Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс

Холбоос засах
Энэ хуудас нь улсын тухай өгүүлнэ. Өөр газарзүйн бүсийн тухай, «Өмнөд Африк»-с харна уу. Өөр хэрэглээг, «Өмнөд Африк (салаа утга)»-с харна уу.
Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс
бусад албан ёсны 10 хэлээр[1]
Уриа: "ǃke e: ǀxarra ǁke" (Цъхам)
"Олон янз байдалд эв нэгдэл"
Төрийн дуулал: "Өмнөд Африкийн төрийн дуулал"
Нийслэл
Томоохон хотЙоханнесбург[3]
Албан ёсны хэл12 хэл[1][4]
Тусгай статус[5]
Угсаатны бүлгүүд
(2019[6])
Шашин
(2016)[7]
  • 10.9% Шашингүй
  • 4.4% Уламжлалт шашин
  • 1.6% Ислам
  • 1.0% Хиндүизм
  • 2.7% Бусад
  • 1.4% Тодорхоолойгүй
Ард түмний нэршилӨмнөд Африкчууд‎
Төр засагНэгдмэл ноёрхогч-намын гүйцэтгэх засаглалтай парламентын бүгд найрамдах улс
Сирил Рамафоса
Пол Машатиле
Амос Масондо
Носививе Маписа-Нкакула
Рэй Зондо
Хууль тогтоох байгууллагаПарламент
• Дээд танхим
Үндэсний Зөвлөл
• Доод танхим
Үндэсний Ассамблей
Тусгаар тогтнол 
(Их Британиас)
5 сарын 31, 1910 он
12 сарын 11, 1931 он
5 сарын 31, 1961 он
4 сарын 27, 1994 он
Газар нутаг
• Нийт
1,221,037 км2 (24)
• Усны эзлэх талбай (%)
0.380
Хүн ам
• 2023 тооцоо
58,048,332[8] (25)
• Нягтаршил
42.4/км2 (169)
ДНБ (ХАЧТ)2023 тооцоо
• Нийт
▲ $990 тэрбум[9] (33)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $16,090[9] (97)
ДНБ (нэрлэсэн)2023 тооцоо
• Нийт
▼ $400 тэрбум[9] (39)
• Нэг хүнд ноогдох
▼ $6,485[9] (96)
ОТББИ (2014)  63.0[10]
маш өндөр
ХХИ (2021)▲ 0.713[11]
өндөр · 109
Мөнгөний нэгжӨмнөд Африк рэнд (ZAR)
Цагийн бүсUTC+2 (ӨАСЦ)
Огнооны форматБогинчлолууд:
  • жжжж/сс/өө[12]
  • жжжж-сс-өө[13]
Жолооны талзүүн
Утасны томьёо+27
ISO 3166 кодZA
Домэйн нэр.za

Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс (ӨАБНУ; африкаанс. Republiek van Suid-Afrika, Англи: Republic of South Africa) — Африкийн өмнөд үзүүрийг эзлэн орших улс. Өмнөд Африкийн эрэг нь 2 798 км үргэлжлэх бөгөөд Атлантын, Энэтхэгийн далайнуудтай хиллэдэг. Өмнөд Африкийн хойд талд Намиби, Ботсван, Зимбабве, Мозамбик, Эсватини улсууд оршдог бөгөөд дотор нь Лесотын вант улс оршдог.

Одоогийн Өмнөд Африкийн нутагт орчин үеийн хүмүүс 100,000 гаруй жилийн турш оршин суусан. Харин Сайн итгэлийн тохойгоор өнгөрөх зөмыг олж нээснээр Голландын Зүүн Энэтхэг Компани нь одоогийн Кейптаун болох газарт 1652 онд амрах зогсоолыг байгуулжээ. Кейптаун нь 1806 онд Британийн колони болсон байна. 1820-оод оны үед Европчуудын суурьшил улам тэлсэн бөгөөд үүний учир нь Боерчууд (анхны Голландын суугч нар) болон Британичууд улсын хойд, зүүн хэсгийн газрын болгон авчээ. Үр дүнд нь тэд болон нутгийн уугуул иргэд болох Коса, Зулу нарын хооронд мөргөлдөөн үүссэн байна. Хожим нь алмааз олдсоноор Британи, Боерчууд Өмнөд Африкийн эрдэс бодисын нөөцийг өөртөө авах гэж Англи-Боерчуудын дайн болжээ. Хэдийгээр Боерчууд ялагдсан боловч 1910 онд Британийн эрх мэдэл доор Өмнөд Африкт хязгаарлагдмал тусгаар тогнолыг өгсөн байна. Британий эсрэг бодлогууд нь бүрэн тусгаар тогнол дээр тулгуурлаж байсан бөгөөд 1961 онд Өмнөд Африк нь Бүгд найрамдах улс болжээ. Ингээд тэргүүлэгч Үндсэний нам апартейд гэгч тусгаарлалтыг зөвшөөрсөн хуулийг тогтоожээ. Гэвч энэ нь дотоод, гадаадаас шүүмжлэл хүртэж байсан бөгөөд 1990 онд хуучин ерөнхийлөгч Фредерик Виллем де Клерк энэ хуулийг буулгаж эхэлж, 1994 онд анхны ардчилсан сонгууль явагдсан байна. Энэхүү сонгуулиар Нельсон Мандела болон одоогийн удирдагч нам, Африкийн Үндсэний Конгрессийг эрх мэдэлд хүргэжээ.

Өмнөд Африк нь хүн амынхаа олон янз байдлаараа алдартай бөгөөд Үндсэн Хуулинд нь 11 албан ёсны хэлийг заасан байдаг. Албан ёсны үйл хэрэг болон худалдаа, арилжаанд англи хэл хамгийн их хэрэглэгддэг боловч гэрт ярьдаг хэлээрээ тавд л жагсдаг. Өмнөд Африк нь Кавказ, Энэтхэг, холимог цуст хүн амаараа Африкт тэргүүлдэг. Хэдийгээр хүн амынх нь 79.5% нь хар арьстай боловч энэ ангилалд олон үндэстэн багтдаг. Албан ёсны 11 хэлний 9 нь Африкийн хэлүүд юм. 2006 оны байдлаар Өмнөд Африкийн хүн амыг 47.4 сая гэж тооцжээ.

Эх үүсвэр[засварлах | кодоор засварлах]

  1. ↑ 1.0 1.1 The Constitution of the Republic of South Africa (PDF) (2013 English version ed.). Constitutional Court of South Africa. 2013. Archived (PDF) from the original on 23 August 2018. Retrieved 17 April 2020.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "South Africa at a glance | South African Government". www.gov.za. Archived from the original on 26 May 2020. Retrieved 18 June 2020.
  3. ↑ "Principal Agglomerations of the World". Citypopulation.de. Archived from the original on 25 December 2018. Retrieved 30 October 2011.
  4. ↑ "THE NA APPROVES SOUTH AFRICAN SIGN LANGUAGE AS THE 12TH OFFICIAL LANGUAGE".
  5. ↑ The Constitution of the Republic of South Africa (PDF) (2013 English version ed.). Constitutional Court of South Africa. 2013. ch. 1, s. 6. Archived (PDF) from the original on 23 August 2018. Retrieved 17 April 2020.
  6. ↑ "Mid-year population estimates" (PDF). Statistics South Africa. 29 July 2019. Archived (PDF) from the original on 29 July 2019. Retrieved 29 July 2019.
  7. ↑ "South Africa – Community Survey 2016". www.datafirst.uct.ac.za. Archived from the original on 25 November 2018. Retrieved 25 November 2018.
  8. ↑ "South Africa". The World Factbook (2023 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Retrieved 22 June 2023.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. 7 April 2023. Retrieved April 23, 2023.
  10. ↑ "Gini Index". World Bank. Archived from the original on 29 May 2020. Retrieved 25 September 2018.
  11. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
  12. ↑ "Data Source Comparison for en-ZA". www.localeplanet.com. Archived from the original on 16 August 2021. Retrieved 5 May 2021.
  13. ↑ "Data Source Comparison for af-ZA". www.localeplanet.com. Archived from the original on 5 May 2021. Retrieved 5 May 2021.

Цахим хуудас[засварлах | кодоор засварлах]

"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Өмнөд_Африкийн_Бүгд_Найрамдах_Улс&oldid=734695"-с авсан