Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс
| Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс | ||||
|
||||
| Уриа: цъхам. "!ke e: ǀxarra ǁke" «Олон ард түмэн эвлэн нэгдэнэ» |
||||
| Төрийн дууллын нэр: африкаанс. "Die Stem van Suid-Afrika" «Өмнөд Африкийн дуудлага» |
||||
 |
||||
| Нийслэл | Блумфонтайн (шүүх эрхтний) Кэйптаун (хуульчлах эрхтний) Приториа (захирах эрхтний) | |||
| Том хот | Жоханнэсбөрг[1] | |||
| Албан хэл | Доорх 11 хэл:[2] Англи, Африкаанс, Венда, Зулу, Коса, Ндебеле, Свати, Сото (урд), Сото (хойд), Тсвана, Тсонга |
|||
|---|---|---|---|---|
| Ард түмэн | 79,5% Хар арьстан 9,0% Цагаан арьстан 9,0% Өнгөт арьстан 2,5% Азийн[3] |
|||
| Төр засаг | Парламентийн бүгд найрамдах засаг | |||
| - | Ерөнхийлөгч | Сирил Рамафоса | ||
| - | Шадар ерөнхийлөгч | Кгалема Мотланте | ||
| Тусгаар тогтнол | ||||
| - | Их Британиас | 1961 оны 5 сарын 31 | ||
| Нутаг дэвсгэр | ||||
| - | Бүх талбай | 1 221 037 км2 (25) | ||
| - | Гадаргын ус (%) | бага | ||
| Хүн ам | ||||
| - | Тооцоо (2011) | 50 586 757[3] (24) | ||
| - | Тооллого (2001) | 44 819 778[4] | ||
| - | Нягт сийрэг | 41,4 хүн/км2 | ||
| ДНБ (ХАЧТ) | 2011 оны тооцоо | |||
| - | Нийт дүн | $555 340 тэрбум[5] | ||
| - | Нэг хүнд | $10 977[5] | ||
| ДНБ (Нэрлэсэн) | 2011 оны тооцоо | |||
| - | Нийт дүн | $422 037 тэрбум[5] | ||
| - | Нэг хүнд | $8 342[5] (104) | ||
| ОТББИ (2006) | 67,4[6] (маш их) (2) | |||
| ХХИ (2011) | 0,619 ▲ (дундаж) (123) | |||
| Мөнгөний нэгж | Өмнөд Африк рэнд (ZAR) | |||
| Цагийн бүс | +2 | |||
| Замын хөдөлгөөн | зүүн | |||
| Домэйн нэр | .za | |||
| Утасны томьёо | +27 | |||
Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс (ӨАБНУ; африкаанс. Republiek van Suid-Afrika, англ. Republic of South Africa) — Африкийн өмнөд үзүүрийг эзлэн орших улс. Өмнөд Африкийн эрэг нь 2 798 км үргэлжлэх бөгөөд Атлантын, Энэтхэгийн далайнуудтай хиллэнэ. Өмнөд Африкийн хойд талд Намиби, Ботсван, Зимбабве, Мозамбик, Свазиланд улсууд оршдог бөгөөд дотор нь Лесотын вант улс оршдог.
Одоогийн Өмнөд Африкийн нутагт орчин үеийн хүмүүс 100,000 гаруй жилийн турш оршин суусан. Харин Сайн итгэлийн тохойгоор өнгөрөх зөмыг олж нээснээр Голландын Зүүн Энэтхэг Компани нь одоогийн Кейптаун болох газарт 1652 онд амрах зогсоолыг байгуулжээ. Кейптаун нь 1806 онд Британийн колони болсон байна. 1820-оод оны үед Европчуудын суурьшил улам тэлсэн бөгөөд үүний учир нь Боерчууд (анхны Голландын суугч нар) болон Британичууд улсын хойд, зүүн хэсгийн газрын болгон авчээ. Үр дүнд нь тэд болон нутгийн уугуул иргэд болох Коса, Зулу нарын хооронд мөргөлдөөн үүссэн байна. Хожим нь алмааз олдсоноор Британи, Боерчууд Өмнөд Африкийн эрдэс бодисын нөөцийг өөртөө авах гэж Англи-Боерчуудын дайн болжээ. Хэдийгээр Боерчууд ялагдсан боловч 1910 онд Британийн эрх мэдэл доор Өмнөд Африкт хязгаарлагдмал тусгаар тогнолыг өгсөн байна. Британий эсрэг бодлогууд нь бүрэн тусгаар тогнол дээр тулгуурлаж байсан бөгөөд 1961 онд Өмнөд Африк нь Бүгд найрамдах улс болжээ. Ингээд тэргүүлэгч Үндсэний нам апартейд гэгч тусгаарлалтыг зөвшөөрсөн хуулийг тогтоожээ. Гэвч энэ нь дотоод, гадаадаас шүүмжлэл хүртэж байсан бөгөөд 1990 онд хуучин ерөнхийлөгч Фредерик Виллем де Клерк энэ хуулийг буулгаж эхэлж, 1994 онд анхны ардчилсан сонгууль явагдсан байна. Энэхүү сонгуулиар Нельсон Мандела болон одоогийн удирдагч нам, Африкийн Үндсэний Конгрессийг эрх мэдэлд хүргэжээ.
Өмнөд Африк нь хүн амынхаа олон янз байдлаараа алдартай бөгөөд Үндсэн Хуулинд нь 11 албан ёсны хэлийг заасан байдаг. Албан ёсны үйл хэрэг болон худалдаа, арилжаанд англи хэл хамгийн их хэрэглэгддэг боловч гэрт ярьдаг хэлээрээ тавд л жагсдаг. Өмнөд Африк нь Кавказ, Энэтхэг, холимог цуст хүн амаараа Африкт тэргүүлдэг. Хэдийгээр хүн амынх нь 79.5% нь хар арьстай боловч энэ ангилалд олон үндэстэн багтдаг. Албан ёсны 11 хэлний 9 нь Африкийн хэлүүд юм. 2006 оны байдлаар Өмнөд Африкийн хүн амыг 47.4 сая гэж тооцжээ.
Эх үүсвэр[засварлах | edit source]
- ↑ Principal Agglomerations of the World. Citypopulation.de. 30 October 2011-д хандсан.
- ↑ The Khoi, Nama and San languages; sign language; German, Greek, Gujarati, Hindi, Portuguese, Tamil, Telegu and Urdu; and Arabic, Hebrew, Sanskrit and "other languages used for religious purposes in South Africa" have a special status. See Chapter 1, Article 6, of the Constitution.
- ↑ 3.0 3.1 Mid-year population estimates 2011. Statistics South Africa (2011). 30 July 2011-д хандсан.
- ↑ Census 2001 at a glance. Statistics South Africa. 7 July 2008-д хандсан.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 South Africa. International Monetary Fund. 2011-September-20-д хандсан.
- ↑ Gini Index. World Bank. 2 March 2011-д хандсан.
Цахим хуудас[засварлах | edit source]
Commons: South Africa – Викимедиа дуу дүрсний сан
