Jump to content

Өмнөд Африк

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Энэ хуудас нь улсын тухай өгүүлнэ. газарзүйн бүсийн тухай, «Өмнөд Африк (бүс нутаг)»-с харна уу. хэрэглээг, «Өмнөд Африк (салаа утга)»-с харна уу.
Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс
бусад албан ёсны 10 хэлээр[1]
Уриа: "ǃke e: ǀxarra ǁke" (Цъхам)
"Олон янз байдалд эв нэгдэл"
Төрийн дуулал: "Өмнөд Африкийн төрийн дуулал"
Нийслэл
Томоохон хотЙоханнесбург[3]
Албан ёсны хэл12 хэл[1][4]
Тусгай статус[5]
Угсаатны бүлгүүд
(2019[6])
Шашин
(2016)[7]
  • 10.9% Шашингүй
  • 4.4% Уламжлалт шашин
  • 1.6% Ислам
  • 1.0% Хиндүизм
  • 2.7% Бусад
  • 1.4% Тодорхоолойгүй
Ард түмний нэршилӨмнөд Африкчууд‎
Төр засагНэгдмэл ноёрхогч-намын гүйцэтгэх засаглалтай парламентын бүгд найрамдах улс
Сирил Рамафоса
Пол Машатиле
Амос Масондо
Носививе Маписа-Нкакула
Рэй Зондо
Хууль тогтоох байгууллагаПарламент
• Дээд танхим
Үндэсний Зөвлөл
• Доод танхим
Үндэсний Ассамблей
Тусгаар тогтнол 
(Их Британиас)
5 сарын 31, 1910 он
12 сарын 11, 1931 он
5 сарын 31, 1961 он
4 сарын 27, 1994 он
Газар нутаг
• Нийт
1,221,037 км2 (24)
• Усны эзлэх талбай (%)
0.380
Хүн ам
• 2023 тооцоо
58,048,332[8] (25)
• Нягтаршил
42.4/км2 (169)
ДНБ (ХАЧП)2023 тооцоо
• Нийт
▲ $990 тэрбум[9] (33)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $16,090[9] (97)
ДНБ (нэрлэсэн)2023 тооцоо
• Нийт
▼ $400 тэрбум[9] (39)
• Нэг хүнд ноогдох
▼ $6,485[9] (96)
ОТББИ (2014)  63.0[10]
маш өндөр
ХХИ (2021)▲ 0.713[11]
өндөр · 109
Мөнгөний нэгжӨмнөд Африк рэнд (ZAR)
Цагийн бүсUTC+2 (ӨАСЦ)
Огнооны форматТовчлолууд:
  • жжжж/сс/өө[12]
  • жжжж-сс-өө[13]
Жолооны талзүүн
Утасны томьёо+27
ISO 3166 кодZA
Домэйн нэр.za

Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс (ӨАБНУ; африкаанс. Republiek van Suid-Afrika, англи. Republic of South Africa) — Африкийн өмнөд хэсэгт орших улс. Өмнөд Африкийн эрэг нь 2 798 км үргэлжлэх бөгөөд Атлантын, Энэтхэгийн далайнуудтай хиллэдэг. Өмнөд Африкийн хойд талд Намиби, Ботсван, Зимбабве, Мозамбик, Эсватини улсууд оршдог бөгөөд дотор нь Лесотын вант улс оршдог.

Нийслэл хот нь -Преториа. Хүн ам нь- 2022 оны хүн амын тооллогоор 62 027 503 байсан байна.

Түүх

[засварлах | кодоор засварлах]

Одоогийн Өмнөд Африкийн Бүгд найрамдах улсын нутагт орчин үеийн хүмүүс 100,000 гаруй жилийн турш оршин суусан. Харин Сайн итгэлийн тохойгоор өнгөрөх зөмыг олж нээснээр Голландын Зүүн Энэтхэг Компани нь одоогийн Кейптаун болох газарт 1652 онд түр зогсоолыг байгуулжээ. Кейптаун нь 1806 онд Британийн колони болсон байна. 1820-оод оны үед Европчуудын суурьшил улам тэлсэн бөгөөд үүний учир нь Боерчууд (анхны Голландын суугч нар) болон Британичууд улсын хойд, зүүн хэсгийн газрын болгон авчээ. Үр дүнд нь тэд болон нутгийн уугуул иргэд болох Коса, Зулу нарын хооронд мөргөлдөөн үүссэн байна. Хожим нь алмааз их хэмжээгээр олдсоноор Британи, Боерчууд Өмнөд Африкийн эрдэс бодисын нөөцийг өөртөө авах гэж Англи-Боерчуудын дайн болжээ. Хэдийгээр Боерчууд ялагдсан боловч 1910 онд Британийн эрх мэдэл доор Өмнөд Африкт хязгаарлагдмал тусгаар тогнолыг өгсөн байна. Британий эсрэг бодлогууд нь бүрэн тусгаар тогнол дээр тулгуурлаж байсан бөгөөд 1961 онд тусгаар Өмнөд Африк нь Бүгд найрамдах улс болжээ. Ингээд тэргүүлэгч Үндсэний нам апартейд гэгч тусгаарлалтыг зөвшөөрсөн хуулийг тогтоожээ. Гэвч энэ нь дотоод, гадаадаас шүүмжлэл хүртэж байсан бөгөөд 1990 онд хуучин ерөнхийлөгч Фредерик Виллем де Клерк энэ хуулийг болиулж эхэлж, 1994 онд анхны ардчилсан сонгууль явагдсан байна. Энэхүү сонгуулиар Нельсон Мандела болон одоогийн удирдагч нам, Африкийн Үндсэний Конгресс намыг эрх мэдэлд хүргэжээ.

Өмнөд Африк нь хүн ам олон үндэстнэс бүрэлддэгээрээ алдартай бөгөөд Үндсэн Хуулинд нь 11 албан ёсны хэлийг заасан байдаг. Албан ёсны үйл хэрэг болон худалдаа, арилжаанд англи хэл хамгийн их хэрэглэгддэг боловч гэрт ярьдаг хэлээрээ тавд л жагсдаг. Өмнөд Африк нь холимог цуст хүн амаараа Африкт тэргүүлдэг. Хэдийгээр хүн амынх нь 79.5% нь хар арьстай боловч энэ ангилалд олон үндэстэн багтдаг. Албан ёсны 11 хэлний 9 нь Африкийн хэлнүүд юм. 2006 оны байдлаар Өмнөд Африкийн хүн амыг 47.4 сая гэж тооцжээ.

Эх үүсвэр

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ 1.0 1.1 The Constitution of the Republic of South Africa (PDF) (2013 English version ed.). Constitutional Court of South Africa. 2013. Архивласан (PDF) огноо 23 August 2018. Татаж авсан: 17 April 2020.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "South Africa at a glance | South African Government". www.gov.za. Архивласан огноо 26 May 2020. Татаж авсан: 18 June 2020.
  3. ↑ "Principal Agglomerations of the World". Citypopulation.de. Архивласан огноо 25 December 2018. Татаж авсан: 30 October 2011.
  4. ↑ "THE NA APPROVES SOUTH AFRICAN SIGN LANGUAGE AS THE 12TH OFFICIAL LANGUAGE".
  5. ↑ The Constitution of the Republic of South Africa (PDF) (2013 English version ed.). Constitutional Court of South Africa. 2013. ch. 1, s. 6. Архивласан (PDF) огноо 23 August 2018. Татаж авсан: 17 April 2020.
  6. ↑ "Mid-year population estimates" (PDF). Statistics South Africa. 29 July 2019. Архивласан (PDF) огноо 29 July 2019. Татаж авсан: 29 July 2019.
  7. ↑ "South Africa – Community Survey 2016". www.datafirst.uct.ac.za. Архивласан огноо 25 November 2018. Татаж авсан: 25 November 2018.
  8. ↑ "South Africa". The World Factbook (2025 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023. (Archived 2023 edition)
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. 7 April 2023. Татаж авсан: April 23, 2023.
  10. ↑ "Gini Index". World Bank. Архивласан огноо 29 May 2020. Татаж авсан: 25 September 2018.
  11. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
  12. ↑ "Data Source Comparison for en-ZA". www.localeplanet.com. Архивласан огноо 16 August 2021. Татаж авсан: 5 May 2021.
  13. ↑ "Data Source Comparison for af-ZA". www.localeplanet.com. Архивласан огноо 5 May 2021. Татаж авсан: 5 May 2021.

Цахим хуудас

[засварлах | кодоор засварлах]
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Өмнөд_Африк&oldid=802852"-с авсан