Ирланд

Холбоос засах
Энэ хуудас нь тусгаар улсын тухай өгүүлнэ. Өөр утгыг, «Ирланд (салаа утга)»-с харна уу.
Ирланд[a]
Éire (Ирланд)
Төрийн дуулал: 
Amhrán na bhFiann
"Цэрэг эрсийн дуу"
 Ирланд улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал) – Европын Холбоо (ногоон)
 Ирланд улсын байршил (хар ногоон)

– Европ (ногоон & хар саарал)
– Европын Холбоо (ногоон)

Нийслэл
ба томоохон хот
Дублин
53°20.65′N 6°16.05′W / 53.34417°N 6.26750°W / 53.34417; -6.26750Солбицол: 53°N 8°W / 53°N 8°W / 53; -8
Албан ёсны хэл
Угсаатны бүлгүүд
(2022[2])
Шашин
(2022[3])
Ард түмний нэршилИрландчууд‎
Төр засагНэгдмэл парламентын бүгд найрамдах улс
Майкл Д. Хиггинс
Лео Варадкар
Михол Мартин
Донал О'Доннелл
Хууль тогтоох байгууллагаЭряхтас
• Дээд танхим
Сенат
• Доод танхим
Төлөөлөгчдийн танхим
Тусгаар тогтнол 
(Их Британиас)
4 сарын 24, 1916 он
1 сарын 21, 1919 он
12 сарын 6, 1921 он
12 сарын 6, 1922 он
12 сарын 29, 1937 он
4 сарын 18, 1949 он
Area
• Нийт
70,273 км2 (118)
• Усны эзлэх талбай (%)
2.0%
Хүн ам
• 2022 тооцоо
Neutral increase 5,123,536[4] (122)
• 2022 тооллого
5,149,139[5]
• Нягтаршил
71.3/км2 (113)
ДНБ (ХАЧТ)2022 тооцоо
• Нийт
▲ $633 тэрбум[6] (40)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $124,596[6] (3)
ДНБ (нэрлэсэн)2021 тооцоо
• Нийт
▲ $516 тэрбум[6] (30)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $101,509[6] (2)
ОТББИ (2021)  26.9[7]
бага
ХХИ (2021)▲ 0.945[8]
маш өндөр · 8
Мөнгөний нэгжЕвро (€)[c] (EUR)
Цагийн бүсUTC (ГДЦ)
• Зуны цаг (ЗЦ)
UTC+1 (IST)
Огнооны форматөө/сс/жжжж
Жолооны талзүүн
Утасны томьёо+353
Домэйн нэр.ie[d]
  1. ^  Ирландын үндсэн хуулийн 4-р зүйлд тус улсын нэрийг Ирланд гэж тунхагласан байдаг; 1948 оны Бүгд Найрамдах Ирландын тухай хуулийн 2-р хэсэгт Бүгд Найрамдах Ирланд Улс нь "улсын тодорхойлолт" гэж тунхагласан.[9]
  2. ^  Үндсэн хуулийн 8-р зүйлд Ирланд хэлийг "үндэсний" болон "анхны албан ёсны хэл", англи хэлийг "албан ёсны хоёр дахь хэл" гэж заасан.
  3. ^  2002 оноос өмнө Ирланд улс гүйлгээнд байгаа мөнгөн тэмдэгтээр Ирландын фунтийг ашиглаж байсан. Еврог 1999 онд нягтлан бодох бүртгэлийн валют болгон нэвтрүүлсэн.
  4. ^  Европын Холбооны бусад гишүүн орнуудтай хамт .eu домэйныг мөн ашигладаг.

Ирланд (Ирланд хэл: Éire, Англи: Ireland), албан ёсоор Бүгд Найрамдах Ирланд Улс нь баруун хойд Европт орших улс юм. Өнөөгийн Ирланд Улс нь Ирланд арлын зургааны тав хэсгийг эзлэх бөгөөд анх 1921 оны 5 сарын 3-нд хуваагджээ. Хойд талаараа Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын хэсэг Умард Ирландтай хиллэдэг бөгөөд баруун талд нь Атлантын далай, зүүн талд нь Ирландын тэнгис оршино. Хууль зүйн хувьд Бүгд Найрамдах Ирланд Улс (Ирланд хэл: Poblacht na hÉireann) гэдэг нь улсынх нь тодорхойлолт боловч нэр нь Ирланд юм.

20-р зууны эхэн үед Ирланд нь Ирландын Чөлөөт Улсын залгамжлагч орон болсон юм. Баруун Европын хамгийн ядуу орнуудын нэг байсан бөгөөд гадаадад гарах явдал их байжээ. 1950-аад оны сүүлээр протекционист эдийн засаг нь нээгдсэнээр 1973 онд Ирланд нь Европын Нэгдэлд (одоо Европын Холбоо) элссэн байна. 1980-аад оны сүүлчээр эдийн засгийн хямралаас болж эдийн засгийн шинэчлэл хийхэд хүргэжээ. Үр дүнд нь Ирланд нь бусад Европын Холбооны орнуудтай харьцуулбал татвар, зохицуулалтыг ихэд багасгажээ.

Өнөө үед бол Ирландыг эдийн засгийн чөлөөт байдлаар Эдийн засгийн эрх чөлөөний индекс гуравт жагсаасан байна. Энэ либерал хөдөлгөөний үр дүнд Ирланд нь дэлхийн хамгийн хурдацтай өсч буй, хамгийн баян, хөгжилтэй, энх амгалан орнуудын тоонд багтаж байна. Ирландын 1 хүнд оногдох ҮНБ нь тавд, худалдан авах чадварын паритет (PPP)-г тооцвол наймд, Хүний хөгжлийн индекст тавд бичигдэж байна. Мөн амьдралын чанараараа Economist Intelligence Unit-н индекст нэгд, Дэлхийн энх тайвны индекст дөрөвт бичигджээ. Эдгээрээс гадна Ирланд нь боловсролын систем, улс төрийн чөлөөт байдал, иргэний эрх, хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөө, эдийн засгийн эрх чөлөө зэргээрээ ч өндөрт жагсдаг. Сүйрсэн орнуудын индекст доороосоо дөрөвт бичигдсэн нь цөөн тооны "тогтвортой" орнуудад тооцогдож байна. Ирландын хүн амын 10 орчим хувийг цагаач нар эзлэдэг. Хүн ам нь Европт хамгийн хурдацтай өсч буйд тооцогддог бөгөөд жилд 2.5%-р өсч байна.

Ирланд нь Европын холбоо, Эдийн Засгийн Хамтын Ажиллагаа ба Хөгжлийн Байгууллага (OECD), НҮБ зэрэг байгууллагуудын гишүүн юм. Ирланд нь төвийг сахисан байр суурийнхаа үр дүнд НАТО-гийн гишүүн биш боловч НҮБ-н зохион байгуулсан Энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд оролцдог.

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

  1. ↑ Загвар:Cite act Archived 23 April 2022 at the Wayback Machine.
  2. ↑ "Population Usually Resident and Present in the State". CSO.ie. Central Statistics Office. 30 May 2023. Retrieved 2 June 2023.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  3. ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named REL
  4. ↑ "Introduction - CSO - Central Statistics Office". www.cso.ie (in англи). 23 June 2022. Archived from the original on 23 June 2022. Retrieved 23 June 2022.
  5. ↑ "Remote work up, Catholic numbers down in Census data". rte.ie. 30 May 2023. Archived from the original on 2023-05-30.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 "World Economic Outlook Database, October 2021". IMF.org. International Monetary Fund. Archived from the original on 31 December 2021. Retrieved 8 January 2020.
  7. ↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Archived from the original on 9 October 2020. Retrieved 7 August 2022.
  8. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 9 October 2022. Retrieved 8 September 2022.
  9. ↑ Coakley, John (20 August 2009). Politics in the Republic of Ireland. Taylor & Francis. p. 76. ISBN 978-0-415-47672-0. Archived from the original on 25 December 2018. Retrieved 2 May 2011.

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Ирланд&oldid=734578"-с авсан