Ангол

Холбоос засах
Бүгд Найрамдах Ангол Улс
República de Angola
Flag of
Анголын төрийн далбаа
Анголын төрийн сүлд of
Анголын төрийн сүлд
Уриа: лат. Virtus Unita Fortior
( „Нэгдсэн эр зориг илүү хүчтэй“)
Төрийн дуулал: Angola Avante
Angola on the globe (Africa centered).svg
НийслэлЛуанда
Албан ёсны хэлПортугал, улсын албан ёсны хэлээс гадна умбунду, кимбунду, киконго, чокве, ошивамбо
Төр засагЕрөнхийлөгчийн засаглал
Бүгд Найрамдах Улс
• Төрийн тэргүүн
Ерөнхийлөгч
Жуан Лоренсу
Байгуулагдсан
• Үйл
1975 оны арваннэгдүгээр сарын 11 (Португалаас)
Газар нутаг
• Нийт
1.246.700 км2
Хүн ам
• Тооцоо
31,13 сая (2020 он, багцаалсан)[1]
• Өсөлт (2019 оныг багцаалсан)[2]
+ 3,2 %
• Нягтаршил
25/км2
ДНБ (ХАЧТ)тооцоо
• Нийт
  • Нийт (нэрлэсэн)
  • Нийт (ХАЧХ)
  • ДНБ/Хүн ам (нэрл.)
  • ДНБ/Хүн ам (ХАЧХ)
ДНБ (нэрлэсэн)тооцоо
• Нийт
2019 он (багцаа)[3]
  • 89 тэрбум USD (66.)
  • 222 тэрбум USD (64.)
  • 2.968 USD (136.)
  • 7.384 USD (128.)* Нийт (нэрлэсэн)
  • Нийт (ХАЧХ)
  • ДНБ/Хүн ам (нэрл.)
  • ДНБ/Хүн ам (ХАЧХ)
ХХИ0,581 (148.) (2019)[4]
Error: Invalid HDI value
Мөнгөний нэгжАнголын кванза (AOA)
Намиби доллар (NAD) (ганцхан Санта Кларад)[5]
Цагийн бүсUTC+1 (БАЦ)
Утасны томьёо+244
ISO 3166 кодAO, AGO, 024
Домэйн нэр.ao

Ангол Улс, албан ёсоор Бүгд Найрамдах Ангол Улс (порт. República de Angola, Конго хэл: Repubilika ya Ngola) нь баруун өмнөд Африкт оршдог улс. Өмнө талаараа Намиби, хойд талаараа Ардчилсан Конго, зүүн талаараа Замби улсуудтай хиллэнэ. Баруун хэсгээр нь Атлантын далай хүрээлдэг байна. Тус улсын салангид тасархай нутаг дэвсгэр болох Кабинда нь Конго болон Ардчилсан Конго Улстай хиллэдэг. Ангол нь 16-р зуунаас эхлэн 1975 он хүртэл Португалын далайн чанадын нутаг дэвсгэр гэж нэрлэгдэж байлаа. 1975 онд тусгаар тогтнолоо зарлаж 1976 оны 12-р сарын 1-нд НҮБ-ын гишүүн орон болжээ. 2021 оны долдугаар сарын байдлаар - 33,642,646 хүн амтай улс юм.

Төрийн тогтолцоо[засварлах | кодоор засварлах]

Ангол бол Ерөнхийлөгчийн Бүгд найрамдах улс юм. Төрийн тэргүүн нь ерөнхийлөгч. 1979 оноос хойш энэ албан тушаалыг Хосе Эдуардо дос Сантос (порт. José Eduardo dos Santos, 1942 онд төрсөн) хашиж байгаад 2017 оны есдүгээр сарын 26-нд түүнийг Хуан Мануэль Гонсалвес Лоуренчо (порт. João Manuel Gonçalves Lourenço; 1954 онд төрсөн) сольсон байна. Засгийн газрыг ерөнхийлөгчийн томилсон дэд ерөнхийлөгч удирддаг байна.

Хууль тогтоох байгууллага нь 4 жилээр сонгогддог 220 депутатаас бүрдсэн нэг танхимтай парламент (Ардын Их Хурал) юм.

Ангол улс нь Сахараас урагш Африкийн орнууд дунд газрын тос, алмааз олборлолтоороо 2-рт ордог. Олон Улсын Валютын Сангийн судалгаагаар 2000-аад онд Анголын эрдэнэсийн сангаас 4 тэрбум долларын газрын тосны орлого алга болсон гэдэг. 2006 оны 8 сард Кабиндаг Анголоос салган тусгаарлах зорилго бүхий Кабиндагийн Анклавыг Чөлөөлөх Фронтын жигүүртэй энхтайвны гэрээ байгуулагдсан[6]. Ангол улсын газрын тос олборлолтын орлогын 65%-ийг тус бүс нутаг бүрдүүлдэг байна.

Засаг захиргаа[засварлах | кодоор засварлах]

Ангол улс засаг захиргааны 18 аймагт (португал. província), аймаг тус бүр 157 суманд (португал. município) хуваагддаг байна.

№ Мужууд Засаг захиргааны төв Газар нутаг,

км²

Хүн ам (2014 он)
1 Бенго Кашито 31 371 356 641
2 Бенгела Бенгела 31 788 2 231 385
3 Бие Квито 70 314 1 455 255
4 Кабинда Кабинда 7270 716 076
5 Квандо-Кубанго Менонге 199 049 534 002
6 Умард Кванза Ндалатандо 24 190 443 386
7 Өмнөд Кванза Сумбе 55 660 1 881 873
8 Кунене Онжива 89 342 990 087
9 Уамбо Уамбо 34 274 2 019 555
10 Уила Лубанго 75 002 2 497 422
11 Луанда Луанда 2418 6 945 386
12 Умард Лунда Лукапа 102 783 862 566
13 Өмнөд Лунда Сауримо 45 649 537 587
14 Маланже Маланже 97 602 986 363
15 Мошико Луэна 223 023 758 568
16 Намибе Мосамедиш 58 137 495 326
17 Уиже Уиже 58 698 1 483 118
18 Заире Мбанза-Конго 40 130 594 428
Нийт 1 246 700 25 789 024

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

  1. ↑ Анголын хүн амын хамгийн сүүлчийн тооллогын үр дүн. Хандсан 2021 оны нэгдүгээр сарын 15 (германаар)
  2. ↑ Population growth (annual %). In: World Economic Outlook Database. World Bank, 2020, хандсан 2021 оны гуравдугаар сарын 14 (англиар)
  3. ↑ World Economic Outlook Database Oktober 2020. World Economic Outlook Database. International Monetary Fund, хандсан 2021 оны гуравдугаар сарын 14 (англиар)
  4. ↑ Table: Human Development Index and its components. Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хөгжлийн Хөтөлбөр: Human Development Report 2020. United Nations Development Programme, New York 2020, ISBN 978-92-1126442-5, S. 345 (англиар, undp.org [PDF]).
  5. ↑ Chamwe Kaira: Trade in kwanza may extend beyond Oshikango. namibian.com.na.
  6. ↑ Angola mantém presença militar reforçada em Cabinda, UOL.com.br (2008 оны 6 сарын 4, португал хэлээр)
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Ангол&oldid=720892"-с авсан