Кишинёв

Кишинёв
Уур амьсгалын диаграмм
	Температур °C, Тунадас мм
	Эх сурвалж: pogoda.ru.net, wetterkontor.de

	Chișinău (рум.); Кишинёв (орос);
; Сүлд	; Далбаа
Улс:	Молдав
Засаг захиргааны нэгж:	Кишинёв муницип
Солбицол:	47° 1′ У, 28° 51′ ДКоординат: 47° 1′ У, 28° 51′ З
Газрын байц:	85 д. т. д.
Газар нутаг:	120 км²
Хүн ам:	532,513
Хүн амын нягтрал:	4,438 хүн км² тутамд
Утасны код:	(+373) 22
Шуудангийн дугаар:	2000–2075
Хотын гишүүд:	Кишинёв муницип
Засаг дарга:	Ион Чебан
Цахим хуудас:	www.chisinau.md

Кишинёв (румынаар ба молдаваар Chişinău → Кишинэу) — Молдав Улсын нийслэл, 672 мянган хүнтэй хот.^[1] Бык голын эрэг дээр оршидог, улсын эдийн засаг, соёлын төв юм.

Кишинёв хотын тухай анх 1436 оны баримт бичигт дурьдсан байдаг. 1818 онд Оросын эзэнт гүрний бүрэлдэхүүнд багтаад хотын статустай болсон байна.

Түүх.[засварлах | кодоор засварлах]

1940 оны 6 дугаар сарын 28 -нд Бессарабиа ЗХУ-д нэгдэн орсон; Молдавын ЗХУ нь 1940 оны 8 дугаар сарын 2 -нд байгуулагдсан; Кишинев түүний нийслэл болжээ. 1940 онд болсон газар хөдлөлтийн улмаас хот маш их хохирол амссан. Бүгд найрамдах улсын нийслэл хотын төвд Серафимын байшин (епархийн барилга) бүрэн сүйрчээ. Нацист Герман ЗСБНХУ руу дайрсны улмаас хотын цаашдын хөгжил тасалдсан. 1941 оны 7 дугаар сарын 16-нд Герман-Румын цэргүүд Кишиневийг эзлэн авч, хот дахин Румын улсын нэг хэсэг болов. Кишинев хотын гетто байгуулагдаж, хотын еврей хүн амыг бүрэн албадан гаргажээ. 1944 оны 8 дугаар сарын 24-нд Зөвлөлтийн Улаан арми Жасси-Кишинев ажиллагааны үеэр Кишиневийг эзлэн авав. Цэргийн ажиллагаа, бөмбөгдөлт, газар хөдлөлт нь хотод асар их хохирол учруулав: 174 аж ахуйн нэгж сүйрч, дайны өмнөх орон сууцны нөөцийн 70% үгүй болжээ.

1991 оны 5 дугаар сарын 23 -нд парламент Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Молдав Улсын нэрийг Бүгд Найрамдах Молдав Улс болгон өөрчилжээ. 1991 оны 8 дугаар сарын 27 -ны өдөр Бүгд Найрамдах Молдав Улсын тусгаар тогтнолын тунхаглалыг баталж, шинэ Молдав Улсын нийслэл Кишинев хот хэмээн тунхаглав.

2020 оны байдлаар Кишинэу хотод 20 гадаад орны Элчин сайдын яам үйл ажиллагаа явуулдаг ажээ.

Хүн ам[засварлах | кодоор засварлах]

1774 оны хүн амын тооллогын дүнгээс харахад Кишиневт 600 гэр бүл амьдарч байжээ. Үүнээс: 162 татвар төлөгч; 110 гэр бүл - Орос, Молдав, Украйн (тус бүрийн гуравны нэг); 52 гэр бүл - армян, еврей, цыган, грек, сербүүд.

1812-1818 онд Кишиневын хүн ам 7 мянга (600 гэр бүл) байсан бол 18 мянган хүн болж өссөн бол 19 дүгээр зууны эцэс гэхэд 110 мянга болж өсчээ. Хотын хүн ам олон үндэстэн байсаар ирсэн бөгөөд хүн амын өсөлт нь байгалийн өсөлтөөс бус харин голчлон шилжин суурьших үйл явцаас үүдэлтэй байжээ.

1910 онд Кишиневт 127 мянган оршин суугч, 10 мянга орчим байшин (нийт гурван давхар 4 барилга), 142 гудамж, эгнээ, 12 талбай, 5 цэцэрлэг, талбай байжээ. 1897, 1912 оны хүн ам Оросын эрх баригчид эдгээр жилүүдэд Кишинев хотын захын хүн амыг тооцдоггүй байсан тул 1894 оны хүн амаас бага байжээ.

1944 онд Румын-Германд эзлэгдсэний дараа энэ хот ердөө 25 мянган хүн амтай байсан бол 1950 он гэхэд 134 мянган хүнтэй болжээ. 1959 онд Кишиневын еврей хүн ам 42 900 хүн байсан бол 1970 онд 49 900, 1979 онд 42 400. 1960 онд Кишиневт 215 мянган хүн амьдарч байжээ.

Молдав улсын Статистикийн товчооны мэдээлснээр 2019 оны эхээр Кишинев хотын хүн ам 695.4 мянга, хотын орчинтой нийлээд 832.9 мянган хүн байжээ.

Тээвэр[засварлах | кодоор засварлах]

Энэ хот нь тус улсын бусад суурин газрууд, түүнчлэн Румынтай автобус, төмөр замаар холбогддог байна. Европ болон дэлхийн олон оронтой агаарын холбоотой байдаг байна.

Кишинев хот нийтийн тээвэрлэлтийг автобус, троллейбус, шугамын таксигаар гүйцэтгэдэг. Кишинев бол трамбайгүй Европын хамгийн том хотуудын нэг бөгөөд Европын хамгийн том троллейбус сүлжээтэй хотын нэг юм.

Зургийн цомог[засварлах | кодоор засварлах]

Газар зүй[засварлах | кодоор засварлах]

Цаг агаар[засварлах | кодоор засварлах]

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Кишинёв

	1-р сар	2-р сар	3-р сар	4-р сар	5-р сар	6-р сар	7-р сар	8-р сар	9-р сар	10-р сар	11-р сар	12-р сар
Маx. Температур (°C)	0.9	2.6	8.1	15.4	22.0	25.2	27.5	27.2	21.5	15.1	7.5	2.3	Ø	14.7
Мин. Температур (°C)	−4.3	−3.6	0.2	5.9	11.6	15.2	17.3	16.9	12.0	6.8	1.6	−2.8	Ø	6.5
Температур (°C)	−1.9	−0.8	3.7	10.4	16.5	19.9	22.1	21.7	16.3	10.5	4.1	−0.6	Ø	10.2

Тунадас (мм)	36	31	34	39	46	65	62	56	62	36	37	39	Σ	543

Нартай цаг (h/d)	2.5	2.9	4.1	6.3	8.2	9.5	9.7	9.5	7.6	5.6	2.5	2.0	Ø	5.9

Бороотой өдөр (d)	6	7	6	7	8	9	8	6	5	4	6	7	Σ	79

Агаарын чийгшил (%)	84	81	79	67	62	66	63	64	68	76	84	86	Ø	73.3