Зүүн Тимор

Бүгд Найрамдах Ардчилсан Тимор-Лесте Улс
*República Democrática de Timor-Leste* (Португал)
*Repúblika Demokrátika de Timór-Leste* (Тетум)
Бүгд Найрамдах Ардчилсан Тимор-Лесте Улс República Democrática de Timor-Leste (Португал); Repúblika Demokrátika de Timór-Leste (Тетум);
	Далбаа Сүлд
	Уриа: Unidade, Acção, Progresso (Португал); "Эв нэгдэл, Хөдөлгөөн, Хөгжил дэвшил"
	Төрийн дуулал: Патриа (Португал); "Эх орон"
Нийслэл ба томоохон хот	Дили; 8°33′S 125°34′E / 8.55°S 125.56°EСолбицол: 8°33′S 125°34′E / 8.55°S 125.56°E
Албан ёсны хэл	Португал хэл; Тетум хэлa;
Үндэсний хэлнүүд	15 хэл Ветар хэл; Уаб-Мето хэл; Велаун хэл; Бунак хэл; Фаталуку хэл; Галоли хэл; Хабун хэл; Идалака хэл; Каваймина хэл; Кемак хэл; Макалеро; Макасаи хэл; Макува хэл; Мамбай хэл; Токодеде хэл; ;
Ажлын хэл	Англи хэл; Индонез хэл;
Шашин (2015 тооллого)	99.53% Христийн шашин ; —97.57% Католик ; —1.96% Протестантизм ; 0.24% Ислам ; 0.23% Бусад ;
Ард түмний нэршил	Зүүн Тиморчууд; Тиморчууд; Маубере (албан бус);
Төр засаг	Нэгдмэл хагас-ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс
• Ерөнхийлөгч	Жозе Рамуш-Орта
• Ерөнхий Сайд	Шанана Гусман
Хууль тогтоох байгууллага	Үндэсний Парламент
Түүх
• Португалын Тимор	16-р зуун
• Тусгаар тогтнолоо зарлав	11 сарын 28, 1975 он
• Индонез эзэлж авав	7 сарын 17, 1976 он
• ЗТДНҮБШЗЗ-ы захиргаа	10 сарын 25, 1999 он
• Тусгаар тогтнолоо сэргээв	5 сарын 20, 2002 он
Газар нутаг
• Нийт	14,874 км2 (154)
• Усны эзлэх талбай (%)	бага
Хүн ам
• 2021 тооцоо	1,340,513 (153)
• 2015 тооллого	1,183,643
• Нягтаршил	78/км2 (137)
ДНБ (ХАЧТ)	2023 тооцоо
• Нийт	▼ $5.0 тэрбум (173rd)
• Нэг хүнд ноогдох	▼ $3,637 (157)
ДНБ (нэрлэсэн)	2023 тооцоо
• Нийт	▼ $1.98 тэрбум (183rd)
• Нэг хүнд ноогдох	▼ $1,425 (151)
ОТББИ (2014)	28.7; бага
ХХИ (2021)	0.607; дундаж · 140
Мөнгөний нэгж	АНУ-ын долларb Зүүн Тимор центаво зоос (USD)
Цагийн бүс	UTC+9 (Зүүн Тиморын Цаг)
Жолооны тал	зүүн
Утасны томьёо	+670
ISO 3166 код	TL
Домэйн нэр	.tlc
	Fifteen further "national languages" are recognised by the Constitution; Өмнөх .tp хэрэглээг зогсоосон;

Зүүн Тимор, албан ёсоор Бүгд Найрамдах Ардчилсан Тимор-Лесте Улс нь Зүүн өмнөд Азид орших орон юм. Энэ оронд Тимор арлын тал, Атауро, Жака, Индонезийн эзэмшил дэх Баруун Тиморын Оэкусси-Амбено хамаарагддаг.

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

Commons: Зүүн Тимор – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Зүүн Тимор улсын албан ёсны цахим хуудас (англи хэлээр)

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

↑ "Nationality, Citizenship, and Religion". Government of Timor-Leste. 25 October 2015. Archived from the original on 14 July 2019. Retrieved 29 January 2020.
↑ Hicks, David (15 September 2014). Rhetoric and the Decolonization and Recolonization of East Timor. Routledge. ISBN 9781317695356. Archived from the original on 26 March 2023. Retrieved 12 October 2020 – via Google Books.
↑ Adelman, Howard (28 June 2011). No Return, No Refuge: Rites and Rights in Minority Repatriation. Columbia University Press. ISBN 9780231526906. Archived from the original on 26 March 2023. Retrieved 12 October 2020 – via Google Books.
↑ Shoesmith, Dennis (2003). "Timor-Leste: Divided Leadership in a Semi-Presidential System". Asian Survey. 43 (2): 231–252. doi:10.1525/as.2003.43.2.231. Archived from the original on 14 April 2021. Retrieved 24 August 2020. The semi-presidential system in the new state of Timor-Leste has institutionalized a political struggle between the president, Xanana Gusmão, and the prime minister, Mari Alkatiri. This has polarized political alliances and threatens the viability of the new state. This paper explains the ideological divisions and the history of rivalry between these two key political actors. The adoption of Marxism by Fretilin in 1977 led to Gusmão's repudiation of the party in the 1980s and his decision to remove Falintil, the guerrilla movement, from Fretilin control. The power struggle between the two leaders is then examined in the transition to independence. This includes an account of the politicization of the defense and police forces and attempts by Minister of Internal Administration Rogério Lobato to use disaffected Falintil veterans as a counterforce to the Gusmão loyalists in the army. The December 4, 2002, Dili riots are explained in the context of this political struggle.
↑ "Population by Age & Sex". Government of Timor-Leste. 25 October 2015. Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Archived from the original on 24 October 2022. Retrieved October 11, 2022.
↑ "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Archived from the original on 17 July 2021. Retrieved 16 July 2021.
↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.

[religion-1] "Nationality, Citizenship, and Religion". Government of Timor-Leste. 25 October 2015. Archived from the original on 14 July 2019. Retrieved 29 January 2020.

[2] Hicks, David (15 September 2014). Rhetoric and the Decolonization and Recolonization of East Timor. Routledge. ISBN 9781317695356. Archived from the original on 26 March 2023. Retrieved 12 October 2020 – via Google Books.

[3] Adelman, Howard (28 June 2011). No Return, No Refuge: Rites and Rights in Minority Repatriation. Columbia University Press. ISBN 9780231526906. Archived from the original on 26 March 2023. Retrieved 12 October 2020 – via Google Books.

[Divided-4] Shoesmith, Dennis (2003). "Timor-Leste: Divided Leadership in a Semi-Presidential System". Asian Survey. 43 (2): 231–252. doi:10.1525/as.2003.43.2.231. Archived from the original on 14 April 2021. Retrieved 24 August 2020. The semi-presidential system in the new state of Timor-Leste has institutionalized a political struggle between the president, Xanana Gusmão, and the prime minister, Mari Alkatiri. This has polarized political alliances and threatens the viability of the new state. This paper explains the ideological divisions and the history of rivalry between these two key political actors. The adoption of Marxism by Fretilin in 1977 led to Gusmão's repudiation of the party in the 1980s and his decision to remove Falintil, the guerrilla movement, from Fretilin control. The power struggle between the two leaders is then examined in the transition to independence. This includes an account of the politicization of the defense and police forces and attempts by Minister of Internal Administration Rogério Lobato to use disaffected Falintil veterans as a counterforce to the Gusmão loyalists in the army. The December 4, 2002, Dili riots are explained in the context of this political struggle.

[census-5] "Population by Age & Sex". Government of Timor-Leste. 25 October 2015. Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 29 January 2020.

[imf.org-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Archived from the original on 24 October 2022. Retrieved October 11, 2022.

[wb-gini-7] "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Archived from the original on 17 July 2021. Retrieved 16 July 2021.

[UNHDR-8] "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

v t e Номхон Далайн Арлын Форум (НДАФ)
Гишүүд	Австрали Вануату Күүкийн арлууд Маршаллын арлууд Микронези Науру Ниуэ Палау Папуа Шинэ Гвиней Самоа Соломоны арлууд Тонга Тувалу Фижи Францын Полинези Шинэ Зеланд Шинэ Каледони
Түнш гишүүн	Токелау
Ажиглагч	Америкийн Самоа Гуам Зүүн Тимор Хойд Марианы арлууд Уоллис ба Футуна
Ажиглагч байгууллага	Азийн Хөгжлийн Банк АКНД-Бүлгэм Баруун ба Төв Номхон Далайн Загас Агнуурын Комисс (БТНДЗАК) Дэлхийн Банк Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага Олон Улсын Цагаачлалын Байгууллага Үндэстнүүдийн Хамтын Нөхөрлөл
Харилцагч түнш	Америкийн Нэгдсэн Улс Герман Европын Холбоо Индонез Испани Итали Их Британи Канад Куба Малайз Солонгос Тайланд Турк Филиппин Франц Хятад Энэтхэг Япон
Уулзалтууд	45-р 51-р
Хуучин гишүүн	Кирибати