Ангол

Бүгд Найрамдах Ангол Улс
*República de Angola* (Португал)
Бүгд Найрамдах Ангол Улс República de Angola (Португал);
	Төрийн далбаа Сүлд
	Уриа: Virtus Unita Fortior (Латин); (Монгол: "Нэгдсэн эр зориг илүү хүчтэй");
	Төрийн дуулал: "Angola Avante"; (Монгол: "Ангол урагшаа")
Нийслэл ба томоохон хот	Луанда; 8°50′S 13°20′E / 8.833°S 13.333°E
Албан ёсны хэл	Португал хэл
Үндэсний хэл	Умбунду хэл ; Кимбунду хэл ; Чокве хэл ; Киконго хэл ;
Угсаатны бүлгүүд (2021)	37% Овимбунду ; 25% Амбунду ; 13% Баконго ; 21% Бусад Африкчууд ; 2% Местисо (Европ, Африкийн холимог) ; 1% Хятадууд ; 1% Европ;
Шашин (2020)	92.9% Христ ; —53.9% Ромын Католик ; —27.4% Протестант ; —11.6% Бусад урсгал ; 5.1% Уламжлалт итгэл ; 1.1% Ислам ; 0.9% Бусад / Шашингүй ;
Ард түмний нэршил	Анголчууд;
Төр засаг	Нэгдмэл ноёрхогч-намын ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс
• Ерөнхийлөгч	Жуан Лоренсу
• Дэд Ерөнхийлөгч	Эсперанса да Кошта
Хууль тогтоох байгууллага	Үндэсний Ассамблей
түүх
• Португалаас тусгаар тогтнов, Коммунист дэглэмийн дор	11 сарын 11, 1975
• НҮБ-д элсэв	11 сарын 22, 1976
• Одоогийн үндсэн хууль	1 сарын 21, 2010
Газар нутаг
• Нийт	1246700 км2 (22)
• Усны эзлэх талбай (%)	бага
Хүн ам
• 2023 тооцоо	35,981,281 (41)
• Нягтаршил	24.97/км2 (157)
ДНБ (ХАЧТ)	2022 тооцоо
• Нийт	▲$245.44 тэрбум (62)
• Нэг хүнд ноогдох	▲$7,455 (129)
ДНБ (нэрлэсэн)	2022 тооцоо
• Нийт	▲ $124.79 тэрбум (61)
• Нэг хүнд ноогдох	▲$3,791 (125)
ОТББИ (2018)	51.3; өндөр
ХХИ (2021)	▲ 0.588; дундаж · 146
Мөнгөний нэгж	Анголын кванза (AOA)
Цагийн бүс	UTC+1 (БАЦ)
Огнооны формат	өө/сс/жжжж
Жолооны тал	баруун
Утасны томьёо	+244
Домэйн нэр	.ao

Ангол Улс, албан ёсоор Бүгд Найрамдах Ангол Улс (порт. República de Angola, Конго хэл: Repubilika ya Ngola) нь баруун өмнөд Африкт оршдог улс. Өмнө талаараа Намиби, хойд талаараа Ардчилсан Конго, зүүн талаараа Замби улсуудтай хиллэнэ. Баруун хэсгээр нь Атлантын далай хүрээлдэг байна. Тус улсын салангид тасархай нутаг дэвсгэр болох Кабинда нь Конго болон Ардчилсан Конго Улстай хиллэдэг. Ангол нь 16-р зуунаас эхлэн 1975 он хүртэл Португалын далайн чанадын нутаг дэвсгэр гэж нэрлэгдэж байлаа. 1975 онд тусгаар тогтнолоо зарлаж 1976 оны 12-р сарын 1-нд НҮБ-ын гишүүн орон болжээ. 2021 оны долдугаар сарын байдлаар - 33,642,646 хүн амтай улс юм.

Төрийн тогтолцоо[засварлах | кодоор засварлах]

Ангол бол Ерөнхийлөгчийн Бүгд найрамдах улс юм. Төрийн тэргүүн нь ерөнхийлөгч. 1979 оноос хойш энэ албан тушаалыг Хосе Эдуардо дос Сантос (порт. José Eduardo dos Santos, 1942 онд төрсөн) хашиж байгаад 2017 оны есдүгээр сарын 26-нд түүнийг Хуан Мануэль Гонсалвес Лоуренчо (порт. João Manuel Gonçalves Lourenço; 1954 онд төрсөн) сольсон байна. Засгийн газрыг ерөнхийлөгчийн томилсон дэд ерөнхийлөгч удирддаг байна.

Хууль тогтоох байгууллага нь 4 жилээр сонгогддог 220 депутатаас бүрдсэн нэг танхимтай парламент (Ардын Их Хурал) юм.

Ангол улс нь Сахараас урагш Африкийн орнууд дунд газрын тос, алмааз олборлолтоороо 2-рт ордог. Олон Улсын Валютын Сангийн судалгаагаар 2000-аад онд Анголын эрдэнэсийн сангаас 4 тэрбум долларын газрын тосны орлого алга болсон гэдэг. 2006 оны 8 сард Кабиндаг Анголоос салган тусгаарлах зорилго бүхий Кабиндагийн Анклавыг Чөлөөлөх Фронтын жигүүртэй энхтайвны гэрээ байгуулагдсан^[8]. Ангол улсын газрын тос олборлолтын орлогын 65%-ийг тус бүс нутаг бүрдүүлдэг байна.

Засаг захиргаа[засварлах | кодоор засварлах]

Ангол улс засаг захиргааны 18 аймагт (португал. província), аймаг тус бүр 157 суманд (португал. município) хуваагддаг байна.

№	Мужууд	Засаг захиргааны төв	Газар нутаг, км²	Хүн ам (2014 он)
1	Бенго	Кашито	31 371	356 641
2	Бенгела	Бенгела	31 788	2 231 385
3	Бие	Квито	70 314	1 455 255
4	Кабинда	Кабинда	7270	716 076
5	Квандо-Кубанго	Менонге	199 049	534 002
6	Умард Кванза	Ндалатандо	24 190	443 386
7	Өмнөд Кванза	Сумбе	55 660	1 881 873
8	Кунене	Онжива	89 342	990 087
9	Уамбо	Уамбо	34 274	2 019 555
10	Уила	Лубанго	75 002	2 497 422
11	Луанда	Луанда	2418	6 945 386
12	Умард Лунда	Лукапа	102 783	862 566
13	Өмнөд Лунда	Сауримо	45 649	537 587
14	Маланже	Маланже	97 602	986 363
15	Мошико	Луэна	223 023	758 568
16	Намибе	Мосамедиш	58 137	495 326
17	Уиже	Уиже	58 698	1 483 118
18	Заире	Мбанза-Конго	40 130	594 428
	Нийт		1 246 700	25 789 024

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

↑ "Main ethnic groups in Angola 2021". Statista.
↑ "Angola: Major World Religions (1900 - 2050)". The Association of Religion Data Archives. Retrieved 2022-10-08.
↑ Investidura do Presidente da República. Rádio Nacional de Angola. 15 September 2022.
↑ Загвар:Cite CIA World Factbook
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Retrieved October 11, 2022.
↑ "GINI index (World Bank estimate) - Angola". data.worldbank.org. World Bank. Archived from the original on 7 June 2019. Retrieved 22 March 2020.
↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
↑ Angola mantém presença militar reforçada em Cabinda, UOL.com.br (2008 оны 6 сарын 4, португал хэлээр)

[1] "Main ethnic groups in Angola 2021". Statista.

[2] "Angola: Major World Religions (1900 - 2050)". The Association of Religion Data Archives. Retrieved 2022-10-08.

[RNA_15-9-22-3] Investidura do Presidente da República. Rádio Nacional de Angola. 15 September 2022.

[4] Загвар:Cite CIA World Factbook

[imf2-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Retrieved October 11, 2022.

[wb-gini-6] "GINI index (World Bank estimate) - Angola". data.worldbank.org. World Bank. Archived from the original on 7 June 2019. Retrieved 22 March 2020.

[UNHDR-7] "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.

[8] Angola mantém presença militar reforçada em Cabinda, UOL.com.br (2008 оны 6 сарын 4, португал хэлээр)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

v t e Африкийн Холбооны гишүүн улсууд
Бүрэн эрхт улс	Алжир Ангол‎ Бенин‎ Ботсвана‎ Буркина Фасо‎ Бурунди‎ Габон‎ Гамби‎ Гана‎ Гвиней Гвиней-Бисау‎ Египет‎ Жибути‎ Замби‎ Зимбабве‎‎ Кабо-Верде‎ Камерун‎ Кени Коморос Конго, Ардчилсан Бүгд Найрамдах Улс Конго, Бүгд Найрамдах Улс Кот-д'Ивуар‎ Лесото‎ Либери‎ Ливи Маврики‎ Мавритани‎ Мадагаскар‎ Малави‎ Мали‎ Марокко‎ Мозамбик‎ Намиби‎ Нигери Нижер Өмнөд Африк Өмнөд Судан Руанда‎ Сан-Томе ба Принсипи‎ Сенегал‎ Сейшелийн арлууд Сомали‎ Судан Сьерра Леон‎ Танзани‎ Того Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс Тунис‎ Уганда‎ Чад‎ Экваторын Гвиней‎ Эсватини‎ Эритрей‎ Этиоп‎
Хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй	Бүгд Найрамдах Ардчилсан Арабын Сахар Улс