Бутан

Холбоос засах
Бутаны Хаант Улс
འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ (Зонка)
Druk Gyal Khap
Төрийн дуулал: འབྲུག་ཙན་དན་
Друк Цэндэн
"Аянгат лууны улс"
Нийслэл
ба томоохон хот
Тхимпху
27°28.0′N 89°38.5′E / 27.4667°N 89.6417°E / 27.4667; 89.6417
Албан ёсны хэлЗонка хэл
Шашин
(2020)[1][2]
Ард түмний нэршилБутанчууд‎
Төр засагНэгдмэл парламентын хагас-үндсэн хуульт хаант засаг
• Хаан
Жигмэдгэсэрнамжил Ванчиг
Лотай Цэрин
Хууль тогтоох байгууллагаПарламент
• Дээд танхим
Үндэсний Зөвлөл
• Доод танхим
Үндэсний Ассамблей
Түүх
• Бутаны нэгдэл
1616–1634
1650–1905
12 сарын 17, 1907 он
8 сарын 8, 1949 он
9 сарын 21, 1971 он
7 сарын 18, 2008 он
Газар нутаг
• Нийт
38,394 км2[3][4] (133)
• Усны эзлэх талбай (%)
1.1
Хүн ам
• 2021 тооцоо
777,486[5][6] (165)
• 2022 тооллого
727,145[7]
• Нягтаршил
19.3/км2 (162)
ДНБ (ХАЧТ)2022 тооцоо
• Нийт
$9.8 тэрбум[8] (166)
• Нэг хүнд ноогдох
$12,970[8] (95)
ДНБ (нэрлэсэн)2022 тооцоо
• Нийт
$2.6 тэрбум[8] (178)
• Нэг хүнд ноогдох
$3,144[8] (124)
ОТББИ (2017)37.4[9]
дундаж
ХХИ (2021)▼ 0.666[10]
дундаж · 127
Мөнгөний нэгжНгултрум (BTN)
Энэтхэг рупи (₹) (INR)
Цагийн бүсUTC+06 (BTT)
Огнооны форматЖЖЖЖ-СС-ӨӨ
Жолооны талзүүн[11]
Утасны томьёо+975
Домэйн нэр.bt

Бутан, албан ёсоор Бутаны Хаант Улс нь Гималайн нурууны зүүн хошуунд орших далайд гарцгүй, өмнөд Азийн орон юм. Бутан улс нь зүүн, урд, баруун талдаа Энэтхэг, хойд талдаа Хятад улсуудтай хил залгадгаас гадна Балба, Бангладеш улсуудтай ойролцоо байрладаг.

Бутан нь 17-р зууны үед төрт улсгүй, салангид олон жижиг хамжлагат ёс тогтож байсныг 1616 онд Төвөддөө хавчигдсан лам Агваан Намжил ирж нэгтгэн, улс болгосноор өнөөгийн Бутаны суурийг тавьжээ. Агваан Намжилийг 1654 онд өөд болсноос хойш, дотоодын тэмцэл, хөрш улсуудын эзэмшилд орж гарч явсаар, 1910 онд Британид хүлээн зөвшөөрөгдөж, холбоотон болсноор тусгаар улс болсон.

Бутанчуудын дийлэнх нь Төвөдийн Буддын шашны шүтлэгтэй. Хэмжээлшгүй эрхт хаант ёстой байсан Бутан 2007 онд Үндсэн хуульт хаант улс болсон юм. Одоогийн хаан нь Жигмэдгэсэрнамжил Ванчиг, улсын нийслэл нь Тхимпху хот юм.

Бутан нь нийт 38,394 ам дөрвөлжин километр нутагтай, 691,141 хүн амтай болох ба эдгээр үзүүлэлтээр жижиг орны ангилалд багтах юм. Бутанд аман ярианы 24 хэл байгаагаас Жонха хэл нь албан ёсны улсын хэл болдог.

Бутаны Хаант Улс Өмнөд Азид БНХАУ, Энэтхэг улстай хиллэн оршино. Д.т.д. 7554 м хүртэл өргөгдсөн Брахмапутра голын са газрын өргөн хөндийгөөр хэрчигдсэн тус орны уулын доод хэсэг тропикийн, дээд хэсэг нэлээд хүйтэн уур амьсгалтай. Мөнх ногоон навчит болон навчаа гөвдөг шилмүүст ойтой. Үнэт мод, төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнө, гялтгануур зэрэг баялагтай.

Бутаны хүн ам нь бхоти болон төвөд, балба, энэтхэг гаралтай хүмүүсээс бүрдэнэ. Албан ёсны хэл нь зонг-кэ буюу бхоти.

Тус улс нь феодалын харилцаа ноёрхсон хөдөө аж ахуйн орон бөгөөд ажил эрхэлдэг хүн амын 95 хувь хөдөө аж ахуйд ажилладаг. Голын хөндий, уулын хормойгоор усалгаатай газар тариалан эрхэлнэ. Газар тариаланд тутрага, буудай, арвай, шар будаа, эрдэнэ шиш, гурвалжин будаа, төмс, хөвөн тариалж хүнсний ногоо, жимс, цэцэрлэгийн аж ахуй голлодог. Бэлчээрийн мал аж ахуйтай. Үхэр, сарлаг, хонь, луус, гахай өсгөнө.

Гар үйлдвэрийн аргаар хөвөн, хивс, сүлжмэл эдлэл, хөдөө аж ахуйн ба гэр ахуйн хэрэгсэл, мод, металлаар гоёл чимэглэлийн зүйл хийнэ.

Төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнө, гялтгануур олборлодог. Гадаадад модон эдлэл, лаазалсан жимс, заар гаргана.

Бутан Энэтхэгтэй гэрээ бүхий онцгой харилцаатай оршдог. Хоёр улсын 1949 оны гэрээ ёсоор Бутан нь батлан хамгаалах асуудал болон дотоодын бүх хэрэгтээ бүрэн дүүрэн бие даасан боловч гадаад бодлогын салбарт Энэтхэгийн засгийн газрын зөвлөгөөг мөрдлөг болгодог. Тхимпху хотод Энэтхэгийн засгийн газрын улс төрийн төлөөлөгчийн байнгын өргөө байна.

Бутан бол Үндсэн хууль бүхий хаант улс юм. Энэ улс шуудангийн маркаараа дэлхийд алдартай бөгөөд энэ нь ихээхэн орлогын эх үүсвэр болдог байна.

Бутаны засгийн газар эвсэлд үл нэгдэх, улс орнуудтай найрамдалтай, энх тайвнаар зэрэгцэн орших бодлого явуулж байна.

Мөнгөний нэгж нь нгултрум (тикчунг)


Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

  1. ↑ "Pew Research Center – Global Religious Landscape 2010 – religious composition by country" (PDF). Archived from the original (PDF) on 13 December 2016.
  2. ↑ "Bhutan, Religion And Social Profile | National Profiles | International Data". Thearda.com. Archived from the original on 17 July 2022. Retrieved 2022-07-17.
  3. ↑ "9th Five Year Plan (2002–2007)" (PDF). Royal Government of Bhutan. 2002. Archived from the original (PDF) on 20 Гуравдугаар сар 2012. Retrieved 22 Наймдугаар сар 2011.
  4. ↑ "National Portal of Bhutan". Department of Information Technology, Bhutan. Archived from the original on 23 April 2012. Retrieved 22 August 2011.
  5. ↑ "World Population Prospects 2022". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved July 17, 2022.
  6. ↑ "World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100" (XSLX). population.un.org ("Total Population, as of 1 July (thousands)"). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved July 17, 2022.
  7. ↑ "Bhutan". City Population. Archived from the original on 5 October 2003. Retrieved 7 May 2019.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 "Bhutan". International Monetary Fund. Archived from the original on 30 September 2022. Retrieved 30 September 2022.
  9. ↑ "Gini Index". World Bank. Archived from the original on 8 June 2014. Retrieved 22 September 2019.
  10. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
  11. ↑ "List of left- & right-driving countries". WorldStandards. Archived from the original on 10 November 2022. Retrieved 16 November 2022.
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Бутан&oldid=764060"-с авсан