Молдав
Бүгд Найрамдах Молдав Улс Republica Moldova (Румын)
| |
|---|---|
| Төрийн дуулал: Limba noastră "Бидний хэл" | |
 Европ дахь Молдавын байршил (ногоон) ба Приднестрийн хяналтгүй нутаг дэвсгэр (цайвар ногоон) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Кишинёв 47°0′N 28°55′E / 47.000°N 28.917°E |
| Албан ёсны ба үндэсний хэл | Румын хэл[1][2] |
| Зөвшөөрөгдсөн цөөнхийн хэл[3][4][5] | |
| Угсаатны бүлгүүд (2014; Транснистрийг хасан)[6] | 82.07% Молдавчууд / Румынчууд[a]
6.57% Украинчууд 4.57% Гагаузчууд 4.06% Оросууд 1.88% Болгарчууд 0.85% бусад |
| Шашин (2014; Транснистрийг хасан)[6] | |
| Ард түмний нэршил | Молдавчууд |
| Төр засаг | Нэгдмэл парламентын бүгд найрамдах улс |
| Майя Санду | |
| Дорин Речан | |
| Игорь Гросу | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Парламент |
| Түүх | |
| 1346 | |
| 12 сарын 15, 1917 | |
| 4 сарын 9, 1918 | |
| 110 сарын 12, 1924 | |
| 8 сарын 2, 1940 | |
| 11 сарын 2, 1990 | |
| 8 сарын 27, 1991a | |
• Үндсэн хуулиа батлав | 7 сарын 29, 1994 |
| Газар нутаг | |
• Транснистрийг тооцон | 33,843[7] км2 (135) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 1.4 (Транснистрийг тооцон) |
• Транснистрийг хасан | 30,334 км2 [b] |
| Хүн ам | |
• 2023 тооцоо | 2,512,758[9][c] (139) |
• 2014 тооллого | 2,804,801[6][c] |
• Нягтаршил | 82.8/км2 |
| ДНБ (ХАЧП) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $42.028 тэрбум[10][c] (132) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $16,840[10] (89) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $15.829 тэрбум[10][c] (138) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $6,342[10] (130) |
| ОТББИ (2019) | 26.0[11] бага |
| ХХИ (2021) | ▲ 0.767[12] өндөр · 80 |
| Мөнгөний нэгж | Молдав лей (MDL) |
| Цагийн бүс | UTC+2 (ЗЕЦ) |
• Зуны цаг (ЗЦ) | UTC+3 (ЗЕЗЦ) |
| Жолооны тал | баруун |
| Утасны томьёо | +373 |
| Домэйн нэр | .md |
Вэбсайт moldova.md | |
| |
Молдав (Молдав: Republica Moldova), албан ёсоор Бүгд Найрамдах Молдав Улс нь баруун талаараа Румын, бусад талаараа Украинтай хиллэдэг, зүүн өмнөд Европын далайд гарцгүй улс юм.
Молдав улсын газар нутаг 33 846 км² боловч нутаг дэвсгэрийн 12,3% (хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй Приднестрийн Бүгд Найрамдах Молдав Улс)-ыг Молдав улс хянаж чаддаггүй. Хүн ам нь 2024 оны байдлаар 2 423 300 байсан.
Молдавын албан ёсны хэл нь румын хэл (1991 оны тусгаар тогтнолын тунхаглалд "румын" гэж дурдсан байсан боловч тус улсын үндсэн хуулийн дагуу 1994-2023 онд "молдав хэл" гэж нэрлэж байв).
Молдав бол нэгдмэл, парламентын Бүгд найрамдах улс юм. Майя Санду 2020 оны 12-р сарын 24-нөөс хойш ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байна. Дорин Ричеан 2023 оны 2-р сарын 16-наас хойш Ерөнхий сайдаар ажиллаж байна. 2021 оны парламентын сонгуулийн үр дүнд "Үйл ажиллагаа, эв нэгдлийн нам" олонхийн суудал авсан.
1812 онд Орос-Туркийн ээлжит дайны дараа Оросын эзэнт гүрэн Молдавын хаант улсын зүүн хагасыг Прут ба Днестр голын хооронд нэгтгэн, шинэ газар нутгийг Бессарабиа гэж нэрлэжээ. 1812-1873 онд Бессараб муж нэртэйгээр Оросын эзэнт гүрний нэг хэсэг байсан. 1873 онд тус мужийг губерни болгон өөрчилсөн ажээ.
Тэмдэглэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ Молдавчуудыг өөрсдийгөө тодорхойлох талаар маргаан гарч байгаа бөгөөд зарим зохиогчид тэднийг румын угсаатан гэж үздэг.
- ↑ Молдавын засгийн газар болон Тирасполийн эрх баригчдын хүлээн зөвшөөрсөн Транснистрийн нутаг дэвсгэр нь 3509.6 хавтгай дөрвөлжин километр юм.[8] Транснистрийн захирдаг де-факто нутаг дэвсгэр нь 3653 хавтгай дөрвөлжин километр, харин Транснистрийн нэхэмжилж буй талбай нь 4163 хавтгай дөрвөлжин километр юм.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Транснистрийн мэдээллийг хассан.
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ "Constituția Republicii Moldova, articolul 13: (1) Limba de stat a Republicii Moldova este limba română, funcționând pe baza grafiei latine. (pag.25)" (Румын хэлээр). Parlamentul Republicii Moldova (www.parlament.md). Татаж авсан: 5 April 2023.
- ↑ "Constituția Republicii Moldova, articolul 13 (1), pag.25" (PDF) (Румын хэлээр). Preşedinţia Republicii Moldova (www.presedinte.md). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 7 Тавдугаар сар 2023. Татаж авсан: 11 April 2023.
- ↑ "Președintele CCM: Constituția conferă limbii ruse un statut deosebit de cel al altor limbi minoritare". Deschide.md. Архивласан огноо 29 January 2021. Татаж авсан: 22 January 2021.
- ↑ "Chişinău, (21.01.2021) Judecătorii constituționali au decis că limba rusă nu va avea statutul de limbă de comunicare interetnică pe teritoriul Republicii Moldova". Moldpres.md. Архивласан огноо 23 January 2021. Татаж авсан: 22 January 2021.
- ↑ "Președintele CC Domnica Manole, explică de ce a fost anulată legea cu privire la statutul special pentru limbia rusă". ProTv.md. Архивласан огноо 29 January 2021. Татаж авсан: 22 January 2021.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 "Recensamântul Populației si al Locuințelor 2014". statistica.gov.md. 2 August 2013. Архивласан огноо 2 December 2022. Татаж авсан: 30 November 2022.
- ↑ "Republica Moldova – Geografie". Moldova.md. 26 August 2016. Архивласан огноо 24 June 2021. Татаж авсан: 23 June 2021.
- ↑ "MOLDOVA: Transnistria (Pridnestrovie)". Citypopulation.de. Архивласан огноо 25 March 2021. Татаж авсан: 23 June 2021.
- ↑ "Numărul populației cu reședință obișnuită, pe sexe şi grupe de vârstă, în profil teritorial la 1 Ianuarie 2023" (Румын хэлээр). Biroul Național de Statistică al Republicii Moldova (BNS). Татаж авсан: 9 June 2023.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 "World Economic Outlook Database, April 2023 Edition. (Moldova)". IMF.org. International Monetary Fund. Татаж авсан: 11 April 2023.
- ↑ "Gini index – Moldova". data.worldbank.org. World Bank. Архивласан огноо 25 April 2020. Татаж авсан: 21 August 2022.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (Англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Архивласан (PDF) огноо 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
Европын Аюулгүй Байдал Хамтын Ажиллагааны Байгууллагын гишүүн улсууд (ЕАБХАБ) | ||
|---|---|---|
|  | |
| Хамтрагч улсууд: | ||
