянга байсан бол, 1960 онд 17 сая 188 мянга, 1970 онд 17 сая 68 мянга, 1980 онд 16 сая 739 мянга, 1989 онд 16 сая 433 мянга болж тогтмол буурч байжээ.

Улс төрийн намууд:[засварлах | кодоор засварлах]

Германы нэгдсэн социалист нам (ГНСН) — коммунист нам, 1950—1990 онд удирдах нам. 1969-1990 онд Үндсэн хуулиар тэргүүлэх байр суурийг баталгаажулсан.
Германы Христиан-ардчилсан холбоо нам (ГХАХН) — консерватив нам
Германы Либерал-Ардчилсан нам (ГЛАН) — либерал нам
Германы Үндэсний Ардчилсан нам (ГҮАН) — либерал нам
Германы Тариачны Ардчилсан нам (ГТАН) — хөдөө аж ахуйн консерватив нам

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

Commons: Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улс – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary: DDR – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Nefjodov V. V. SED a kultura NDR. Historicka monografie. Hradec Kralove, 2009.
Нефёдов В. В. СЕПГ и культура ГДР. Историческая монография. Градец-Кралове, 2009.
Зүүн Германы музей: Берлин, Мюлтрофф
Зүүн Германы фото зургийн архив: 1949—1973 он хүртэл нийт 70.000 гаран хар/цагаан зураг
CIA World Factbook: Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улс (англиар) – Dossier der CIA über die Deutsche Demokratische Republik (1990) auf theodora.com

Эх сурвалж[засварлах | кодоор засварлах]

↑ Siehe dazu den sowjetisch besetzten Teil Groß-Berlins (bis 1977 hieß die Ost-Berliner Verwaltung noch „Magistrat von Groß-Berlin“); siehe auch das Kapitel „Geografie“.
↑ Bernhard Marquardt: Rolle und Bedeutung der Ideologie, integrativer Faktoren und disziplinierender Praktiken in Staat und Gesellschaft der DDR. Bd. 3. In: Materialien der Enquête-Kommission „Aufarbeitung von Geschichte und Folgen der SED-Diktatur in Deutschland“. 9 Bde. in 18 Teilbänden, herausgegeben vom Deutschen Bundestag, Nomos Verlag, Baden-Baden 1995, ISBN 3-7890-4006-1, S. 379, 730, 1541; Günther Heydemann: Die Innenpolitik der DDR, Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2003, ISBN 3-486-55770-X, S. 57.
↑ In der Geschichtswissenschaft wird mitunter – zumindest für die ersten zwei Dekaden – auch von einer „stalinistischen Diktatur“ geschrieben, siehe z. B. Hermann Weber: Die DDR 1945–1990. Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2006, ISBN 3-486-57928-2, S. 136.
↑ Statistisches Jahrbuch der DDR. Staatsverlag der DDR, 1. Auflage, Juni 1989, ISBN 3-329-00457-6, S. 8 und 17.

[1] Siehe dazu den sowjetisch besetzten Teil Groß-Berlins (bis 1977 hieß die Ost-Berliner Verwaltung noch „Magistrat von Groß-Berlin“); siehe auch das Kapitel „Geografie“.

[2] Bernhard Marquardt: Rolle und Bedeutung der Ideologie, integrativer Faktoren und disziplinierender Praktiken in Staat und Gesellschaft der DDR. Bd. 3. In: Materialien der Enquête-Kommission „Aufarbeitung von Geschichte und Folgen der SED-Diktatur in Deutschland“. 9 Bde. in 18 Teilbänden, herausgegeben vom Deutschen Bundestag, Nomos Verlag, Baden-Baden 1995, ISBN 3-7890-4006-1, S. 379, 730, 1541; Günther Heydemann: Die Innenpolitik der DDR, Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2003, ISBN 3-486-55770-X, S. 57.

[3] In der Geschichtswissenschaft wird mitunter – zumindest für die ersten zwei Dekaden – auch von einer „stalinistischen Diktatur“ geschrieben, siehe z. B. Hermann Weber: Die DDR 1945–1990. Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2006, ISBN 3-486-57928-2, S. 136.

[stjbddr89-4] Statistisches Jahrbuch der DDR. Staatsverlag der DDR, 1. Auflage, Juni 1989, ISBN 3-329-00457-6, S. 8 und 17.

[1]

[2]

[3]

[4]