Ирланд

**Бүгд Найрамдах Ирланд Улс**
Éire
Ireland
Бүгд Найрамдах Ирланд Улс Éire; Ireland
	Төрийн далбаа Төрийн сүлд
	Төрийн дуулал: ирл. "Amhrán na bhFiann"; «Цэрэг эрсийн дуу»;
	Европын холбоон (улбар шар) дахь Ирланд (улаан)
Нийслэл	Дублин
Томоохон	Дублин, Корк
Албан ёсны хэл	Ирланд, Англи
Угсаатны бүлгүүд (2006)	87% - Ирланд; 13% - бусад
Ард түмний нэршил	Ирландынхан
Төр засаг	Парламентийн бүгд найрамдах засаг
• Ерөнхийлөгч	Майкл Хиггинс
• Ерөнхий сайд	Энда Кенни
Хууль тогтоох байгууллага	«Oireachtas» («Өргөө»)
• Дээд танхим	Сенат
• Доод танхим	Дайл Эрен
Тусгаар тогтносон нь
• Их Британиас	1922 оны 12 сарын 6
Газар нутаг
• Нийт	84,421 км2 (120)
• Усны эзлэх талбай (%)	2.0 %
Хүн ам
• Тооллого	4,588,252
• Нягтаршил	65.3/км2
ДНБ (ХАЧТ)	2011 тооцоо
• Нийт	$181.595 тэрбум (55)
• Нэг хүнд ноогдох	$39,638 (15)
ДНБ (нэрлэсэн)	2011 тооцоо
• Нийт	$217.669 тэрбум (42)
• Нэг хүнд ноогдох	$47,513 (14)
ХХИ (2011)	0.908; маш өндөр · 7
Мөнгөний нэгж	Еврo (€) (EUR)
Цагийн бүс	UTC+0 (ДЕЦ)
• Зуны цаг (ЗЦ)	UTC+1 (ДЕЗЦ)
Утасны томьёо	+353
Домэйн нэр	.ie1
	1Европын холбооны гишүүн тул мөн .eu-г хэрэглэнэ

Ирланд (Ирланд хэл: Éire, англ. Ireland), албан ёсоор Бүгд Найрамдах Ирланд Улс нь баруун хойд Европт орших улс юм. Өнөөгийн Ирланд Улс нь Ирланд арлын зургааны тав хэсгийг эзлэх бөгөөд анх 1921 оны 5 сарын 3-нд хуваагджээ. Хойд талаараа Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын хэсэг Умард Ирландтай хиллэдэг бөгөөд баруун талд нь Атлантын далай, зүүн талд нь Ирландын тэнгис оршино. Хууль зүйн хувьд Бүгд Найрамдах Ирланд Улс (Ирланд хэл: Poblacht na hÉireann) гэдэг нь улсынх нь тодорхойлолт боловч нэр нь Ирланд юм.

20-р зууны эхэн үед Ирланд нь Ирландын Чөлөөт Улсын залгамжлагч орон болсон юм. Баруун Европын хамгийн ядуу орнуудын нэг байсан бөгөөд гадаадад гарах явдал их байжээ. 1950-аад оны сүүлээр протекционист эдийн засаг нь нээгдсэнээр 1973 онд Ирланд нь Европын Нэгдэлд (одоо Европын Холбоо) элссэн байна. 1980-аад оны сүүлчээр эдийн засгийн хямралаас болж эдийн засгийн шинэчлэл хийхэд хүргэжээ. Үр дүнд нь Ирланд нь бусад Европын Холбооны орнуудтай харьцуулбал татвар, зохицуулалтыг ихэд багасгажээ.

Өнөө үед бол Ирландыг эдийн засгийн чөлөөт байдлаар Эдийн засгийн эрх чөлөөний индекс гуравт жагсаасан байна. Энэ либерал хөдөлгөөний үр дүнд Ирланд нь дэлхийн хамгийн хурдацтай өсч буй, хамгийн баян, хөгжилтэй, энх амгалан орнуудын тоонд багтаж байна. Ирландын 1 хүнд оногдох ҮНБ нь тавд, худалдан авах чадварын паритет (PPP)-г тооцвол наймд, Хүний хөгжлийн индекст тавд бичигдэж байна. Мөн амьдралын чанараараа Economist Intelligence Unit-н индекст нэгд, Дэлхийн энх тайвны индекст дөрөвт бичигджээ. Эдгээрээс гадна Ирланд нь боловсролын систем, улс төрийн чөлөөт байдал, иргэний эрх, хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөө, эдийн засгийн эрх чөлөө зэргээрээ ч өндөрт жагсдаг. Сүйрсэн орнуудын индекст доороосоо дөрөвт бичигдсэн нь цөөн тооны "тогтвортой" орнуудад тооцогдож байна. Ирландын хүн амын 10 орчим хувийг цагаач нар эзлэдэг. Хүн ам нь Европт хамгийн хурдацтай өсч буйд тооцогддог бөгөөд жилд 2.5%-р өсч байна.

Ирланд нь Европын холбоо, Эдийн Засгийн Хамтын Ажиллагаа ба Хөгжлийн Байгууллага (OECD), НҮБ зэрэг байгууллагуудын гишүүн юм. Ирланд нь төвийг сахисан байр суурийнхаа үр дүнд НАТО-гийн гишүүн биш боловч НҮБ-н зохион байгуулсан Энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд оролцдог.

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

↑ "Official Languages Act 2003". Office of the Attorney General. Retrieved 18 February 2012.
↑ "Ireland". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Retrieved 28 August 2011.
↑ "CSO 2006 Census – Volume 5 – Ethnic or Cultural Background (including the Irish Traveller Community)" (PDF). 2006. Retrieved 9 July 2009.
↑ "Census of Population 2011: Preliminary Results" (PDF). 30 June 2011. p. 1. Retrieved 29 August 2010.
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 "Ireland". International Monetary Fund. Retrieved 18 April 2012.
↑ "Human Development Report 2011" (PDF). United Nations. Retrieved 2 November 2011.

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

Commons: Ireland - Éire – Викимедиа дуу дүрсний сан

[1] "Official Languages Act 2003". Office of the Attorney General. Retrieved 18 February 2012.

[CIA-2] "Ireland". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Retrieved 28 August 2011.

[3] "CSO 2006 Census – Volume 5 – Ethnic or Cultural Background (including the Irish Traveller Community)" (PDF). 2006. Retrieved 9 July 2009.

[pop2011-4] "Census of Population 2011: Preliminary Results" (PDF). 30 June 2011. p. 1. Retrieved 29 August 2010.

[imf2-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 "Ireland". International Monetary Fund. Retrieved 18 April 2012.

[6] "Human Development Report 2011" (PDF). United Nations. Retrieved 2 November 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

v t e Европын Аюулгүй Байдал Хамтын Ажиллагааны Байгууллагын гишүүн улсууд (ЕАБХАБ)
Австри Азербайжан Албани Америкийн Нэгдсэн Улс Андорра Армени Беларусь Бельги Босни ба Херцеговина Болгар Ватикан Герман Гүрж Грек Дани Ирланд Исланд Испани Итали Их Британи Казахстан Канад Кипр Киргиз Латви Литва Лихтенштайн Люксембург Македон Мальта Молдав Монако Монгол Монтенегро Нидерланд Норвеги Орос Польш Португал Румын Сан Марино Серби Словак Словени Тажикистан Турк Туркменистан Узбекистан Украин Унгар Финланд Франц Хорват Чех Швед Швейцар Эстони
Хамтрагч улсууд:	Австрали Алжир Афганистан Египет Израил Йордан Марокко Өмнөд Солонгос Тайланд Тунис Япон